Ibisobanuro by'amagambo Isura Yusuf - Ibisobanuro mu rurimi rw'igiPashto - Sarfaraz. - ububiko bwa qor'an yejejwe

یوسف

Umurongo: 1

الٓرٰ ۫— تِلْكَ اٰیٰتُ الْكِتٰبِ الْمُبِیْنِ ۟۫

الر- دا د بیانوونکي کتاب ایتونه دي.

Umurongo: 2

اِنَّاۤ اَنْزَلْنٰهُ قُرْءٰنًا عَرَبِیًّا لَّعَلَّكُمْ تَعْقِلُوْنَ ۟

مونږ دا کتاب قران په عربي ژبه نازل کړی دی تر څو تاسې پرې پوه شئ.

Umurongo: 3

نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْكَ اَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَاۤ اَوْحَیْنَاۤ اِلَیْكَ هٰذَا الْقُرْاٰنَ ۖۗ— وَاِنْ كُنْتَ مِنْ قَبْلِهٖ لَمِنَ الْغٰفِلِیْنَ ۟

ای محمده مونږ تا ته د قران د وحې په اوږدو کې هغه غوره کیسې بیانوو چې پخوا ترې ته بالکل ناخبره وې.

Umurongo: 4

اِذْ قَالَ یُوْسُفُ لِاَبِیْهِ یٰۤاَبَتِ اِنِّیْ رَاَیْتُ اَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَّالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَاَیْتُهُمْ لِیْ سٰجِدِیْنَ ۟

او یوه کیسه هغه ده چې یوسف خپل پلار ته وویل ای پلاره ما خوب ولید چې یوولس ستوري، لمر او سپوږمۍ ما ته په سجده پراته دي[۱۶]

[۱۶] علماوو(۱۱) ستوري په (۱۱) ورونو لمر په پلار او سپوږمۍ په مور سره معنا کړي ( ابن جریر الطبري).

Umurongo: 5

قَالَ یٰبُنَیَّ لَا تَقْصُصْ رُءْیَاكَ عَلٰۤی اِخْوَتِكَ فَیَكِیْدُوْا لَكَ كَیْدًا ؕ— اِنَّ الشَّیْطٰنَ لِلْاِنْسَانِ عَدُوٌّ مُّبِیْنٌ ۟

پلار یې ورته وویل ځوی جانه! دا خوب ورونو ته مه وایه هسې نه چې هغوی تاته د بدۍ ناوړه هڅه وکړي. ځکه چې شیطان د انسان ډیر ښکاره دښمن دی.

Umurongo: 6

وَكَذٰلِكَ یَجْتَبِیْكَ رَبُّكَ وَیُعَلِّمُكَ مِنْ تَاْوِیْلِ الْاَحَادِیْثِ وَیُتِمُّ نِعْمَتَهٗ عَلَیْكَ وَعَلٰۤی اٰلِ یَعْقُوْبَ كَمَاۤ اَتَمَّهَا عَلٰۤی اَبَوَیْكَ مِنْ قَبْلُ اِبْرٰهِیْمَ وَاِسْحٰقَ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ عَلِیْمٌ حَكِیْمٌ ۟۠

او په همدې توګه به ستا رب تا غوره او د خبرو په معنا او مفهوم به دې پوه[۱۷] او خپله لورینه به پر تا او د یعقوب پر کورنۍ هغه ډول بشپړه کړي لکه څنګه یې چې ستا پر پخوانیو پلرونو ابراهیم او اسحق پوره کړی وه بې شکه چې ستا رب په هر څه پوه او د حکمت څښتن دی.

[۱۷] له دې نه د هرې خبرې په پوره معنا پوهیدل او د خوب په تغبیر پوهیدل دي.

Umurongo: 7

لَقَدْ كَانَ فِیْ یُوْسُفَ وَاِخْوَتِهٖۤ اٰیٰتٌ لِّلسَّآىِٕلِیْنَ ۟

د یوسف او د هغه ورونو په کیسه کې د پوښتونکو لپاره خورا غوره او پخې نښې دي.

Umurongo: 8

اِذْ قَالُوْا لَیُوْسُفُ وَاَخُوْهُ اَحَبُّ اِلٰۤی اَبِیْنَا مِنَّا وَنَحْنُ عُصْبَةٌ ؕ— اِنَّ اَبَانَا لَفِیْ ضَلٰلٍ مُّبِیْنِ ۟ۙۖ

کله چې هغوی سره وویل: یوسف او د هغه ورور[۱۸] زمونږ په انډول د پلار زړه ته ډیر نژدې دي په داسې حال کې چې مونږ یوه لویه ډله یو. نوښکاره همدا ده چې زمونږ پلار پوره بې لارې دی.

[۱۸] دا یوسف علیه السلام سکنې ورور دی( ابن جریر الطبری).

Umurongo: 9

١قْتُلُوْا یُوْسُفَ اَوِ اطْرَحُوْهُ اَرْضًا یَّخْلُ لَكُمْ وَجْهُ اَبِیْكُمْ وَتَكُوْنُوْا مِنْ بَعْدِهٖ قَوْمًا صٰلِحِیْنَ ۟

راځئ یوسف ووژنئ او یا يې په یوه لرې ځای کې وغورځوئ تر څو درته د پلار مخه خلاصه او وروسته به بیا په توبې کولو سره نیکان شئ.

Umurongo: 10

قَالَ قَآىِٕلٌ مِّنْهُمْ لَا تَقْتُلُوْا یُوْسُفَ وَاَلْقُوْهُ فِیْ غَیٰبَتِ الْجُبِّ یَلْتَقِطْهُ بَعْضُ السَّیَّارَةِ اِنْ كُنْتُمْ فٰعِلِیْنَ ۟

د دوی له مینځ نه یوه وویل که خامخا مو دې کار ته ملا تړلې وي نو وژنئ يې مه بلکې په یوه ژوره تیاره څاه کې يې ورواچوئ تر څو یې ځینې مسافر خلک له ځان سره پورته کړي.

Umurongo: 11

قَالُوْا یٰۤاَبَانَا مَا لَكَ لَا تَاْمَنَّا عَلٰی یُوْسُفَ وَاِنَّا لَهٗ لَنٰصِحُوْنَ ۟

ټولو پلار ته وویل: پلار جانه! څه خبره ده چې ته د یوسف په برخه کې په مونږ باور نه کوې سره له دې چې مونږ هغه ته پرته له ښیګڼې بل څه نه غواړو؟

Umurongo: 12

اَرْسِلْهُ مَعَنَا غَدًا یَّرْتَعْ وَیَلْعَبْ وَاِنَّا لَهٗ لَحٰفِظُوْنَ ۟

سبا ته يې له مونږ سره ولیږه تر څو تازه میوې وخوري او ښکته او پورته منډې وکړي ته بې غمه اوسه ساتنه يې پر مونږ ده.

Umurongo: 13

قَالَ اِنِّیْ لَیَحْزُنُنِیْۤ اَنْ تَذْهَبُوْا بِهٖ وَاَخَافُ اَنْ یَّاْكُلَهُ الذِّئْبُ وَاَنْتُمْ عَنْهُ غٰفِلُوْنَ ۟

پلار وویل: تاسې چې دی بیايې زما زړه دربیږي ځکه زه ډاریږم چې لیوه به يې وخوري او ستاسې به هیڅ خیال ورته نه وي.

Umurongo: 14

قَالُوْا لَىِٕنْ اَكَلَهُ الذِّئْبُ وَنَحْنُ عُصْبَةٌ اِنَّاۤ اِذًا لَّخٰسِرُوْنَ ۟

هغوی ورته وویل که ددې لویي ډلې په مینځ کې يې هم لیوه خوري نو بیا خو به مونږ ډیر بدبخته یو.

Umurongo: 15

فَلَمَّا ذَهَبُوْا بِهٖ وَاَجْمَعُوْۤا اَنْ یَّجْعَلُوْهُ فِیْ غَیٰبَتِ الْجُبِّ ۚ— وَاَوْحَیْنَاۤ اِلَیْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُمْ بِاَمْرِهِمْ هٰذَا وَهُمْ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟

نو کله يې چې له ځان سره یوړ او پریکړه يې وکړه چې په ژوره تیاره څاه کې يي وغورځوي. همغه وخت مونږ یوسف ته وحې وکړه چې یو وخت به راشي چې ته به دوی د خپل کار ورانۍ ته متوجه کړې په داسې حال کې چې اوس هغوی ته هیڅ پته نشته.

Umurongo: 16

وَجَآءُوْۤ اَبَاهُمْ عِشَآءً یَّبْكُوْنَ ۟ؕ

هغوی ماښام په ژړا او چغو پلار ته راغلل.

Umurongo: 17

قَالُوْا یٰۤاَبَانَاۤ اِنَّا ذَهَبْنَا نَسْتَبِقُ وَتَرَكْنَا یُوْسُفَ عِنْدَ مَتَاعِنَا فَاَكَلَهُ الذِّئْبُ ۚ— وَمَاۤ اَنْتَ بِمُؤْمِنٍ لَّنَا وَلَوْ كُنَّا صٰدِقِیْنَ ۟

او ويې ویل پلار جانه! مونږ یو له بل سره په مسابقه کې وو یوسف مو د خپل سامان او اسبابو سره پریښی و چې ناببره لیوه وخوړ. ته خو زمونږ خبره نه منې که مونږ هر څومره رښتیا ووایو.

Umurongo: 18

وَجَآءُوْ عَلٰی قَمِیْصِهٖ بِدَمٍ كَذِبٍ ؕ— قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ اَنْفُسُكُمْ اَمْرًا ؕ— فَصَبْرٌ جَمِیْلٌ ؕ— وَاللّٰهُ الْمُسْتَعَانُ عَلٰی مَا تَصِفُوْنَ ۟

د یوسف کمیس یې په درواغو په وینو لړلی راووړ. پلار يې وویل: زړه ته مې نه غورزیږي بلکې ستاسې نفسونو تاسې ته یو لويي کار اسان کړی دی. نو دلته پرته له ښه او غوره صبر نه بل څه نه شي کیداې. او څه چې تاسې وايې د هغو په هکله یوازې له یو الله نه کومک غوښتل کیدای شي او بس.

Umurongo: 19

وَجَآءَتْ سَیَّارَةٌ فَاَرْسَلُوْا وَارِدَهُمْ فَاَدْلٰی دَلْوَهٗ ؕ— قَالَ یٰبُشْرٰی هٰذَا غُلٰمٌ ؕ— وَاَسَرُّوْهُ بِضَاعَةً ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌۢ بِمَا یَعْمَلُوْنَ ۟

او یو کاروان رغی او خپل سړی یې د اوبو پسې ولیږه هغه څاه ته بوکه ښکته کړه. له بوکې سره جوخت یې د هلک په لیدلو په لوړ غږ وویل [۲۰]مبارک! دلته هلک دی او په خپلو مینځو کې يي خبره پټه او دی ي د تجارت مال وباله. الله د دوی په ټولو کړنو ښه پوه دی.

[۲۰] یوسف په بوکه پورې ونښت او له اوبو سره جوخت له څاه نه راووت.

Umurongo: 20

وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُوْدَةٍ ۚ— وَكَانُوْا فِیْهِ مِنَ الزَّاهِدِیْنَ ۟۠

بیا يې په څو کمو شمیر کړی[۲۲] شوو روپو خرڅ کړ په داسې حال کې چې له یوسف نه ناهیلي وو.[۲۳].

[۲۲]هغه وخت ډیري روپي تلل کیدي او لږي شمیر کیدي.
[۲۳] ډار ورسره وو هسې نه چې وارث يي پیدا شي.

Umurongo: 21

وَقَالَ الَّذِی اشْتَرٰىهُ مِنْ مِّصْرَ لِامْرَاَتِهٖۤ اَكْرِمِیْ مَثْوٰىهُ عَسٰۤی اَنْ یَّنْفَعَنَاۤ اَوْ نَتَّخِذَهٗ وَلَدًا ؕ— وَكَذٰلِكَ مَكَّنَّا لِیُوْسُفَ فِی الْاَرْضِ ؗ— وَلِنُعَلِّمَهٗ مِنْ تَاْوِیْلِ الْاَحَادِیْثِ ؕ— وَاللّٰهُ غَالِبٌ عَلٰۤی اَمْرِهٖ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟

د مصر هغه اوسیدونکي[۲۴] چې یوسف يي وپیره خپلې ښځې ته وویل: ښّ يې وساته کیدای شي چې مونږ ته ګټور او یا يې په ځوی ولۍ سره ونیسو. او په دې توګه مونږ یوسف ته د مصر په ځمکه کې عزت من ځای ورکړ تر څو چې مونږ هغه ته د خبرو د پوهې علم وروښایو. الله پاک پر خپل کار ښه پرلاسی دی خو ډير خلک نه پوهیږي.

[۲۴] وايي چې اخیستونکی د مصر پاچا د خزاني وزیر وو( ابن جریر الطبری)

Umurongo: 22

وَلَمَّا بَلَغَ اَشُدَّهٗۤ اٰتَیْنٰهُ حُكْمًا وَّعِلْمًا ؕ— وَكَذٰلِكَ نَجْزِی الْمُحْسِنِیْنَ ۟

او کله چې یوسف پاخه عمر ته ورسید نو مونږ حکمت او پوهه ورکړه. او مونږ له نیکو کارانو سره همدا ډول چال چلن کوو.

Umurongo: 23

وَرَاوَدَتْهُ الَّتِیْ هُوَ فِیْ بَیْتِهَا عَنْ نَّفْسِهٖ وَغَلَّقَتِ الْاَبْوَابَ وَقَالَتْ هَیْتَ لَكَ ؕ— قَالَ مَعَاذَ اللّٰهِ اِنَّهٗ رَبِّیْۤ اَحْسَنَ مَثْوَایَ ؕ— اِنَّهٗ لَا یُفْلِحُ الظّٰلِمُوْنَ ۟

او هغې ښځې چې دی يې په کور کې اوسیده ترې د ځان غوښتنه وکړه. ټولې دروازې يې بندې او ورته يې وویل هله ژر شه زه درته تیاره یم. یوسف وویل : په الله له دې بدۍ نه پنا غواړم او برسیره پر دې زما بادار زه ډير ښه ساتلی یم. او ظالمان [۲۵] هیڅکله خلاصیدلی نشي.

[۲۵] هر څوک چې د خپل محسن له کورنۍ سره خیانت کوي هغه لويي ظالم دی.

Umurongo: 24

وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهٖ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَاۤ اَنْ رَّاٰ بُرْهَانَ رَبِّهٖ ؕ— كَذٰلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوْٓءَ وَالْفَحْشَآءَ ؕ— اِنَّهٗ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِیْنَ ۟

او په یقین هغې د یوسف په لور پخه هڅه کړې وه او یوسف هم د هغې هڅه کړې وه که د خپل رب غوڅ دلیل نه وای لیدلی. په همدې توګه مونږ یوسف وژغوره تر څو له هغه نه د ټولو بدیو او ناکارو کارونو مخ واړوو. ځکه چې هغه زمونږ له غوره او سوچه کړی وو بنده ګانو څخه ؤ.

Umurongo: 25

وَاسْتَبَقَا الْبَابَ وَقَدَّتْ قَمِیْصَهٗ مِنْ دُبُرٍ وَّاَلْفَیَا سَیِّدَهَا لَدَا الْبَابِ ؕ— قَالَتْ مَا جَزَآءُ مَنْ اَرَادَ بِاَهْلِكَ سُوْٓءًا اِلَّاۤ اَنْ یُّسْجَنَ اَوْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟

او دواړو دروازې په لور یو له بل نه [۲۶] د لومړي والي هڅه وکړه او ښځې د یوسف د کمیس د شاه لمن څیري او دواړه د دروازې په خول کې د هغې له خاوند [۲۷] سره مخ په مخ شول. او ښځې ورته وویل: د هغه چا جزا څې ستا حرم ته په بده وګوري بې له دې نه بل څه کیدای شي چې بندي[۲۸] او یا په دردناک عذاب وربړول شي.

[۲۶] یوسف د وتلو او زلیخا د رانیولو لپاره منډه کړه
[۲۷] د دروازې په خوله د زلیخا خاوند او د یوسف له بادار سره مخ شول الله پاک تړلې دروازې په خپله وازي کړي.
[۲۸] دا چې زلیخا (یسجن) مجهوله کلمه استعمال کړي علماء وايي چې نه يي وښتل خپل معشوق ته سخته سزا ورکړي ( روح المعاني).

Umurongo: 26

قَالَ هِیَ رَاوَدَتْنِیْ عَنْ نَّفْسِیْ وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِّنْ اَهْلِهَا ۚ— اِنْ كَانَ قَمِیْصُهٗ قُدَّ مِنْ قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَهُوَ مِنَ الْكٰذِبِیْنَ ۟

یوسف وویل: دې له مانه زما ځان غوښتی دی او د زلیخا د کورنۍ یوه غړي شهادت ورکړ چې که د یوسف کمیس له مخې نه څیرې [۲۹] شوی وي نو زلیخا رښتینې ده او یوسف له درواغجنو نه دی.

[۲۹] معنا دا چې یوسف حمله کړې او د ښځې دفاع .

Umurongo: 27

وَاِنْ كَانَ قَمِیْصُهٗ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَكَذَبَتْ وَهُوَ مِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟

او که کمیس يې د شا[۳۰] له لورې څیرې شوی وي نو زلیخا درواغ وايې او یوسف له رښتینو نه دی.

[۳۰] معنا دا چې یوسف تیښته کوله او ښځې رانیو( تفسیر الماوردی).

Umurongo: 28

فَلَمَّا رَاٰ قَمِیْصَهٗ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ قَالَ اِنَّهٗ مِنْ كَیْدِكُنَّ ؕ— اِنَّ كَیْدَكُنَّ عَظِیْمٌ ۟

کله چې عزیز ولیده کمیس د شا له لورې څیرې شوی ویې ویل دا کار ستاسې ښځینه مکر او چل دی بې له شکه چې ستاسې مکر او فریب ډیر لوی دی.

Umurongo: 29

یُوْسُفُ اَعْرِضْ عَنْ هٰذَا ٚ— وَاسْتَغْفِرِیْ لِذَنْۢبِكِ ۖۚ— اِنَّكِ كُنْتِ مِنَ الْخٰطِـِٕیْنَ ۟۠

ای یوسف! دا خبره [۳۱] پریږده او ای زلیخا د خپلې ګناه بښنه وغواړه بې له شکه چې همدا ته ګناه کاره يې.

[۳۱] چا ته يې مه وايه( فتح القدیر د امام الشوکاني).

Umurongo: 30

وَقَالَ نِسْوَةٌ فِی الْمَدِیْنَةِ امْرَاَتُ الْعَزِیْزِ تُرَاوِدُ فَتٰىهَا عَنْ نَّفْسِهٖ ۚ— قَدْ شَغَفَهَا حُبًّا ؕ— اِنَّا لَنَرٰىهَا فِیْ ضَلٰلٍ مُّبِیْنٍ ۟

د ښار څو ښځو وویل د عزیز ښځه د خپل غلام پسې شوې[۳۲] او د هغه مینې يي د زړه پردې ورشکولي دي. زمونږ په نزد هغه په څرګنده غلط کار کوي.

[۳۲] چې له غلام سره يې عشق بازې شروع کړي: یعنې بد کاري جرم نه وو بلکې جرم دا وو چې له غلام سره يي کوي.

Umurongo: 31

فَلَمَّا سَمِعَتْ بِمَكْرِهِنَّ اَرْسَلَتْ اِلَیْهِنَّ وَاَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّكَاً وَّاٰتَتْ كُلَّ وَاحِدَةٍ مِّنْهُنَّ سِكِّیْنًا وَّقَالَتِ اخْرُجْ عَلَیْهِنَّ ۚ— فَلَمَّا رَاَیْنَهٗۤ اَكْبَرْنَهٗ وَقَطَّعْنَ اَیْدِیَهُنَّ ؗ— وَقُلْنَ حَاشَ لِلّٰهِ مَا هٰذَا بَشَرًا ؕ— اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا مَلَكٌ كَرِیْمٌ ۟

زلیخا چې د هغوی له مکر نه ډکې خبرې واوریدی نو څوک یې ورپسې ولیږه او د هغوی لپاره يې میلمستیا جوړه او د خوراک په دوران کې يي هرې میلمنې ته یوه چاړه[۳۳] ورکړه او په همغه وخت يې یوسف ته وویل میلمنو ته ورشه!

[۳۳] چاړه يي د میوو لپاره وه. او یا کیدای شي چې همغه وخت د اشرفو خوراک په قاشق او پنجه چې چاړه ورسره وي وه.

Umurongo: 32

قَالَتْ فَذٰلِكُنَّ الَّذِیْ لُمْتُنَّنِیْ فِیْهِ ؕ— وَلَقَدْ رَاوَدْتُّهٗ عَنْ نَّفْسِهٖ فَاسْتَعْصَمَ ؕ— وَلَىِٕنْ لَّمْ یَفْعَلْ مَاۤ اٰمُرُهٗ لَیُسْجَنَنَّ وَلَیَكُوْنًا مِّنَ الصّٰغِرِیْنَ ۟

زلیخا وویل: بس دا همغه څوک دی چې تاسې پرې زه ملامته کړې وم. او رښتیا هم ما ترې ځان[۳۴] وغوښت خو هغه ځان وساته او قسم دی که چیرې زما په وینا عمل ونه کړي بندي او ډیر خوار او ذلیل به کړای شي.

[۳۴] په یوه مجلس کې په بدکارۍ اعتراف د فساد اخرنی پړاو څرګندوي.

Umurongo: 33

قَالَ رَبِّ السِّجْنُ اَحَبُّ اِلَیَّ مِمَّا یَدْعُوْنَنِیْۤ اِلَیْهِ ۚ— وَاِلَّا تَصْرِفْ عَنِّیْ كَیْدَهُنَّ اَصْبُ اِلَیْهِنَّ وَاَكُنْ مِّنَ الْجٰهِلِیْنَ ۟

یوسف وویل: ای زما ربه د هغه څه نه چې دوی مې ورته بلي زندان راته ډیر ښه دی. او ای زما ربه! که ته له ما نه د دوی فریب او دوکه ونه ګرځوې نو کیداي شي چې زه د هغوی په لور میلان وکړم او زه هم د ناپوهانو او جاهلانو په ډله کې وشمیرل شم.

Umurongo: 34

فَاسْتَجَابَ لَهٗ رَبُّهٗ فَصَرَفَ عَنْهُ كَیْدَهُنَّ ؕ— اِنَّهٗ هُوَ السَّمِیْعُ الْعَلِیْمُ ۟

رب يې دعا قبوله او د ښځو چلونه يې ترې دفع کړل بې شکه چې الله ښه اوریدونکی او په هر څه ښه پوه دی.

Umurongo: 35

ثُمَّ بَدَا لَهُمْ مِّنْ بَعْدِ مَا رَاَوُا الْاٰیٰتِ لَیَسْجُنُنَّهٗ حَتّٰی حِیْنٍ ۟۠

بالاخر د مصر واکمنو ته سره له دې چې( د یوسف د بي ګناهۍ او د ښځو د ناپاکۍ) ټول دلایل يې ولیدل دا خبره ښه په نظر ورغله چې یوسف تر یو وخته [۳۵] بندي کړي .

[۳۵] یوه اجتماع چې داسې پړاو ته رسیدلي وي چې ناپاک برملا چیغي وهي او پاک زندان ته ځي . نو دا وړ پاک اناس پرته له معصوم پیغمبر نه بل څوک ډیر مشکل دی.

Umurongo: 36

وَدَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَیٰنِ ؕ— قَالَ اَحَدُهُمَاۤ اِنِّیْۤ اَرٰىنِیْۤ اَعْصِرُ خَمْرًا ۚ— وَقَالَ الْاٰخَرُ اِنِّیْۤ اَرٰىنِیْۤ اَحْمِلُ فَوْقَ رَاْسِیْ خُبْزًا تَاْكُلُ الطَّیْرُ مِنْهُ ؕ— نَبِّئْنَا بِتَاْوِیْلِهٖ ۚ— اِنَّا نَرٰىكَ مِنَ الْمُحْسِنِیْنَ ۟

او له ده سره دوه نور ځوانان هم زندان ته ولاړل. یوه يې وویل زه خوب ګورم چې پاچا ته شراب زبیښم او هغه بل وویل: په سر مې خوراک ایښی وي او مرغان يي خوري. ای یوسفه مونږ ته د خوبونو تعبیر وکړه. بې له شکه چې ته مونږ ته نیکو کاره ښکارې.

Umurongo: 37

قَالَ لَا یَاْتِیْكُمَا طَعَامٌ تُرْزَقٰنِهٖۤ اِلَّا نَبَّاْتُكُمَا بِتَاْوِیْلِهٖ قَبْلَ اَنْ یَّاْتِیَكُمَا ؕ— ذٰلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِیْ رَبِّیْ ؕ— اِنِّیْ تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لَّا یُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَهُمْ بِالْاٰخِرَةِ هُمْ كٰفِرُوْنَ ۟

یوسف وویل پخوا له دې چې تاسې ته د نن ورځې خوراک راشي زه به مو د خوب [۳۶] تعبیر وکړم. دا هغه څه دي چې ماته خپل رب راښوولي دي. ما د هغه قوم دین پریښی دی چې په الله ایمان نه راوړي او له اخرت نه منکر دي.

[۳۶] د خوب تعبیر هومره انسان دی چې زه به يي د نن له ډوډۍ راتګ نه وړاندې تاسې ته ووایم( معارف القران).

Umurongo: 38

وَاتَّبَعْتُ مِلَّةَ اٰبَآءِیْۤ اِبْرٰهِیْمَ وَاِسْحٰقَ وَیَعْقُوْبَ ؕ— مَا كَانَ لَنَاۤ اَنْ نُّشْرِكَ بِاللّٰهِ مِنْ شَیْءٍ ؕ— ذٰلِكَ مِنْ فَضْلِ اللّٰهِ عَلَیْنَا وَعَلَی النَّاسِ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یَشْكُرُوْنَ ۟

د خپلو مشرانو ابراهیم، اسحق او د یعقوب دین مې منلی دی. له مونږ سره نه ښايي چې له الله سره نور څه شریک کړو. دا پر مونږ او پر ټولو خلکو د الله پاک مهرباني او احسان دی خو زیات خلک شکر نه پر ځای کوي.

Umurongo: 39

یٰصَاحِبَیِ السِّجْنِ ءَاَرْبَابٌ مُّتَفَرِّقُوْنَ خَیْرٌ اَمِ اللّٰهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ ۟ؕ

ای زما د زندان ملګرو! خواره واره باداران ښه دي او که یو زوره ور الله؟.

Umurongo: 40

مَا تَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِهٖۤ اِلَّاۤ اَسْمَآءً سَمَّیْتُمُوْهَاۤ اَنْتُمْ وَاٰبَآؤُكُمْ مَّاۤ اَنْزَلَ اللّٰهُ بِهَا مِنْ سُلْطٰنٍ ؕ— اِنِ الْحُكْمُ اِلَّا لِلّٰهِ ؕ— اَمَرَ اَلَّا تَعْبُدُوْۤا اِلَّاۤ اِیَّاهُ ؕ— ذٰلِكَ الدِّیْنُ الْقَیِّمُ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟

هغه څیزونه چې تاسې يې پرته له الله نه عبادت کوئ هسې نومونه دي چې تاسې او ستاسې پلرونو ایښي دي الله پاک پرې کوم دلیل نه دی نازل کړی واکمني یوازې د یو الله ده. هغه امر کړی دی چې پرته له هغه نه د بل هیچا عبادت باید ونه کړئ او همدا سم او روغ دین دی خو ډیر خلک نه پوهیږي.

Umurongo: 41

یٰصَاحِبَیِ السِّجْنِ اَمَّاۤ اَحَدُكُمَا فَیَسْقِیْ رَبَّهٗ خَمْرًا ۚ— وَاَمَّا الْاٰخَرُ فَیُصْلَبُ فَتَاْكُلُ الطَّیْرُ مِنْ رَّاْسِهٖ ؕ— قُضِیَ الْاَمْرُ الَّذِیْ فِیْهِ تَسْتَفْتِیٰنِ ۟ؕ

ای د زندان ملګرو! ستاسې یو تن به خلاص او خپل بادار به په شرابو خړوبوي. او هغه بل په سولۍ وڅړول شي او مرغان به يې د سر غوښې وخوري. هغه خبره خلاصه شوې ده چې تاسې دواړه یې معلومات غواړئ.

Umurongo: 42

وَقَالَ لِلَّذِیْ ظَنَّ اَنَّهٗ نَاجٍ مِّنْهُمَا اذْكُرْنِیْ عِنْدَ رَبِّكَ ؗ— فَاَنْسٰىهُ الشَّیْطٰنُ ذِكْرَ رَبِّهٖ فَلَبِثَ فِی السِّجْنِ بِضْعَ سِنِیْنَ ۟۠

یوسف هغه یوه ته چې خلاصیدونکي باور يې پرې راغی[۳۷] وویل: د بادار په وړاندې دې زما عرض هم وړاندې کړه خو شیطان له هغه نه د بادار په وړاندې د یوسف یادونه له یاده وویستله نو ځکه یوسف څو کاله په زندان کې پاتې شو.

[۳۷] یوسف خلاصیدونکي ته وویل: زما موضوع هم پاچا ته وریاده کړه چې زه بې ګناه یم خو هغه په دربار کې په مزو او چړچو اخته، زندان او دزندان ملګري يي له یاده ووتل( تفسیر الماوری).

Umurongo: 43

وَقَالَ الْمَلِكُ اِنِّیْۤ اَرٰی سَبْعَ بَقَرٰتٍ سِمَانٍ یَّاْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَّسَبْعَ سُنْۢبُلٰتٍ خُضْرٍ وَّاُخَرَ یٰبِسٰتٍ ؕ— یٰۤاَیُّهَا الْمَلَاُ اَفْتُوْنِیْ فِیْ رُءْیَایَ اِنْ كُنْتُمْ لِلرُّءْیَا تَعْبُرُوْنَ ۟

او پاچا وویل: زه خوب ګورم چې اوه چاغې غواګانې دي چې اوه خوارې غواګانې يي خوري او د غلې اوه شنه تازه وږی دي او اوه نور وچ. ای د دربار مشرانو! زما خوب را معنا کړئ که تاسې د خوب په معنا بوهیږئ.

Umurongo: 44

قَالُوْۤا اَضْغَاثُ اَحْلَامٍ ۚ— وَمَا نَحْنُ بِتَاْوِیْلِ الْاَحْلَامِ بِعٰلِمِیْنَ ۟

هغوی وویل: دا ګډوډ خیالي خوبونه دي او مونږ د خیالونو او چرتونو په معنا نه پوهیږو.

Umurongo: 45

وَقَالَ الَّذِیْ نَجَا مِنْهُمَا وَادَّكَرَ بَعْدَ اُمَّةٍ اَنَا اُنَبِّئُكُمْ بِتَاْوِیْلِهٖ فَاَرْسِلُوْنِ ۟

هغه یوه سړې چې له دوه تنو بندیانو نه راخلاص شوی او له اوږدې مودې وروسته یوسف ور په زړه شو وویل: زه به تاسې ته دا خوب معنا کړم ما لږ هغه ته ولیږئ[۳۸].

[۳۸] د یوسف نوم يې له له دې ډاره وانه خیست چې بل څوک ورنشي او دا شرف وګټې.

Umurongo: 46

یُوْسُفُ اَیُّهَا الصِّدِّیْقُ اَفْتِنَا فِیْ سَبْعِ بَقَرٰتٍ سِمَانٍ یَّاْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَّسَبْعِ سُنْۢبُلٰتٍ خُضْرٍ وَّاُخَرَ یٰبِسٰتٍ ۙ— لَّعَلِّیْۤ اَرْجِعُ اِلَی النَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَعْلَمُوْنَ ۟

ای رښتیه یوسفه! مونږ ته ددې خوب معنا وښایه چې: اوه څربي غواګانې دي[۳۹] اوه خوارې غواګانې يي خوري او اوه شنه تازه وږي دي او اوه نور وچ. تر څو زه بیرته خلکو ته ورشم هیله ده چې هغوی پوه شي.

[۳۹] د (۷) څربو غواګانو معنا (۷) د کښت کلونه او د (۷) خوارو غواګانو معنا ده (۷) وچ کلونه.

Umurongo: 47

قَالَ تَزْرَعُوْنَ سَبْعَ سِنِیْنَ دَاَبًا ۚ— فَمَا حَصَدْتُّمْ فَذَرُوْهُ فِیْ سُنْۢبُلِهٖۤ اِلَّا قَلِیْلًا مِّمَّا تَاْكُلُوْنَ ۟

یوسف وویل: تاسې به د خپل پخواني عادت په شان اوه کلونه کښت وکړئ چې و مو ریبل پرته له لږو هغو دانو چې تاسې يې خورئ نور ټول په وږو کې پریږدئ.

Umurongo: 48

ثُمَّ یَاْتِیْ مِنْ بَعْدِ ذٰلِكَ سَبْعٌ شِدَادٌ یَّاْكُلْنَ مَا قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ اِلَّا قَلِیْلًا مِّمَّا تُحْصِنُوْنَ ۟

بیا به له دې وروسته (۷) وچ کلونه راشي چې د هغو په اوږدو کې به تاسې ټول هغه څه وخورئ چې ددې وچ کالۍ لپاره به مو وړاندې ذخیره کړي وي او یوازې هغه څه به پاتې شي چې تاسې يي د تخم لپاره وژغورئ.

Umurongo: 49

ثُمَّ یَاْتِیْ مِنْ بَعْدِ ذٰلِكَ عَامٌ فِیْهِ یُغَاثُ النَّاسُ وَفِیْهِ یَعْصِرُوْنَ ۟۠

بیا به له دې وروسته یو داسې کال هم راشي چې د خلکو دعاګانې به قبولې او باران به پرې وشي او خلک به پکې میوې وزبیښي.

Umurongo: 50

وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُوْنِیْ بِهٖ ۚ— فَلَمَّا جَآءَهُ الرَّسُوْلُ قَالَ ارْجِعْ اِلٰی رَبِّكَ فَسْـَٔلْهُ مَا بَالُ النِّسْوَةِ الّٰتِیْ قَطَّعْنَ اَیْدِیَهُنَّ ؕ— اِنَّ رَبِّیْ بِكَیْدِهِنَّ عَلِیْمٌ ۟

او پاچا وویل: دا سړی ماته راولئ. کله چې استازی یوسف ته ورغی یوسف ورته وویل: بادار ته دې بیرته ورشه او پوښتنه ترې وکړه چې د هغو ښځو کیسه څه وه چې لاسونه يې پرې کړي وو؟ بې شکه چې زما رب د هغوی له مکر نه ډير ښه خبر دی.

Umurongo: 51

قَالَ مَا خَطْبُكُنَّ اِذْ رَاوَدْتُّنَّ یُوْسُفَ عَنْ نَّفْسِهٖ ؕ— قُلْنَ حَاشَ لِلّٰهِ مَا عَلِمْنَا عَلَیْهِ مِنْ سُوْٓءٍ ؕ— قَالَتِ امْرَاَتُ الْعَزِیْزِ الْـٰٔنَ حَصْحَصَ الْحَقُّ ؗ— اَنَا رَاوَدْتُّهٗ عَنْ نَّفْسِهٖ وَاِنَّهٗ لَمِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟

پا چا وویل: ای د ښار ښځو! ستاسې خبره څه وه چې تاسې له یوسف نه د هغه ځان غوښتی ؤ؟ ټولو وویل پاک یوازې یو الله دی مونږ له یوسف نه هیڅ بد ندي لیدلي. او د عزیز ښځې هم وویل اوس حق په رښتیني توګه رامنځ ته شو. ما له هغه نه د هغه ځان غوښتی ؤ خو هغه له ډیرو رښتینو څخه ؤ.

Umurongo: 52

ذٰلِكَ لِیَعْلَمَ اَنِّیْ لَمْ اَخُنْهُ بِالْغَیْبِ وَاَنَّ اللّٰهَ لَا یَهْدِیْ كَیْدَ الْخَآىِٕنِیْنَ ۟

یوسف وویل: دا پوښتنه او ګرویګنه مې ځکه وکړه چې عزیز پوه شي چې ما په پټه ورسره خیانت نه و کړی او بې له شکه چې الله پاک د خائنانو مکر او فریب د بري په لار نه سموي.

Umurongo: 53

وَمَاۤ اُبَرِّئُ نَفْسِیْ ۚ— اِنَّ النَّفْسَ لَاَمَّارَةٌ بِالسُّوْٓءِ اِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّیْ ؕ— اِنَّ رَبِّیْ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟

زه خپل ځان نه پاکوم ځکه چې هر نفس د بدۍ په لور هڅه کونکی دی مګر دا چې په چا باندې زما د رب رحمت وي. بې له شکه چې زما رب ښه بښونکی او ډیر مهربان دی.

Umurongo: 54

وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُوْنِیْ بِهٖۤ اَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسِیْ ۚ— فَلَمَّا كَلَّمَهٗ قَالَ اِنَّكَ الْیَوْمَ لَدَیْنَا مَكِیْنٌ اَمِیْنٌ ۟

پاچا وویل: یوسف ماته راولئ چې د ځان لپاره يې مخصوص کړم. نو کله يې چې خبرې ورسره وکړې نو ورته يي وویل له نن وروسته ته زمونږ په دربار کې لوړ مقام او بارو څښتن يې.

Umurongo: 55

قَالَ اجْعَلْنِیْ عَلٰی خَزَآىِٕنِ الْاَرْضِ ۚ— اِنِّیْ حَفِیْظٌ عَلِیْمٌ ۟

یوسف وویل د هیواد خزانې ما ته راوسپارئ زه ښه ساتونکی او پوه یم.

Umurongo: 56

وَكَذٰلِكَ مَكَّنَّا لِیُوْسُفَ فِی الْاَرْضِ ۚ— یَتَبَوَّاُ مِنْهَا حَیْثُ یَشَآءُ ؕ— نُصِیْبُ بِرَحْمَتِنَا مَنْ نَّشَآءُ وَلَا نُضِیْعُ اَجْرَ الْمُحْسِنِیْنَ ۟

او په دې توګه مونږ یوسف ته د ځمکې پر مخ لوړ مقام ور په برخه کړ چیرته به يي چې خوښه وه هلته يې ځای نیولای شو. زمونږ چې چاته خوښه شي خپل رحمت پرې لوروو او د نیکو کارانو اجر نه ضایع کوو.

Umurongo: 57

وَلَاَجْرُ الْاٰخِرَةِ خَیْرٌ لِّلَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَكَانُوْا یَتَّقُوْنَ ۟۠

او د اخرت اجر د هغو لپاره ډیر غوره دی چې ایمان يي راوړی او پرهیزګاري يې کړې ده.

Umurongo: 58

وَجَآءَ اِخْوَةُ یُوْسُفَ فَدَخَلُوْا عَلَیْهِ فَعَرَفَهُمْ وَهُمْ لَهٗ مُنْكِرُوْنَ ۟

او د یوسف ورونه مصر ته راغلل [۱] د یوسف دربار ته ورغلل هغه خپل ورونه وپيژندل خو هغوی یوسف ونه پیژانده.

[۱] د وچ کالۍ له کبله په ټوله منطقه کې کاتي وه یوازې مصر د پروګرام له مخې ذخیره درلوده نو له هري لورې به خلک مصر ته د خوراک ترلاسه کولو لپاره راتلل چې په دې توګه د یوسف ورونه هم د خوراکي موادو لپاره خپل واکمن ورور ته راغلل( تفهیم القران).

Umurongo: 59

وَلَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهَازِهِمْ قَالَ ائْتُوْنِیْ بِاَخٍ لَّكُمْ مِّنْ اَبِیْكُمْ ۚ— اَلَا تَرَوْنَ اَنِّیْۤ اُوْفِی الْكَیْلَ وَاَنَا خَیْرُ الْمُنْزِلِیْنَ ۟

او کله چې یوسف د خپلو ورونو څټې تیارې کړې نو هغوی ته ي وویل خپل میرنی ورو مو ماته راولئ. تاسې نه ګورئ چې زه پیمانه ډکه ورکوم او ډیر ښه میلمه پال یم.

Umurongo: 60

فَاِنْ لَّمْ تَاْتُوْنِیْ بِهٖ فَلَا كَیْلَ لَكُمْ عِنْدِیْ وَلَا تَقْرَبُوْنِ ۟

نو که هغه ورور مو ماته رانه ووست نو له ماسره ستاسې لپاره غله نشته او ماته بیا مه راځئ[۲].

[۲] کیدای شي چې هغوی د خپل یوولسم ورور برخه غوښتي وي نو ځکه به ورته واکمن ویلي وي چې باید ورور مو راولئ. هسي نه په درواغو د یوه کور برخه اضافه یوسئ( تفهیم القران).

Umurongo: 61

قَالُوْا سَنُرَاوِدُ عَنْهُ اَبَاهُ وَاِنَّا لَفٰعِلُوْنَ ۟

هغوی وویل: مونږ به د پلارنه هغه په ډیره ټینګه وغواړو او مونږ به خپله اخرنۍ هڅه خامخا کوو.

Umurongo: 62

وَقَالَ لِفِتْیٰنِهِ اجْعَلُوْا بِضَاعَتَهُمْ فِیْ رِحَالِهِمْ لَعَلَّهُمْ یَعْرِفُوْنَهَاۤ اِذَا انْقَلَبُوْۤا اِلٰۤی اَهْلِهِمْ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُوْنَ ۟

او یوسف خپلو کار کوونکو ته وویل: ددوی مال په څټو کې بیرته ورواچوئ کیدای شي چې کور ته له رسیدلو وروسته هغه وپيژني او کیدای شي چې دوی یو ځل بیا راشي.

Umurongo: 63

فَلَمَّا رَجَعُوْۤا اِلٰۤی اَبِیْهِمْ قَالُوْا یٰۤاَبَانَا مُنِعَ مِنَّا الْكَیْلُ فَاَرْسِلْ مَعَنَاۤ اَخَانَا نَكْتَلْ وَاِنَّا لَهٗ لَحٰفِظُوْنَ ۟

نو کله چې پلار ته ولاړ نو هغه ته يي وویل پلار جانه نوره غله پر مونږ بنده شوه زمونږ ورور له مونږ سره ولیږه ټول به غله راوړو او ورور به خامخا مونږ ساتو.

Umurongo: 64

قَالَ هَلْ اٰمَنُكُمْ عَلَیْهِ اِلَّا كَمَاۤ اَمِنْتُكُمْ عَلٰۤی اَخِیْهِ مِنْ قَبْلُ ؕ— فَاللّٰهُ خَیْرٌ حٰفِظًا ۪— وَّهُوَ اَرْحَمُ الرّٰحِمِیْنَ ۟

پلار يې وویل: ایا زه پر تاسې د بنیامین په هکله باور وکړم؟ لکه څنګه مې چې پخوا دده د ورور په هکله پر تاسې کړی ؤ؟ نو الله ښه ساتونکی او هغه له ټولو مهربانانو نه غوره مهربان دی.

Umurongo: 65

وَلَمَّا فَتَحُوْا مَتَاعَهُمْ وَجَدُوْا بِضَاعَتَهُمْ رُدَّتْ اِلَیْهِمْ ؕ— قَالُوْا یٰۤاَبَانَا مَا نَبْغِیْ ؕ— هٰذِهٖ بِضَاعَتُنَا رُدَّتْ اِلَیْنَا ۚ— وَنَمِیْرُ اَهْلَنَا وَنَحْفَظُ اَخَانَا وَنَزْدَادُ كَیْلَ بَعِیْرٍ ؕ— ذٰلِكَ كَیْلٌ یَّسِیْرٌ ۟

او کله چې هغوی خپل سامان خلاص کړ نو ويې لیده چې مال او روپۍ يې بیرته دوي ته ورکړای شوي دي. نو پلار ته يي وویل پلار جانه نور نو مونږ څه غواړو؟ دغه دی زمونږ روپۍ بیرته مونږ ته راکړای شوي دي. مونږ باید بیا ولاړ شو چې خپلې کورنۍ ته خوراک راوړو ورو به مو ساتو او یو اوښ بار به زیات ترلاسه کړو. دا یو اسانه بار دی.

Umurongo: 66

قَالَ لَنْ اُرْسِلَهٗ مَعَكُمْ حَتّٰی تُؤْتُوْنِ مَوْثِقًا مِّنَ اللّٰهِ لَتَاْتُنَّنِیْ بِهٖۤ اِلَّاۤ اَنْ یُّحَاطَ بِكُمْ ۚ— فَلَمَّاۤ اٰتَوْهُ مَوْثِقَهُمْ قَالَ اللّٰهُ عَلٰی مَا نَقُوْلُ وَكِیْلٌ ۟

پلار يې وویل: زه به هیڅکله هغه له تاسې سره ونه لیږم تر څو تاسې له ما سره د الله په نوم کلک تعهد ونه کړئ چې تر څو تاسې ټول د بل چا په ولکه کې نه وئ راغلي نو خامخا به بنیامین بیرته ماته راولئ. نو کله چې هغوی تعهد وکړ یعقوب وویل: الله پاک زمونږ پر خبرو څارونکی دی.

Umurongo: 67

وَقَالَ یٰبَنِیَّ لَا تَدْخُلُوْا مِنْ بَابٍ وَّاحِدٍ وَّادْخُلُوْا مِنْ اَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ ؕ— وَمَاۤ اُغْنِیْ عَنْكُمْ مِّنَ اللّٰهِ مِنْ شَیْءٍ ؕ— اِنِ الْحُكْمُ اِلَّا لِلّٰهِ ؕ— عَلَیْهِ تَوَكَّلْتُ ۚ— وَعَلَیْهِ فَلْیَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُوْنَ ۟

او ویې ویل: ځامنو! ټول له یوې دروازې مه ننوځئ بلکې په جلا جلا دروازو ولاړ شئ او زه تاسې د الله له غوښتنې نه شم ژغورلای واکمني یوازې د هغه ده. او ما پر هغه توکل کړی دی او څوک چې توکل کوي نو باید یوازې پر هغه يې وکړي.

Umurongo: 68

وَلَمَّا دَخَلُوْا مِنْ حَیْثُ اَمَرَهُمْ اَبُوْهُمْ ؕ— مَا كَانَ یُغْنِیْ عَنْهُمْ مِّنَ اللّٰهِ مِنْ شَیْءٍ اِلَّا حَاجَةً فِیْ نَفْسِ یَعْقُوْبَ قَضٰىهَا ؕ— وَاِنَّهٗ لَذُوْ عِلْمٍ لِّمَا عَلَّمْنٰهُ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟۠

او کله چې له هغې لارې ورننوتل چې پلار ورته امر کړی و. د الله د غوښتنې په مقابل کې دغه احتیاطي تدبیر د هیڅ شي مخه ونه شوه نیولای مګر دا د یعقوب د زړه یوه هیله وه چې پوره ئې کړه. او بې له شکه چې یعقوب ته مونږ ډیر زیات علم ورکړی و. خو ډیر خلک نه پوهیږي.

Umurongo: 69

وَلَمَّا دَخَلُوْا عَلٰی یُوْسُفَ اٰوٰۤی اِلَیْهِ اَخَاهُ قَالَ اِنِّیْۤ اَنَا اَخُوْكَ فَلَا تَبْتَىِٕسْ بِمَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟

او کله چې ورونه یوسف ته ورغلل نو خپل ورور يې ځان ته رانژدې او ورته يې وویل: زه ستا همغه ورک ورور یوسف یم نو ته اوس د هغه څه اندیښنه مه کوه چې دوی به کولو.

Umurongo: 70

فَلَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهَازِهِمْ جَعَلَ السِّقَایَةَ فِیْ رَحْلِ اَخِیْهِ ثُمَّ اَذَّنَ مُؤَذِّنٌ اَیَّتُهَا الْعِیْرُ اِنَّكُمْ لَسٰرِقُوْنَ ۟

نو کله چې یوسف د هغوی بارونه پوره او برابر کړل نو جام يي د خپل ورور په بار کې کیښود بیا جار اعلان وکړ چې ای کاروانیانو تاسې غله يې.

Umurongo: 71

قَالُوْا وَاَقْبَلُوْا عَلَیْهِمْ مَّاذَا تَفْقِدُوْنَ ۟

هغوی مخ را واړاوو او ويې ویل : څه ورکه لټوئ؟

Umurongo: 72

قَالُوْا نَفْقِدُ صُوَاعَ الْمَلِكِ وَلِمَنْ جَآءَ بِهٖ حِمْلُ بَعِیْرٍ وَّاَنَا بِهٖ زَعِیْمٌ ۟

د پاچا نوکرانو وویل د پاچا د پیمانه مو ورکه کړې او هر چا چې رامینده کړه نو یو اوښ بار به په انعام ورکړ شي او زه يې ضامن یم.

Umurongo: 73

قَالُوْا تَاللّٰهِ لَقَدْ عَلِمْتُمْ مَّا جِئْنَا لِنُفْسِدَ فِی الْاَرْضِ وَمَا كُنَّا سٰرِقِیْنَ ۟

هغوی وویل: قسم په الله چې تاسې ښه پوهیږئ چې مونږ دغې خاوری ته د فساد لپاره نه یو راغلي او نه مونږ غله یو.

Umurongo: 74

قَالُوْا فَمَا جَزَآؤُهٗۤ اِنْ كُنْتُمْ كٰذِبِیْنَ ۟

د پاچا نوکرانو وویل: ښه نو د غله جزا به څه وي که چیرې تاسې درواغجن وختلئ.

Umurongo: 75

قَالُوْا جَزَآؤُهٗ مَنْ وُّجِدَ فِیْ رَحْلِهٖ فَهُوَ جَزَآؤُهٗ ؕ— كَذٰلِكَ نَجْزِی الظّٰلِمِیْنَ ۟

هغوی وویل د غلا جزا همدا ده چې د چا په بار کې جام راووت همغه سړی [۳] په غلا کې ورکول کی.ي. او مونږ په همدې توګه ظالمانو ته جزا ورکوو.

[۳] په ابراهیمي شریعت کې د غلا جزا همدا وه چې غل به غلام ګرځول کیده ( تفسیر الماروردی)

Umurongo: 76

فَبَدَاَ بِاَوْعِیَتِهِمْ قَبْلَ وِعَآءِ اَخِیْهِ ثُمَّ اسْتَخْرَجَهَا مِنْ وِّعَآءِ اَخِیْهِ ؕ— كَذٰلِكَ كِدْنَا لِیُوْسُفَ ؕ— مَا كَانَ لِیَاْخُذَ اَخَاهُ فِیْ دِیْنِ الْمَلِكِ اِلَّاۤ اَنْ یَّشَآءَ اللّٰهُ ؕ— نَرْفَعُ دَرَجٰتٍ مَّنْ نَّشَآءُ ؕ— وَفَوْقَ كُلِّ ذِیْ عِلْمٍ عَلِیْمٌ ۟

یوس د خپل ورو له څټې نه وړاندې د نورو څټو په پلټنه پیل وکړ بیا يي د خپل ورور له څټې نه جام راوویست. په دې توګه مونږ یوسف ته تدبیر وښوولو. یوسف نه غوښتل چې خپل ورور د مصر نظام په رڼا کې ونیسي[۴] مګر چې د الله خوښه شوه نو همدا تدبیر يي وروښود زمونږ چې چاته خوښه شي نو درجې ې ورورته کوو. او دهر لوی عالم نه پورته بل لوی عالم شته.

[۴] پاچا نظام کې د غله وهل او تاواني کول وو په بندي کولو او غلامول.

Umurongo: 77

قَالُوْۤا اِنْ یَّسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ اَخٌ لَّهٗ مِنْ قَبْلُ ۚ— فَاَسَرَّهَا یُوْسُفُ فِیْ نَفْسِهٖ وَلَمْ یُبْدِهَا لَهُمْ ۚ— قَالَ اَنْتُمْ شَرٌّ مَّكَانًا ۚ— وَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا تَصِفُوْنَ ۟

هغوی وویل که بنیامین غلا وکړي نو څه لرې خبره نده ځکه چې دده بل ورور هم له ده نه مخکې غلا کړې وه[۵] یوسف دا خبره وزغمله او هغوی ته يي راونه سپړله. خو ورته يې وویل تاسې ډير بد خلک يې . تاسې چې څه وايي الله پاک پرې ښه پوهیږي.

[۵] په دی هکله مختلفې خبرې نقل شوي یوسف په کوچنیوالي کې کړي وه.

Umurongo: 78

قَالُوْا یٰۤاَیُّهَا الْعَزِیْزُ اِنَّ لَهٗۤ اَبًا شَیْخًا كَبِیْرًا فَخُذْ اَحَدَنَا مَكَانَهٗ ۚ— اِنَّا نَرٰىكَ مِنَ الْمُحْسِنِیْنَ ۟

د یوسف ورونو وویل: ای پاچا! دی یو سپین ږیری بوډا پلار لري دده پر ځای مونږ کوم یو درسره ونیسه بې له شکه ته مونږ ته نیکو کاره ښکارې.

Umurongo: 79

قَالَ مَعَاذَ اللّٰهِ اَنْ نَّاْخُذَ اِلَّا مَنْ وَّجَدْنَا مَتَاعَنَا عِنْدَهٗۤ ۙ— اِنَّاۤ اِذًا لَّظٰلِمُوْنَ ۟۠

یوسف وویل له الله پناه ده چې مونږ پرته له هغه چا چې لوښی مو ورسره میندلی بل څوک د هغه پر ځای ونیسو که مونږ دا کار وکړ نو مونږ به ظالمان وو.

Umurongo: 80

فَلَمَّا اسْتَیْـَٔسُوْا مِنْهُ خَلَصُوْا نَجِیًّا ؕ— قَالَ كَبِیْرُهُمْ اَلَمْ تَعْلَمُوْۤا اَنَّ اَبَاكُمْ قَدْ اَخَذَ عَلَیْكُمْ مَّوْثِقًا مِّنَ اللّٰهِ وَمِنْ قَبْلُ مَا فَرَّطْتُّمْ فِیْ یُوْسُفَ ۚ— فَلَنْ اَبْرَحَ الْاَرْضَ حَتّٰی یَاْذَنَ لِیْۤ اَبِیْۤ اَوْ یَحْكُمَ اللّٰهُ لِیْ ۚ— وَهُوَ خَیْرُ الْحٰكِمِیْنَ ۟

نو کله چې له پاچا نه مایوسه شول په یوه ګوښه کې يې سره مشوره وکړه. مشر يې وویل ایا تاسې ته معلومه نه ده چې پلار مو در څخه د الله په نوم کلک تعهد اخیستی او له دې وړاندې تاسو د یوسف په هکله هم هغه ته پاتې راغلي واست، نو زه به تر هغو همدلته وم چې یا راته پلار اجازه وکړي او یا الله پاک د حل کومه لار راوباسي. الله پاک له ټولو حکم کوونکو نه غوره حاکم دی.

Umurongo: 81

اِرْجِعُوْۤا اِلٰۤی اَبِیْكُمْ فَقُوْلُوْا یٰۤاَبَانَاۤ اِنَّ ابْنَكَ سَرَقَ ۚ— وَمَا شَهِدْنَاۤ اِلَّا بِمَا عَلِمْنَا وَمَا كُنَّا لِلْغَیْبِ حٰفِظِیْنَ ۟

تاسې پلار ته ولاړ او ورته ووايې چې پلار جانه! ځوی دې غلا وکړه او مونږ یوازې هغه څه وایو چې مونږږ پرې[۶] پوه یو او د غیبو ساتونکي خو مو مونږ نه یو.

[۶]هڅه وکه چې له ځان سره يې یوسي خو یعقوب نه منله ترورني خپل ملابند د یوسف په ملا کې وتاړه او بیا يي شور او فریاد وکړ چې ملا بند مې ورک دی چې ملابند له یوسف سره ښکاره شو نو له ځان سره يي یووړ او تر څو چې ژوندی وه یوسف ورسره وو( تفسیر الماوردی).

Umurongo: 82

وَسْـَٔلِ الْقَرْیَةَ الَّتِیْ كُنَّا فِیْهَا وَالْعِیْرَ الَّتِیْۤ اَقْبَلْنَا فِیْهَا ؕ— وَاِنَّا لَصٰدِقُوْنَ ۟

له هغه د کلي[۷] نه پوښتنه وکړه چې مونږ پکې وو او له هغه کاروان نه پوښتنه وکړه چې مونږ ورسره را روان وو. او مونږ بالک رښتیا وایو.

[۷] مونږ دا نه وایو چې بنیامین رښتیا غلا کړی بلکې مونږ یو چې همدا وایو چې جام دده په بار نه راووتلو ځکه مونږ په خپلو سترګو ولیدلو یا مونږ له تاسر هوعده کړې وه چې مونږ به يې ساتو خو له دې نه و خبر چې د غلا پیښه به منځ ته رځي چې له مونږ د غله د جزا پوښتنه وشو مونږ د خپل علم رڼا کې د ابراهیمي شریعت هغه جزا وروښوله چې غله ته ټاکل شوي مونږ له دې نه خبر وو چې غلا به ده کړي وي( تفسیر الماوردی)

Umurongo: 83

قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ اَنْفُسُكُمْ اَمْرًا ؕ— فَصَبْرٌ جَمِیْلٌ ؕ— عَسَی اللّٰهُ اَنْ یَّاْتِیَنِیْ بِهِمْ جَمِیْعًا ؕ— اِنَّهٗ هُوَ الْعَلِیْمُ الْحَكِیْمُ ۟

یعقوب وویل: نه بلکې ستاسې نفسونه تاسې ته یو لوی کار اسنا کړی دی نو زما پر صبر دی او ښه صبر. الله ته ګرانه نه ده چې زما ټول ځامن ماته راولي بې له شکه چې هغه پر هر څه پوه او د حکمت څښتن دی.

Umurongo: 84

وَتَوَلّٰی عَنْهُمْ وَقَالَ یٰۤاَسَفٰی عَلٰی یُوْسُفَ وَابْیَضَّتْ عَیْنٰهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظِیْمٌ ۟

بیا له هغوی نه یو اړخ ته شو او ویې ویل هۍ هۍ یوسفه! له غمه يې د سترګو ترو، سپین او غم خوړونکی وو.

Umurongo: 85

قَالُوْا تَاللّٰهِ تَفْتَؤُا تَذْكُرُ یُوْسُفَ حَتّٰی تَكُوْنَ حَرَضًا اَوْ تَكُوْنَ مِنَ الْهٰلِكِیْنَ ۟

ځامنو يې وویل: قسم په الله چې ته یوسف له خولې نه غورځوې نژدې ده چې مرګ ته ورنژدې او یا له مینځه ولاړ شې.

Umurongo: 86

قَالَ اِنَّمَاۤ اَشْكُوْا بَثِّیْ وَحُزْنِیْۤ اِلَی اللّٰهِ وَاَعْلَمُ مِنَ اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ ۟

یعقوب وویل: زه خپل غم او خفګان یوازې یو الله ته څرګندوم او د الله له لورې ماته هغه څه ښوول شوي دي چې تاسې پرې نه پوهیږئ.

Umurongo: 87

یٰبَنِیَّ اذْهَبُوْا فَتَحَسَّسُوْا مِنْ یُّوْسُفَ وَاَخِیْهِ وَلَا تَایْـَٔسُوْا مِنْ رَّوْحِ اللّٰهِ ؕ— اِنَّهٗ لَا یَایْـَٔسُ مِنْ رَّوْحِ اللّٰهِ اِلَّا الْقَوْمُ الْكٰفِرُوْنَ ۟

ای ځامنو! ولاړ شئ یوسف او د هغه ورور ولټوئ او د الله له مهربانۍ نه مه مایوسه کیږئ. ځکه چې د هغه له رحمت او مهربانۍ نه یوازې کافران مایوسه کیږي.

Umurongo: 88

فَلَمَّا دَخَلُوْا عَلَیْهِ قَالُوْا یٰۤاَیُّهَا الْعَزِیْزُ مَسَّنَا وَاَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَةٍ مُّزْجٰىةٍ فَاَوْفِ لَنَا الْكَیْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَیْنَا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ یَجْزِی الْمُتَصَدِّقِیْنَ ۟

کله چې د یوسف ورونه بیا یوسف ته ورغلل نو ویې ویل: ای واکمنه! مونږ او زمونږ کورنۍ په سختو ستونزو اخته ده مونږ یو څه نیمګړې پانګه له ځان سره راوړې ده خو ته پرې مونږ ته پوره غله راکړه او خیرات راباندې وکړه. الله پاک د خیرات کوونکو بدله خامخا ورکوي.

Umurongo: 89

قَالَ هَلْ عَلِمْتُمْ مَّا فَعَلْتُمْ بِیُوْسُفَ وَاَخِیْهِ اِذْ اَنْتُمْ جٰهِلُوْنَ ۟

یوسف وویل ایا تاسو پوهیږئ چې تاسې د ناپوهۍ په دوران کې یوسف او د هغه له ورور سره څه کړي وو؟

Umurongo: 90

قَالُوْۤا ءَاِنَّكَ لَاَنْتَ یُوْسُفُ ؕ— قَالَ اَنَا یُوْسُفُ وَهٰذَاۤ اَخِیْ ؗ— قَدْ مَنَّ اللّٰهُ عَلَیْنَا ؕ— اِنَّهٗ مَنْ یَّتَّقِ وَیَصْبِرْ فَاِنَّ اللّٰهَ لَا یُضِیْعُ اَجْرَ الْمُحْسِنِیْنَ ۟

هغوی وویل ته یوسف یې؟ هغه وویل هو! زه یوسف یم او دا مې ورور دی الله پاک په مونږ لورینه کړې ده. او بې شکه چې څوک له الله نه وډار شي او ستونزې وزغمي نو الله پاک د دا ډول نیکو کارانو بدل نه ضایع کوي.

Umurongo: 91

قَالُوْا تَاللّٰهِ لَقَدْ اٰثَرَكَ اللّٰهُ عَلَیْنَا وَاِنْ كُنَّا لَخٰطِـِٕیْنَ ۟

هغوی وویل: قسم په الله چې ته الله پاک پر مونږ غوره کړی يې او په رښتیا چې مونږ وران کاري وو.

Umurongo: 92

قَالَ لَا تَثْرِیْبَ عَلَیْكُمُ الْیَوْمَ ؕ— یَغْفِرُ اللّٰهُ لَكُمْ ؗ— وَهُوَ اَرْحَمُ الرّٰحِمِیْنَ ۟

یوسف وویل: نن پرتاسې کومه پړه نشته. الله پاک دې تاسې ته بښنه وکړي او هغه تر ټولو مهربانانو زیات مهربان دی.

Umurongo: 93

اِذْهَبُوْا بِقَمِیْصِیْ هٰذَا فَاَلْقُوْهُ عَلٰی وَجْهِ اَبِیْ یَاْتِ بَصِیْرًا ۚ— وَاْتُوْنِیْ بِاَهْلِكُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟۠

ولاړ شئ او زما دغه کمیس درسره یوسئ او زما د پلار په مخ يې وغوړوئ هغه به بینا شي[۸] او تاسې ټول له خپلو کورنیو سره ماته راشئ.

[۸] ځینو يي معنا کړي ده چې زما په کیسه به پوه شي ځکه چې له کمیس نه به زما بوي وپیژاني( تفسیر الماوردی)

Umurongo: 94

وَلَمَّا فَصَلَتِ الْعِیْرُ قَالَ اَبُوْهُمْ اِنِّیْ لَاَجِدُ رِیْحَ یُوْسُفَ لَوْلَاۤ اَنْ تُفَنِّدُوْنِ ۟

او کله چې کاروان له مصر نه ووات نو پلار يې وویل: که تاسې نه وايې چې زه بوډاتوب او غمونو کا واکه کړی یم نو ماته د یوسف بوي راځي.

Umurongo: 95

قَالُوْا تَاللّٰهِ اِنَّكَ لَفِیْ ضَلٰلِكَ الْقَدِیْمِ ۟

هغوی وویل قسم په الله چې ته په همغه پخوانۍ سودا کې غورځیدلی يې.

Umurongo: 96

فَلَمَّاۤ اَنْ جَآءَ الْبَشِیْرُ اَلْقٰىهُ عَلٰی وَجْهِهٖ فَارْتَدَّ بَصِیْرًا ۚؕ— قَالَ اَلَمْ اَقُلْ لَّكُمْ ۚ— اِنِّیْۤ اَعْلَمُ مِنَ اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ ۟

نو چې زیر ورکوونکی راغی او کمیس يې د هغه پرمخ را وغوړاوو نو په همغه ساعت یعقوب بینا. او ویې ویل ایا تاسې ته ما نه وو ویلي چې زه د الله له لورې په هغه څه پوهیږم چې تاسې پرې نه پوهیږئ.

Umurongo: 97

قَالُوْا یٰۤاَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوْبَنَاۤ اِنَّا كُنَّا خٰطِـِٕیْنَ ۟

هغوی ټولو وویل پلارجانه! مونږ ته زمونږ د ګناهونو بښنه وغواړه بې له شکه چې مونږ خطاکاران وو.

Umurongo: 98

قَالَ سَوْفَ اَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّیْ ؕ— اِنَّهٗ هُوَ الْغَفُوْرُ الرَّحِیْمُ ۟

هغه وویل: زه به ډیر ژر له خپل رب نه تاسې ته بښنه وغواړم بې له شکه چې هغه بښونکی او ډیر مهربان دی.

Umurongo: 99

فَلَمَّا دَخَلُوْا عَلٰی یُوْسُفَ اٰوٰۤی اِلَیْهِ اَبَوَیْهِ وَقَالَ ادْخُلُوْا مِصْرَ اِنْ شَآءَ اللّٰهُ اٰمِنِیْنَ ۟ؕ

نو کله چې ټول یوسف ته ورسیدل نو مرو[۹] او پلار يې له ځان سره او ويي ویل: ټول ښار ته ولاړ شئ که د الله خوښه وه په امن او ډاډ سره اوسیږئ.

[۹] ځیني مفسیرین وايي خپله موريي ژوندۍ وه او هغه چې وايي چې مړه وه نو ايي چې دا يي میره و پالنې دده د مور خور واده کړې وه نو هم يي ترور وه او هم مور( ابن جریر الطبری)

Umurongo: 100

وَرَفَعَ اَبَوَیْهِ عَلَی الْعَرْشِ وَخَرُّوْا لَهٗ سُجَّدًا ۚ— وَقَالَ یٰۤاَبَتِ هٰذَا تَاْوِیْلُ رُءْیَایَ مِنْ قَبْلُ ؗ— قَدْ جَعَلَهَا رَبِّیْ حَقًّا ؕ— وَقَدْ اَحْسَنَ بِیْۤ اِذْ اَخْرَجَنِیْ مِنَ السِّجْنِ وَجَآءَ بِكُمْ مِّنَ الْبَدْوِ مِنْ بَعْدِ اَنْ نَّزَغَ الشَّیْطٰنُ بَیْنِیْ وَبَیْنَ اِخْوَتِیْ ؕ— اِنَّ رَبِّیْ لَطِیْفٌ لِّمَا یَشَآءُ ؕ— اِنَّهٗ هُوَ الْعَلِیْمُ الْحَكِیْمُ ۟

مور او پلار يې له ځان سره په تخت کینول او ټول یوسف ته په سجده [۱۰] پریوتل. یوسف وویل پلارجانه! دا زما د همغه پخواني خوب تعبیر وو چې زما رب رښتیا کړ او له ماسره يي ښیګڼه وکړه چې زه يي له زندان نه راوویستم او تاسې يي له بیدییا راوستئ[۱۱] په داسې حال کې چې شیطان زما او زما د ورونو ترمنځ شخړه اچولې وه. بې له شکه چې زما رب په خورا باریکو تدبیرونو سره خپله غوښتنه پوره کوي. او بې له شکه چې هغه په هر څه پوه او زیات حکمت والا دی.

[۱۰] ځیني وايي دا سجده په پخوانیو امتونو کې او ځيني نور وايي چې دا مروجه سجده نه وه احترام او تعظیم پر ځای کول( ابن جریر الطبری).
[۱۱]ځینې وايي چې (بدو) د یو ځای نوم دی. او ځينې وايي( من ) د (في) په معنا دی یعنې تاسې په دښټه کې راغلئ( تفسیر الماوردی).

Umurongo: 101

رَبِّ قَدْ اٰتَیْتَنِیْ مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِیْ مِنْ تَاْوِیْلِ الْاَحَادِیْثِ ۚ— فَاطِرَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۫— اَنْتَ وَلِیّٖ فِی الدُّنْیَا وَالْاٰخِرَةِ ۚ— تَوَفَّنِیْ مُسْلِمًا وَّاَلْحِقْنِیْ بِالصّٰلِحِیْنَ ۟

ای زما ربه ته ماته واکمني راکړې او د خبرو اپه اصلي معنی دې پوه کړی یم ای د اسمانونو او ځمکې پیدا کوونکیه! همدا ته مې په دینا او اخرت کې سرپرست يې مسلمان مې مړ او له صالحانو سره مې یو ځای کړه.

Umurongo: 102

ذٰلِكَ مِنْ اَنْۢبَآءِ الْغَیْبِ نُوْحِیْهِ اِلَیْكَ ۚ— وَمَا كُنْتَ لَدَیْهِمْ اِذْ اَجْمَعُوْۤا اَمْرَهُمْ وَهُمْ یَمْكُرُوْنَ ۟

ای محمده دا کیسه د غیبو له خبرو نه ده چې مونږ يې تاته وحې کوو که نه نو ته خو هغه وخت له هغوی سره نه وې چې هغوی ټول په یوه خوله دسیسه جوړه کړې وه.

Umurongo: 103

وَمَاۤ اَكْثَرُ النَّاسِ وَلَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِیْنَ ۟

او ای محمده که ته هر څومره حرص وکړې د خلکو زیاته برخه ایمان نه راوړي.

Umurongo: 104

وَمَا تَسْـَٔلُهُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْرٍ ؕ— اِنْ هُوَ اِلَّا ذِكْرٌ لِّلْعٰلَمِیْنَ ۟۠

او ته له هغوی نه په دې قران څه بدل هم نه غواړې. دا قران یو پند او نصیحت د ټول عالم لپاره دی.

Umurongo: 105

وَكَاَیِّنْ مِّنْ اٰیَةٍ فِی السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ یَمُرُّوْنَ عَلَیْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُوْنَ ۟

او په اسمانونو او ځمکه کې خورا ډيرې نښاني دي چې هغوی پرې تیریږي خو بیا هم ترې مخ اړوي.

Umurongo: 106

وَمَا یُؤْمِنُ اَكْثَرُهُمْ بِاللّٰهِ اِلَّا وَهُمْ مُّشْرِكُوْنَ ۟

او زیاتره ئی الله مني خو نور ورسره شریکوي.

Umurongo: 107

اَفَاَمِنُوْۤا اَنْ تَاْتِیَهُمْ غَاشِیَةٌ مِّنْ عَذَابِ اللّٰهِ اَوْ تَاْتِیَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَّهُمْ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟

ایا دوی له دې نه ډاډه دي چې د الله له لورې يې کومه هر اړخیزه بلا ونیسي؟ او یا ورته په ناببره توګه قیامت راشي؟ په داسې حال کې چې هغوی يې هیڅ اټکل نه کوي؟.

Umurongo: 108

قُلْ هٰذِهٖ سَبِیْلِیْۤ اَدْعُوْۤا اِلَی اللّٰهِ ؔ۫— عَلٰی بَصِیْرَةٍ اَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِیْ ؕ— وَسُبْحٰنَ اللّٰهِ وَمَاۤ اَنَا مِنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۟

ای محمده! ووایه چې دا زما لار ده چې په ښه بصیرت او پوهې سره زه او زما پیروان د الله په لور بلنه کوو. ټولې پاکۍ الله ته دي او زه د مشرکانو له ډلې څخه نه یم.

Umurongo: 109

وَمَاۤ اَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ اِلَّا رِجَالًا نُّوْحِیْۤ اِلَیْهِمْ مِّنْ اَهْلِ الْقُرٰی ؕ— اَفَلَمْ یَسِیْرُوْا فِی الْاَرْضِ فَیَنْظُرُوْا كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ؕ— وَلَدَارُ الْاٰخِرَةِ خَیْرٌ لِّلَّذِیْنَ اتَّقَوْا ؕ— اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ ۟

او مونږ له تانه وړاندې هم یوازې سړي[۱۲] د رسولانو په توګه لیږلي مونږ هغوی ته وحې لیږله او د همدغو ښارونو او کلیو [۱۳] خلک وو. ایا دوی په ځمکه کې نه ګرځيږي چې وویني چې له دوی نه د پخوانیو خلکو پای څه شوه؟ او هو! د اخرت کور د هغو کسان لپاره ډیر غوره دی چې له شرک نه ځان وژغوري. ایا نو تاسې له عقل نه کار نه اخلئ.

[۱۲] رسولان یوازې سړي وو ملائک، پیریان او ښځې هیڅکه د رسول په توګه نه دي ټاکل شوي( ابن جریر الطبری).
[۱۳] د همدغو کلیو خلک به وو کوم نابلد او نا اشنا خلک به نه وو.

Umurongo: 110

حَتّٰۤی اِذَا اسْتَیْـَٔسَ الرُّسُلُ وَظَنُّوْۤا اَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوْا جَآءَهُمْ نَصْرُنَا ۙ— فَنُجِّیَ مَنْ نَّشَآءُ ؕ— وَلَا یُرَدُّ بَاْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِیْنَ ۟

د پخوانیو امتونو خبره ان تر دې رسیدلي وه چې رسولان به مایوسه او قوم به ګومان کاوو چې رسول ورته درواغ [۱۴] ویلي دي په ناڅاپي توګه پیغمبرانو ته زمونږ مرسته راغلې او هغه چا ته نجات ورکړای شوی چې زمونږ خوښه وه. او له بد کارانو نه زمونږ د عذاب مخه هیڅکله نه شي اړول کیدای.

[۱۴] رسول يي ورته درواغ ویلي که ایمان رانه وړي عذاب به پرې راشي او یايي معنا ده چې د رسولانو باور راغی چې دوراغجن وګڼل شول( ابن جریر الطبری).

Umurongo: 111

لَقَدْ كَانَ فِیْ قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِّاُولِی الْاَلْبَابِ ؕ— مَا كَانَ حَدِیْثًا یُّفْتَرٰی وَلٰكِنْ تَصْدِیْقَ الَّذِیْ بَیْنَ یَدَیْهِ وَتَفْصِیْلَ كُلِّ شَیْءٍ وَّهُدًی وَّرَحْمَةً لِّقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟۠

په باوري توګه په دې کیسو کې د عقل څښتنانو لپاره لوی پند او عبرت دی دا قران کومې د ځانه جوړ شوې خبرې نه بلکې د ټولو هغو کتابونو تائید کوي چې له ده وړاندې راغلي د هر څه بشپړ بیان او د ایمان راوړنکي اولس لپاره هدایت او رحمت دی.