Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - Ibisobanuro by'igitabo Al Mukh'taswar fi Taf'sir Al Qur'an Al Karim mu rurimi rw'igisanihali. * - Ishakiro ry'ibisobanuro
لَا یَسْتَوِی الْقٰعِدُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ غَیْرُ اُولِی الضَّرَرِ وَالْمُجٰهِدُوْنَ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ ؕ— فَضَّلَ اللّٰهُ الْمُجٰهِدِیْنَ بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ عَلَی الْقٰعِدِیْنَ دَرَجَةً ؕ— وَكُلًّا وَّعَدَ اللّٰهُ الْحُسْنٰی ؕ— وَفَضَّلَ اللّٰهُ الْمُجٰهِدِیْنَ عَلَی الْقٰعِدِیْنَ اَجْرًا عَظِیْمًا ۟ۙ
රෝගීන් හා වළක්වනු ලැබූවන් මෙන් නිදහසට කරුණු දැක්විය හැකි උදවිය හැර අල්ලාහ්ගේ මාර්ගයේ සටනට සහභාගී නොවී රැඳී සිටි දේව විශ්වාසීන් හා අල්ලාහ්ගේ මාර්ගයේ තම ධනය හා ජීවිත කැප කළ මුජාහිද්වරුන් එක සමාන නොවන්නේය. ජිහාද් නොකොට රැඳී සිටියවුන්ට වඩා තම ධනය හා ජීවිත කැප කළ මුජාහිද්වරුන් අල්ලාහ් තරාතිරමින් උසස් කොට ඇත. සෑම මුජාහිද්වරයකුටම හා නිදහසට කරුණු ඉදිරිපත් කළ හැකි යුද්ධයට සහභාගී නොවූවන්හට ඔවුනොවුනට නියමිත ප්රතිඵල ඇත. අල්ලාහ් තමන් අබියස වූ අතිමහත් තිළිණ මුජිහිද්වරුන්ට පිරිනැමීම තුළින් සටනට සහභාගී නොවූවනට වඩා ඔවුන් උසස් කර ඇත.
Ibisobanuro by'icyarabu:
اِنَّ الَّذِیْنَ تَوَفّٰىهُمُ الْمَلٰٓىِٕكَةُ ظَالِمِیْۤ اَنْفُسِهِمْ قَالُوْا فِیْمَ كُنْتُمْ ؕ— قَالُوْا كُنَّا مُسْتَضْعَفِیْنَ فِی الْاَرْضِ ؕ— قَالُوْۤا اَلَمْ تَكُنْ اَرْضُ اللّٰهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوْا فِیْهَا ؕ— فَاُولٰٓىِٕكَ مَاْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ؕ— وَسَآءَتْ مَصِیْرًا ۟ۙ
දේව ප්රොතික්ෂේපයේ නිවහනින් ඉස්ලාමයේ නිවහන වෙත තරණය කිරීම මග හැරිය හේතුවෙන් අපරාධකරුවන් වූ ඔවුන්ගේ ප්රාණ මලක්වරුන් විසින් අත්පත් කර ගන්නා අවස්ථාවේ 'ඉතා පිළිකුල් සහගත ලෙසින් නුඹලා කවර තත්ත්වයක පසුවූයෙහුදැ?' යි ඔවුන්ගෙන් විමසනු ලබති. 'දෙවියන්ට ආදේශ තබන්නන්ගෙන් නුඹලා වෙන් වූයේ කවර කරුණකින්දැ?' යි විමසති. ඔවුන් නිදහසට කරුණු දක්වමින් මෙසේ පවසති. 'අපි දුබලයින් වූයෙමු. අපට කිසිදු හව්හරණක් හෝ අපගේ ආත්මාවන්ට අපි අපේක්ෂා කරන තරම් බලයක් නොවීය' යැයි පවසති. එවිට මලක්වරුන් ඔවුන් දෙස පිළිකුලෙන් බලා 'අල්ලාහ්ගේ භූමිය විශාල නොවී ද? නුඹලාගේ දහම හා නුඹලාගේ ජීවිත අවමානයට හා බලහත්කාරයට ලක්වීමෙන් ආරක්ෂා කර ගනු පිණිස නික්ම යන්නට තිබුණි' යැයි පවසති. එසේ හිජ්රත් හෙවත් දේශ තරණය නොකළවුන් වනාහි ඔවුන්ගේ ප්රතිවිපාකය නිරා ගින්නේ රැඳීමය. නැවත හැරී යන නවාතැන ඉතා නපුරුය.
Ibisobanuro by'icyarabu:
اِلَّا الْمُسْتَضْعَفِیْنَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَآءِ وَالْوِلْدَانِ لَا یَسْتَطِیْعُوْنَ حِیْلَةً وَّلَا یَهْتَدُوْنَ سَبِیْلًا ۟ۙ
අපරාධ හා බලහත්කාරකම් වලින් තමන් ආරක්ෂා කර ගැනීමට ශක්තිය නොමැති අය අතුරින් දුර්වල පිරිමින් හෝ කාන්තාවන් හෝ දරුවන් හෝ වේවා ඔවුන්ද නිදහසට සාධාරණ කරුණු ඉදිරිපත් කරන අයවලුන්ද මෙම ප්රතිඥාවෙන් අතිරේකයින් වෙති. ඔවුන් මුහුණ දුන් බලහත්කාරකම් වලින් මිදීමට කිසිදු මාර්ගයක් නොදැන සිටියවුන් වනාහි ඔවුනට ඔහුගේ කරුණාව හා ආදරය තුළින් අල්ලාහ් ඔවුන්ගේ වැරද්ද නොසලකා හරින්නට පුළුවණ. අල්ලාහ් තම ගැත්තන්ට සමාව දෙන්නාය. ඔවුන් අතරින් කවරෙකු පාප සමාව අයැද සිටින්නේද ඔවුනට අති ක්ෂමාශීලීය.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَاُولٰٓىِٕكَ عَسَی اللّٰهُ اَنْ یَّعْفُوَ عَنْهُمْ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَفُوًّا غَفُوْرًا ۟
අපරාධ හා බලහත්කාරකම් වලින් තමන් ආරක්ෂා කර ගැනීමට ශක්තිය නොමැති අය අතුරින් දුර්වල පිරිමින් හෝ කාන්තාවන් හෝ දරුවන් හෝ වේවා ඔවුන්ද නිදහසට සාධාරණ කරුණු ඉදිරිපත් කරන අයවලුන්ද මෙම ප්රුතිඥාවෙන් අතිරේකයින් වෙති. ඔවුන් මුහුණ දුන් බලහත්කාරකම් වලින් මිදීමට කිසිදු මාර්ගයක් නොදැන සිටියවුන් වනාහි ඔවුනට ඔහුගේ කරුණාව හා ආදරය තුළින් අල්ලාහ් ඔවුන්ගේ වැරද්ද නොසලකා හරින්නට පුළුවණ. අල්ලාහ් තම ගැත්තන්ට සමාව දෙන්නාය. ඔවුන් අතරින් කවරෙකු පාප සමාව අයැද සිටින්නේද ඔවුනට අති ක්ෂමාශීලීය.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَنْ یُّهَاجِرْ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ یَجِدْ فِی الْاَرْضِ مُرٰغَمًا كَثِیْرًا وَّسَعَةً ؕ— وَمَنْ یَّخْرُجْ مِنْ بَیْتِهٖ مُهَاجِرًا اِلَی اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ ثُمَّ یُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ اَجْرُهٗ عَلَی اللّٰهِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ غَفُوْرًا رَّحِیْمًا ۟۠
දෙවියන් ප්රයතික්ෂේප කරනු ලබන ප්රදේශයකින් දෙවියන්ට අවනත වන දේශයකට දේව තෘප්තිය බලාපොරොත්තුවෙන් කවරෙකු හිජ්රත් කරන්නේද එහි ඔහු අතහැර ගිය භූමිය මෙන් නොව නව භූමියක් ඔහුට පෙරළා දෙනු ලබනු ඇත. ගෞරවය හා විශාල ප්රමාණයෙන් ආහාර පාන එහි ඔහු ලබනු ඇත. තම නිවසින් අල්ලාහ් වෙත හා ඔහුගේ දූතයාණන් වෙත හිජ්රත් කරන්නෙකු ලෙසින් පිටව ගොස් එම නිශ්චිත ස්ථානයට ළඟා වීමට පෙර ඔහු මරණයට පත් වූයේ නම් සැබැවින් ඔහුගේ කුසල් අල්ලාහ් සහතික කළේය. ඔහු නිශ්චිත ස්ථානයට ළඟා නොවීම හේතුකොටගෙන කිසිදු හානියක් ඔහුට සිදු නොකරනු ඇත. අල්ලාහ් තම ගැත්තන් අතුරික් කවරෙකු පාප ක්ෂමාව අයැද සිටින්නේද ඔහුට සමාව දෙන්නාය. ඔවුන් කෙරෙහි කරුණාව දක්වන්නාය.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَاِذَا ضَرَبْتُمْ فِی الْاَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْكُمْ جُنَاحٌ اَنْ تَقْصُرُوْا مِنَ الصَّلٰوةِ ۖۗ— اِنْ خِفْتُمْ اَنْ یَّفْتِنَكُمُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا ؕ— اِنَّ الْكٰفِرِیْنَ كَانُوْا لَكُمْ عَدُوًّا مُّبِیْنًا ۟
මහපොළොවේ නුඹලා ගමන් කරන විට දේව ප්රිතික්ෂේපකයින්ගෙන් යම් පිළිකුල් සහගත දෙයක් ඔබට අත්වනු ඇතැයි ඔබ බියවන්නෙහු නම් රකආත් හතරකින් යුත් සලාතය රකආත් දෙකක් වශයෙන් කෙටි කර ඉටු කිරීමෙහි වරදක් නැත. සැබැවින්ම ඔබ කෙරෙහි වූ දේව ප්රෙතික්ෂේපකයින්ගේ සතුරුකම් ඉතා පැහැදිලිය. අභයදායී අවස්ථාවක ගමනක නිරතව සිටියදී සලාතය කෙටි කිරීමේ අනුමැතිය පූර්ව සාධක සහිත හදීස් වල පවා තහවුරු කර ඇත.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• فضل الجهاد في سبيل الله وعظم أجر المجاهدين، وأن الله وعدهم منازل عالية في الجنة لا يبلغها غيرهم.
අල්ලාහ්ගේ මාර්ගයේ ජිහාද් කිරීමේ මහිමය. එසේ ජිහාද් කරන්නාගේ ප්රුතිඵලයේ ශ්රේරෂ්ඨත්වය. සැබැවින්ම ඔවුන් හැර වෙනත් කිසිවෙක් එයට ළඟා නොවූ ස්වර්ගයේ උසස් තරාතිරම් ඔවුනට ඇති බව අල්ලාහ් ප්රතිඥා දෙයි.
• أصحاب الأعذار يسقط عنهم فرض الجهاد مع ما لهم من أجر إن حسنت نيتهم.
යුක්ති සහගත ව නිදහසට කරුණු ඉදිරිපත් කරන පුද්ගලයින්ගෙන් ජිහාද් හි අනිවාර්යභාවය ඉවත් වන්නේය. ඒ සමගම ඔවුන්ගේ චේතනාව යහපත් නම් එහි කුසල්ද ඔවුනට හිමි වන්නේය.
Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - Ibisobanuro by'igitabo Al Mukh'taswar fi Taf'sir Al Qur'an Al Karim mu rurimi rw'igisanihali. - Ishakiro ry'ibisobanuro
Yasohowe n'ikigo Tafsir of Quranic Studies.