Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - Ibisobanuro by'igitabo Al Mukh'taswar fi Taf'sir Al Qur'an Al Karim mu rurimi rw'igisanihali. * - Ishakiro ry'ibisobanuro
فَمَنْ خَافَ مِنْ مُّوْصٍ جَنَفًا اَوْ اِثْمًا فَاَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلَاۤ اِثْمَ عَلَیْهِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟۠
අන්තිම කැමැත්ත ප්රකාශය කරන්නා සත්යයෙන් බැහැර වනු ඇතැයි හෝ අන්තිම කැමැත්තේ අසාධාරණයක් සිදු වෙතැයි යමෙකුට දැන ගන්නට ලැබුණේ නම් අන්තිම කැමැත්ත ප්රකාශ කරන්නා ඔහුගේ ප්රකාශයේ සිදු කරන්නට යන එම අසාධාරණය නිවැරදි කළ යුතු වේ. එමෙන්ම ඔහුගෙන් පසු පැමිණෙන්නන් ඔහුගේ අන්තිම කැමැත්ත අනුව කටයුතු කිරීමට ඔවුන් හැඩ ගැස්විය යුතු ව ඇත. එසේ සිදු කරන්නාහට පාපයක් නැත. ඒ වෙනුවට ඔහු එසේ හැඩගැස්වීම සඳහා ප්රතිඵල පිරිනමනු ලැබේ. සැබැවින්ම අල්ලාහ් වෙත පසුතැවිලි වී සමාව අයැද සිටින ඔහුගේ ගැත්තන්හට ඔහු සමාව දෙන්නාය. ඔවුන් වෙත කරුණාව දක්වන්නාය.
Ibisobanuro by'icyarabu:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَی الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُوْنَ ۟ۙ
අහෝ! දෙවියන් විශ්වාස කොට ඔහුගේ දූතයාණන්ගේ පිළිවෙත පිළිපදින්නනි, නුඹලාට පෙර විසූ සමූහයන්ට අනිවාර්යය කළාක් මෙන්ම නුඹලාගේ පරමාධිපති විසින් නුඹලාට උපවාසය අනිවාර්යය කරනු ලැබ ඇත. දැහැමි ක්රියාවන් තුළින් නුඹලා අතර හා ඔහුගේ දඬුවම අතර ආරක්ෂාවක් ඇති කොට අල්ලාහ්ගේ මතකය සමග ජීවත්වනු පිණිසය. උපවාසය එවන් දැහැමි ක්රියාවන් අතර ඇති මහඟු ක්රියාවකි.
Ibisobanuro by'icyarabu:
اَیَّامًا مَّعْدُوْدٰتٍ ؕ— فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَّرِیْضًا اَوْ عَلٰی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ اَیَّامٍ اُخَرَ ؕ— وَعَلَی الَّذِیْنَ یُطِیْقُوْنَهٗ فِدْیَةٌ طَعَامُ مِسْكِیْنٍ ؕ— فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَّهٗ ؕ— وَاَنْ تَصُوْمُوْا خَیْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ۟
නුඹලා වෙත අනිවාර්යය කරනු ලැබ ඇත්තේ වසරකට දින කිහිපයක් උපවාසයේ නිරත වීමය. නුඹලාගෙන් කිසිවෙකු උපවාසයේ නිරත වීමට නොහැකි දුෂ්කර රෝගයකින් පෙළෙන්නේ නම් හෝ ගමනක නිරත ව සිටින්නේ නම් හෝ ඔහුට උපවාසයෙන් මිදිය හැක. පසුව ඔහු මිදී සිටි උපවාස දින ගණන් බලා වෙනත් දිනයන්හි ඒවා ඉටු කළ යුතු ව ඇත. උපවාසය රකින්නට හැකියාව තිබී ඔවුන් ඉන් මිදෙන්නේ නම් එවන් අය ෆිද්යා හෙවත් වන්දි දිය යුතුය. එනම් ඔවුන් උපවාසය අතපසු කළ සෑම දිනයක් වෙනුවෙන්ම දුගියකුට ආහාර සැපයීමය. උපවාසයේ ඇති මහිමය නුඹලා දැන සිටියෙහු නම් එසේ උපවාසයෙන් මිදී ෆිද්යා දෙනවාට වඩා උපවාසය රැකීම නුඹලාට උතුම් වනු ඇත. මෙය අල්ලාහ් විසින් උපවාසය ආගමානුගත කළ ආරම්භයේ පැවති නීතිය විය. ඒ අනුව කැමති අය උපවාසයේ නිරත වූ අතර කැමති අය උපවාසයෙන් මිදී ඒ වෙනුවට දුගියන්හට ආහාර ලබා දුන්නේය. ඉන් පසු අල්ලාහ් උපවාසය අනිවාර්යය කළේය. ශක්තිය ඇති වැඩිවියට පත් සෑම කෙනෙකුහටම එය අනිවාර්යයෙන් ඉටු කළ යුත්තක් බවට පත් කළේය.
Ibisobanuro by'icyarabu:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیْۤ اُنْزِلَ فِیْهِ الْقُرْاٰنُ هُدًی لِّلنَّاسِ وَبَیِّنٰتٍ مِّنَ الْهُدٰی وَالْفُرْقَانِ ۚ— فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ ؕ— وَمَنْ كَانَ مَرِیْضًا اَوْ عَلٰی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ اَیَّامٍ اُخَرَ ؕ— یُرِیْدُ اللّٰهُ بِكُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیْدُ بِكُمُ الْعُسْرَ ؗ— وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللّٰهَ عَلٰی مَا هَدٰىكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ ۟
රමළාන් මාසයේ කද්ර් රාත්රියෙහි (නබි සල්ලල්ලාහු අලය්හි වසල්ලම්) තුමාණන්හට අල් කුර්ආනය පහළ වීම ආරම්භ විය. එහෙයින් රමළාන් මාසය පැමිණ එහි නිරෝගී ව හා ශක්තිමත් ව සිටින්නන් උපවාසය අනිවාර්යයෙන් ඉටු කළ යුතු ව ඇත. උපවාසය රැකීමට දුෂ්කර රෝගියකු වී නම් හා මගියෙකු වී නම් ඔහුට උපවාසයෙන් මිදිය හැක. නමුත් උපවාසය අත්හළ දින ගණන් බලා වෙනත් දිනවල උපවාසය ඉටු කිරීම ඔහුට අනිවාර්යය වේ. අල්ලාහ් නුඹලාට ආගමානුගත කළ දැයින් අපේක්ෂා කරනුයේ නුඹලා දුෂ්කරතාවට පත් කිරීම නොව නුඹලා පහසු මාර්ගයේ ගමන් කරවන්නටය. ඒ අනුව එම මාසය පුරාවට දින ගණන් බලා උපවාසය පූර්ණ කළ යුතු ව ඇත. අල්ලාහ් නුඹලා වෙත උපවාසය පිරිනමා එය පූර්ණවත් කිරීමට නුඹලාට උපකාර කළ බැවින් නුඹලා රමළාන් මස අවසාන වීමත් සමගම හා අවුරුදු දින අල්ලාහ් අති ශ්රේෂ්ඨය යන අර්ථය ගෙන දෙන ‘අල්ලාහු අක්බර්’ යනුවෙන් තක්බීර් පැවසිය යුතු ව ඇත. එමෙන්ම නුඹලා වෙනුවෙන් අල්ලාහ් තෝරා ගත් මෙම දහම වෙත ඔහු නුඹලාට මග පෙන්වා ඇති බැවින් ඔහුට කෘතඥ විය යුතුය.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَاِذَا سَاَلَكَ عِبَادِیْ عَنِّیْ فَاِنِّیْ قَرِیْبٌ ؕ— اُجِیْبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیْبُوْا لِیْ وَلْیُؤْمِنُوْا بِیْ لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُوْنَ ۟
අහෝ! නබිවරය, මාගේ ගැත්තන් මා වෙත සමීප වීම හා ඔවුන්ගේ ප්රාර්ථනාවන් මා පිළිගැනීම සම්බන්ධයෙන් ඔවුන් නුඹගෙන් විමසා සිටින්නේ නම් සැබැවන්ම මම ඔවුනට ඉතා සමීප ව සිටිමි. ඔවුන්ගේ සියලුම තත්ත්වයන් පිළිබඳ මම මැනවින් දනිමි. ඔවුන්ගේ ප්රාර්ථනාවන් වලට සවන් දෙමි. එහෙයින් ඒ සඳහා කිසිදු මැදිහත්කරුවෙකු ඔවුනට අවශ්ය වන්නේ නැත. ඔවුන්ගේ හඬවල් උස් කිරීමට අවශ්ය වන්නේ ද නැත. ඔවුන්ගේ ප්රාර්ථනාවන්හි අවංක ලෙසින් ඔහු මගෙන් පතන විට එසේ පතන්නන්ගේ පැතුමට මම පිළිතුරු දෙමි. එහෙයින් ඔවුන් මටත් මාගේ නියෝග වලටත් යටත් විය යුතුය. ඔවුන් ඔවුන්ගේ විශ්වාසය තුළ අචල ව සිටිය යුතුය. සැබැවින්ම එය මා විසින් පිළිතුර ලබන්නට එය වඩාත් ප්රයෝජනවත් මාධ්යයකි. එය ඔවුන්ගේ ලෞකික හා මතු ලොව කටයුතු වලදී ඍජු මග ලබන්නට හේතු වනු ඇත.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• فَضَّلَ الله شهر رمضان بجعله شهر الصوم وبإنزال القرآن فيه، فهو شهر القرآن؛ ولهذا كان النبي صلى الله عليه وسلم يتدارس القرآن مع جبريل في رمضان، ويجتهد فيه ما لا يجتهد في غيره.
•රමළාන් මාසයේ අල් කුර්ආනය පහළ කිරීම හේතුවෙන් එම මාසය උපවාසයේ මාසය බවට පත් කොට අල්ලාහ් එය ගෞරවයට ලක් කළේය. එය කුර්ආනයේ මාසයයි. එබැවින් නබි (සල්ලල්ලාහු අලය්හි වසල්ලම්) තුමා එම මාසයේ ජිබ්රීල් (අලෛයිහි වසල්ලම්) තුමා සමග අල් කුර්ආනය හැදෑරීය. එහි වෙනත් මාසවල නිරතවනවාට වඩා එතුමා කැප වී කුර්ආනය කියවීමට කටයුතු කළේය.
Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - Ibisobanuro by'igitabo Al Mukh'taswar fi Taf'sir Al Qur'an Al Karim mu rurimi rw'igisanihali. - Ishakiro ry'ibisobanuro
Yasohowe n'ikigo Tafsir of Quranic Studies.