Check out the new design

Translation of the Meanings of the Noble Quran - Luhya translation - International Society for Science and Culture * - Index of Translations


Translation of the Meanings Surah: Yūsuf   Verse:

Yusuf

الٓرۚ تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُبِينِ
Alif Lam Raa. Tsino ni tsinyaali tsieshitabu shinoosinjia.
Arabic Tafsirs:
إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ قُرۡءَٰنًا عَرَبِيّٗا لَّعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Toto efwe khweshia Ikurani mulwarabu khomunyoole okhumanya.
Arabic Tafsirs:
نَحۡنُ نَقُصُّ عَلَيۡكَ أَحۡسَنَ ٱلۡقَصَصِ بِمَآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ وَإِن كُنتَ مِن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلۡغَٰفِلِينَ
Efwe khukhukanilanga tsingano tsindayi muno khulwa okhukhufimbulila Ikurani ino. Ne toto wali nolamanyile tawe kano nikashili okhukhuulila.
Arabic Tafsirs:
إِذۡ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَٰٓأَبَتِ إِنِّي رَأَيۡتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوۡكَبٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ رَأَيۡتُهُمۡ لِي سَٰجِدِينَ
Olwa Yusufu yaboolela papa wuwe mbu: “Ewe papa wanje, esie endutsi tsing’ining’ini ekhumi nandala, nende eliuba nende omwesi Ebilutsi (mumaloro) bioosi nibinyinamilanga."
Arabic Tafsirs:
قَالَ يَٰبُنَيَّ لَا تَقۡصُصۡ رُءۡيَاكَ عَلَىٰٓ إِخۡوَتِكَ فَيَكِيدُواْ لَكَ كَيۡدًاۖ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ لِلۡإِنسَٰنِ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
(Samwana) naboola mbu; “Ewe mwana wanje, olaboolelakhwo abasiani benyu amalooro koko ako tawe, bakhaba bario bakhututila. Toto Shetani khumundu ni omusuku owa habulafu.
Arabic Tafsirs:
وَكَذَٰلِكَ يَجۡتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكَ وَعَلَىٰٓ ءَالِ يَعۡقُوبَ كَمَآ أَتَمَّهَا عَلَىٰٓ أَبَوَيۡكَ مِن قَبۡلُ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَۚ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Ne endio nilwa Nyasaye wuwo Omulesi yetsa okhukhulobola mana akhwechesie okhukalula amalooro. Niyetsa okhwitsusia emikabo chichie khwiwe nende khulwibulo lwa Yaqub shingala yetsusilia bapapa bao emikabo, Ibrahim nende Is-haaq. Toto Nyasaye wuwo Omulesi ni Omumanyi, Owamachesi muno."
Arabic Tafsirs:
۞ لَّقَدۡ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخۡوَتِهِۦٓ ءَايَٰتٞ لِّلسَّآئِلِينَ
Ne toto khu Yusufu nende abasiani babu bialiho ebimanyisio khubareebi.
Arabic Tafsirs:
إِذۡ قَالُواْ لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَىٰٓ أَبِينَا مِنَّا وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ
Olwa baboola mbu; “Toto Yusuf nende Omusiani wabu bachamwa muno nende papa wefu, okhushila efwe, ne efwe khuli omukanda kwa amaani. Toto papa wefu ali mubukori bwa habulafu.
Arabic Tafsirs:
ٱقۡتُلُواْ يُوسُفَ أَوِ ٱطۡرَحُوهُ أَرۡضٗا يَخۡلُ لَكُمۡ وَجۡهُ أَبِيكُمۡ وَتَكُونُواْ مِنۢ بَعۡدِهِۦ قَوۡمٗا صَٰلِحِينَ
Yiree Yusufu nohomba mumusukune eshialo shia ehalee, kho obweni bwa papa wenyu bukalukhane okhuhenga enywesa. Ne nimumala kano, mulakalukhana okhuba abandu abalayi."
Arabic Tafsirs:
قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ لَا تَقۡتُلُواْ يُوسُفَ وَأَلۡقُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّ يَلۡتَقِطۡهُ بَعۡضُ ٱلسَّيَّارَةِ إِن كُنتُمۡ فَٰعِلِينَ
Omubooli mubo naboola mbu; “Muleera Yusufu tawe, halali mumusukune mwitukho lirambi liamatsi, yetsa okhutolwa nende ababuranjila (balikhuluchendo), toto enywe nimuli abokhukhola."
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا لَكَ لَا تَأۡمَ۬نَّا عَلَىٰ يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُۥ لَنَٰصِحُونَ
Nibaboola mbu; “Ewe papa wefu, shichila shina olakhusuubila khu Yusufu tawe? Toto efwe khumwenyelanga amalayi butswa.”
Arabic Tafsirs:
أَرۡسِلۡهُ مَعَنَا غَدٗا يَرۡتَعۡ وَيَلۡعَبۡ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ
Mulekhule atsie ninafu mutsuli, asangale nabaya, nafu toto khulamulinda."
Arabic Tafsirs:
قَالَ إِنِّي لَيَحۡزُنُنِيٓ أَن تَذۡهَبُواْ بِهِۦ وَأَخَافُ أَن يَأۡكُلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَأَنتُمۡ عَنۡهُ غَٰفِلُونَ
Naboola mbu; “Toto bilakhola okhubeelela enywe okhutsia ninaye, ne eritsanga eshisutse okhumulia nanyu nimukandaalile ehale ninaye.”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ لَئِنۡ أَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّآ إِذٗا لَّخَٰسِرُونَ
Nibaboola mbu; “Eshisutse shiakhamulia shirie nafu khuli omukanda kwa amaani? Toto khuba khuli mubandu babula obukhala.”
Arabic Tafsirs:
فَلَمَّا ذَهَبُواْ بِهِۦ وَأَجۡمَعُوٓاْ أَن يَجۡعَلُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّۚ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِ لَتُنَبِّئَنَّهُم بِأَمۡرِهِمۡ هَٰذَا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
Olwa batsia ninaye, mana nibafuchilisania mbu bamusukune mwitukho lia amatsi (shisima), khwamufimbulila (Yusuf) mbu; “Toto olitsa okhubaboolela amakhuwa kabu kano nabo nibalamanyile tawe.”
Arabic Tafsirs:
وَجَآءُوٓ أَبَاهُمۡ عِشَآءٗ يَبۡكُونَ
Nibetsa khusabwe eshilo nibalilanga.
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّا ذَهَبۡنَا نَسۡتَبِقُ وَتَرَكۡنَا يُوسُفَ عِندَ مَتَٰعِنَا فَأَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُؤۡمِنٖ لَّنَا وَلَوۡ كُنَّا صَٰدِقِينَ
Nibaboola mbu; “Ewe papa wefu! Toto efwe khutsile okhushilana ne nikhulekha Yusuf khumisiko chiefu, mana eshisutse nishimulia. Halali ewe sholakhusuubila tawe, kata nikhuli khuboolanga obwatoto.”
Arabic Tafsirs:
وَجَآءُو عَلَىٰ قَمِيصِهِۦ بِدَمٖ كَذِبٖۚ قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٞۖ وَٱللَّهُ ٱلۡمُسۡتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ
Nibetsa nende ingubo yiyie niilikhwo amatsayi kobubeyi, naboola mbu; “Ni emioyo chenyu chibarumile okhukhola kano. Halali okhwisumilisia nokhulayi, ne Nyasaye niye wokhusabwa obukhoonyi khukamuboolanga kano."
Arabic Tafsirs:
وَجَآءَتۡ سَيَّارَةٞ فَأَرۡسَلُواْ وَارِدَهُمۡ فَأَدۡلَىٰ دَلۡوَهُۥۖ قَالَ يَٰبُشۡرَىٰ هَٰذَا غُلَٰمٞۚ وَأَسَرُّوهُ بِضَٰعَةٗۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِمَا يَعۡمَلُونَ
Omukanda kwali khuluchendo nikuula, nibaruma omutayi wabu wa amatsi, mana natombola indo yiyie mulitikho lia amatsi (eshisima), naboola mbu; “Obulayi buli burie buno! Khuli nomwana omusiani hano!” Nibamufisa okhumukhola omusiko (kweyinganga). Ne Nyasaye ni Omumanyi muno wa koosi kabakholanga.
Arabic Tafsirs:
وَشَرَوۡهُ بِثَمَنِۭ بَخۡسٖ دَرَٰهِمَ مَعۡدُودَةٖ وَكَانُواْ فِيهِ مِنَ ٱلزَّٰهِدِينَ
Mana nibamukusia khubukusi obutiti, khumamondo amabala. Ne bali babula naye oluchendo.
Arabic Tafsirs:
وَقَالَ ٱلَّذِي ٱشۡتَرَىٰهُ مِن مِّصۡرَ لِٱمۡرَأَتِهِۦٓ أَكۡرِمِي مَثۡوَىٰهُ عَسَىٰٓ أَن يَنفَعَنَآ أَوۡ نَتَّخِذَهُۥ وَلَدٗاۚ وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلِنُعَلِّمَهُۥ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ وَٱللَّهُ غَالِبٌ عَلَىٰٓ أَمۡرِهِۦ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
Ne ulia owamukula Misri naboolela Omukhasi wuwe mbu: “Mukaasilie uno habundu woluyali. Anyala yakhukhoonya nohomba khwamukhola Omwana wefu.” Ne endio nilwa khwara Yusuf khushialo obulai; kho khumwechesie okhukalukhania amakhuwa. Ne Nyasaye niye wokhushila khumakhuwa keke, halali abandu abanji shibamanyile tawe.
Arabic Tafsirs:
وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُۥٓ ءَاتَيۡنَٰهُ حُكۡمٗا وَعِلۡمٗاۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Ne olwa Yusufu yoola omundu omukhongo, khwamuhelesia obwami nende amachesi, ne endio nilwa khurunganga abakholi bamalayi.
Arabic Tafsirs:
وَرَٰوَدَتۡهُ ٱلَّتِي هُوَ فِي بَيۡتِهَا عَن نَّفۡسِهِۦ وَغَلَّقَتِ ٱلۡأَبۡوَٰبَ وَقَالَتۡ هَيۡتَ لَكَۚ قَالَ مَعَاذَ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ رَبِّيٓ أَحۡسَنَ مَثۡوَايَۖ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Ne omukhaye weyinzu ya Yusufu yalimwo yamwikomba, naye nalenya tawe, kho niyekala emiliango obulai, ninaboola mbu; “Itsa hano!’’ Yusufu naboola mbu; “Ndilinda khu Nyasaye. Toto niye omulesi wanje, yara esie habundu halayi muno. Toto abamabii shibaburanga tawe.”
Arabic Tafsirs:
وَلَقَدۡ هَمَّتۡ بِهِۦۖ وَهَمَّ بِهَا لَوۡلَآ أَن رَّءَا بُرۡهَٰنَ رَبِّهِۦۚ كَذَٰلِكَ لِنَصۡرِفَ عَنۡهُ ٱلسُّوٓءَ وَٱلۡفَحۡشَآءَۚ إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُخۡلَصِينَ
Ne toto namukholela eshinani, naye yesi namukholela eshinani, akhayanga okhulola eshimanyisio shia Nyasaye wuwe Omulesi. Endio ni khulwa khumurusiekhwo obubii nende eshifwabi. Toto ye ali mubasumba befu abatswenufu.
Arabic Tafsirs:
وَٱسۡتَبَقَا ٱلۡبَابَ وَقَدَّتۡ قَمِيصَهُۥ مِن دُبُرٖ وَأَلۡفَيَا سَيِّدَهَا لَدَا ٱلۡبَابِۚ قَالَتۡ مَا جَزَآءُ مَنۡ أَرَادَ بِأَهۡلِكَ سُوٓءًا إِلَّآ أَن يُسۡجَنَ أَوۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Bosi babili nibelushila namuliango, ne (omukhasi oyo) narandula ingubo (ya Yusufu) inyuma. Mana nibanyoola omusatsa waye amuliango. (Omukhasi oyo) naboola mbu; “Nimurungo shina kwa anyoola ulia wenya okhukhola obubii omukhaye wuwo, halali okhuboywa (mujela) nohomba okhuhelesibwa eshinyasio eshilulu."
Arabic Tafsirs:
قَالَ هِيَ رَٰوَدَتۡنِي عَن نَّفۡسِيۚ وَشَهِدَ شَاهِدٞ مِّنۡ أَهۡلِهَآ إِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن قُبُلٖ فَصَدَقَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
(Yusuf) naboola mbu; “Niye unyenyele esie nindalenyele tawe.” Mana omuloli okhurula mubandu bomukhasi narusia obuloli; “Nikali mbu ingubo yiyie irandulwe imbeli, (omukhasi oyo) alaba habwene, naye (Yusuf) alaba mubabeyi.
Arabic Tafsirs:
وَإِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن دُبُرٖ فَكَذَبَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
Ne nikali mbu ingubo yiyie irandulwe inyuma, (omukhasi oyo) alaba omubeyi, naye (Yusuf) alaba mubatoto."
Arabic Tafsirs:
فَلَمَّا رَءَا قَمِيصَهُۥ قُدَّ مِن دُبُرٖ قَالَ إِنَّهُۥ مِن كَيۡدِكُنَّۖ إِنَّ كَيۡدَكُنَّ عَظِيمٞ
Kho olwa (omusatsa oyo) yalola ingubo yiyie nirandulwe inyuma, naboola mbu; “Toto kano ni mubifwanga bienu (abakhasi). Toto ebifwanga bienu nebikhongo.
Arabic Tafsirs:
يُوسُفُ أَعۡرِضۡ عَنۡ هَٰذَاۚ وَٱسۡتَغۡفِرِي لِذَنۢبِكِۖ إِنَّكِ كُنتِ مِنَ ٱلۡخَاطِـِٔينَ
Yusuf, lekhana nende kano. Ne ewe (mukhasi ewe) saba eshileshelo khutsimbii tsitsio. Toto ewe oli mubonoonele."
Arabic Tafsirs:
۞ وَقَالَ نِسۡوَةٞ فِي ٱلۡمَدِينَةِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ تُرَٰوِدُ فَتَىٰهَا عَن نَّفۡسِهِۦۖ قَدۡ شَغَفَهَا حُبًّاۖ إِنَّا لَنَرَىٰهَا فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
Abakhasi bolukongo olo nibaboola mbu; “Omukhasi womukhongo yekombanga omukholi waye weshisatsa naye nalamwikomba tawe. Toto obuyanzi bumutilile muno. Toto efwe khulolanga mbu ali mubukori obwa habulafu.”
Arabic Tafsirs:
فَلَمَّا سَمِعَتۡ بِمَكۡرِهِنَّ أَرۡسَلَتۡ إِلَيۡهِنَّ وَأَعۡتَدَتۡ لَهُنَّ مُتَّكَـٔٗا وَءَاتَتۡ كُلَّ وَٰحِدَةٖ مِّنۡهُنَّ سِكِّينٗا وَقَالَتِ ٱخۡرُجۡ عَلَيۡهِنَّۖ فَلَمَّا رَأَيۡنَهُۥٓ أَكۡبَرۡنَهُۥ وَقَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّ وَقُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا مَلَكٞ كَرِيمٞ
Olwa yawulila amamoonyo kabu, yarumasia balangwe, nabakholela isambo, mana nahelesia buli omukhasi mubo omubano, mana naboolela Yusufu mbu; “Rula obure imbeli wabu.” Olwa bamulola, bawuka nibamukhola omukhongo muno, mana nibeteta muno emikhono chiabu. Nibaboola mbu; “ Tawe! Uno shali omundu tawe. Uno ni Malaika woluyali.”
Arabic Tafsirs:
قَالَتۡ فَذَٰلِكُنَّ ٱلَّذِي لُمۡتُنَّنِي فِيهِۖ وَلَقَدۡ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ فَٱسۡتَعۡصَمَۖ وَلَئِن لَّمۡ يَفۡعَلۡ مَآ ءَامُرُهُۥ لَيُسۡجَنَنَّ وَلَيَكُونٗا مِّنَ ٱلصَّٰغِرِينَ
(Omukhasi oyo) naboola mbu; “Ako niko kamufunaniyekhwo, ne toto esie ndamwikomba ye nalanyenyele tawe, mana niyeyikalila po. Ne nakhaya okhukhola liemulomesia, toto yetsa okhuboywa, ne yetsa okhuba mubandu abatiti."
Arabic Tafsirs:
قَالَ رَبِّ ٱلسِّجۡنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدۡعُونَنِيٓ إِلَيۡهِۖ وَإِلَّا تَصۡرِفۡ عَنِّي كَيۡدَهُنَّ أَصۡبُ إِلَيۡهِنَّ وَأَكُن مِّنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
(Yusuf) Naboola mbu; “Nyasaye wanje, eshiboye ni eshilayi khwisie okhushila akabananjilanga. Ne nolandusiliaho ebifwanga biabu tawe, nditsa okhubachomakhwo, ne ndalaba mubasilu."
Arabic Tafsirs:
فَٱسۡتَجَابَ لَهُۥ رَبُّهُۥ فَصَرَفَ عَنۡهُ كَيۡدَهُنَّۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Mana Nyasaye wuwe Omulesi nafuchilila amasayo keke, mana namurusiliaho ebifwanga biabu. Toto Ye niye Omuwulili po, Omumanyi muno.
Arabic Tafsirs:
ثُمَّ بَدَا لَهُم مِّنۢ بَعۡدِ مَا رَأَوُاْ ٱلۡأٓيَٰتِ لَيَسۡجُنُنَّهُۥ حَتَّىٰ حِينٖ
Mana nikabaloloshela nibakhamala okhukhola ebifune mbu, toto balamuboya khubise bititi.
Arabic Tafsirs:
وَدَخَلَ مَعَهُ ٱلسِّجۡنَ فَتَيَانِۖ قَالَ أَحَدُهُمَآ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَعۡصِرُ خَمۡرٗاۖ وَقَالَ ٱلۡأٓخَرُ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَحۡمِلُ فَوۡقَ رَأۡسِي خُبۡزٗا تَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِنۡهُۖ نَبِّئۡنَا بِتَأۡوِيلِهِۦٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Mana nibenjila halala ninaye mumboye (mujela) abasiani babili. Mulala wabu naboola mbu; “Esie ndilutsi (mumaloro) nendinyanga amalwa.” Ne owundi oyo naboola mbu; “Esie ndilutsi (mumaloro) nenjinjile khumurwe kwanje omukate, ne amayoni nikabotsangakhwo. Khuboolele eshimanyisio shiamaloro ako, toto efwe khukhulolanga mbu oli mubandu abalayi.”
Arabic Tafsirs:
قَالَ لَا يَأۡتِيكُمَا طَعَامٞ تُرۡزَقَانِهِۦٓ إِلَّا نَبَّأۡتُكُمَا بِتَأۡوِيلِهِۦ قَبۡلَ أَن يَأۡتِيَكُمَاۚ ذَٰلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّيٓۚ إِنِّي تَرَكۡتُ مِلَّةَ قَوۡمٖ لَّا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ كَٰفِرُونَ
Naboola mbu; “Shishilabetselakhwo eshiakhulia shiosishiosi tawe halali nemalile okhubaboolela eshimanyisio shiashio. Ako niko ka Nyasaye wanje omulesi yanzechesia. Esie toto ndalekha emilukha chiabandu balasuubilanga Nyasaye tawe, ne khandi bakhayanga okhusubila Inyanga yeyindukho.
Arabic Tafsirs:
وَٱتَّبَعۡتُ مِلَّةَ ءَابَآءِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ مَا كَانَ لَنَآ أَن نُّشۡرِكَ بِٱللَّهِ مِن شَيۡءٖۚ ذَٰلِكَ مِن فَضۡلِ ٱللَّهِ عَلَيۡنَا وَعَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشۡكُرُونَ
Ne ndalonda emilukha chia bapapa banje, Ibrahim, Is-haaq nende Yaqub. Shikali khwifwe okhutsokasia Nyasaye nende shiosishiosi tawe. Echio ni khumikabo chia Nyasaye khwifwe nende khubandu, halali Abandu abanji shibakhupanga orio tawe.
Arabic Tafsirs:
يَٰصَٰحِبَيِ ٱلسِّجۡنِ ءَأَرۡبَابٞ مُّتَفَرِّقُونَ خَيۡرٌ أَمِ ٱللَّهُ ٱلۡوَٰحِدُ ٱلۡقَهَّارُ
Enywe ababoye bashianje babili! Abanyasaye abanji bakabukhananga nibo abalayi, nohomba Nyasaye mulala, Omushili wa toto?
Arabic Tafsirs:
مَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِهِۦٓ إِلَّآ أَسۡمَآءٗ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٍۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُۚ ذَٰلِكَ ٱلدِّينُ ٱلۡقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
Ebiamulaamanga bilali Nyasaye ni amera butwsa kamwaraho enywe nende bapapa benyu. Nyasaye shiyeshiakhwo eshimanyisio shiosishiosi khwako tawe. Ne okhukhalaka eshina khwoosi nikhwa Nyasaye butswa. Yalomesia mbu mulalaama shiosishiosi tawe halali Ye. Eyo niyo idini yalunjikha. Halali abandu abanji shibamanyile tawe.
Arabic Tafsirs:
يَٰصَٰحِبَيِ ٱلسِّجۡنِ أَمَّآ أَحَدُكُمَا فَيَسۡقِي رَبَّهُۥ خَمۡرٗاۖ وَأَمَّا ٱلۡأٓخَرُ فَيُصۡلَبُ فَتَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِن رَّأۡسِهِۦۚ قُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ٱلَّذِي فِيهِ تَسۡتَفۡتِيَانِ
Enywe ababoye bashianje babili, mulala wenyu alakalukha okhunywesinjia Omwani wuwe amalwa. Ne owundi yetsa okhwirwa abambwe, mana amayoni kalabotsa khumurwe kukwe. Likhuwa lino elia mwarebangakho okhumanya limalile okhubusibwa."
Arabic Tafsirs:
وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُۥ نَاجٖ مِّنۡهُمَا ٱذۡكُرۡنِي عِندَ رَبِّكَ فَأَنسَىٰهُ ٱلشَّيۡطَٰنُ ذِكۡرَ رَبِّهِۦ فَلَبِثَ فِي ٱلسِّجۡنِ بِضۡعَ سِنِينَ
Ne naboolela owayamanya mbu yetsa okhuhonokokha mbu; “Unzitsulile imbeli wa omwami wuwo.” Halali Shetani namukoyasia okhwitsulisia imbeli wa omwami wuwe; mana niyekhala mumboye emika emibala.
Arabic Tafsirs:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ إِنِّيٓ أَرَىٰ سَبۡعَ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعَ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖۖ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَأُ أَفۡتُونِي فِي رُءۡيَٰيَ إِن كُنتُمۡ لِلرُّءۡيَا تَعۡبُرُونَ
Ne Omwami naboola mbu; “Esie endutsi (mumaloro) tsing’ombe saba tsikhomefu nitsilibungwa nende tsing’ombe saba tsing’awu. Ne endutsi tsingore saba tsimbisi nende etsindi tsinyumu. Enywe abakhongo, muhenjelekhwo amaloro kanje kano nikali mbu enywe munyala okhukalula amaloro."
Arabic Tafsirs:
قَالُوٓاْ أَضۡغَٰثُ أَحۡلَٰمٖۖ وَمَا نَحۡنُ بِتَأۡوِيلِ ٱلۡأَحۡلَٰمِ بِعَٰلِمِينَ
Nibaboola mbu; “Ako namaloro kenjilanemwo. Ne efwe shikhwamanya okhukalula amaloro tawe.”
Arabic Tafsirs:
وَقَالَ ٱلَّذِي نَجَا مِنۡهُمَا وَٱدَّكَرَ بَعۡدَ أُمَّةٍ أَنَا۠ أُنَبِّئُكُم بِتَأۡوِيلِهِۦ فَأَرۡسِلُونِ
Naboola ulia owahonokokha mubabili balia, niyetsulila nibiakhabura ebise bititi, “Esie nditsa okhubaboolela okhukalula khwamaloro ako, kho murume.
Arabic Tafsirs:
يُوسُفُ أَيُّهَا ٱلصِّدِّيقُ أَفۡتِنَا فِي سَبۡعِ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعِ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖ لَّعَلِّيٓ أَرۡجِعُ إِلَى ٱلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Yusufu, ewe owatoto, khukalulile tsing’ombe saba tsikhomefu tsilibungwa nende tsing’awu saba, nende tsingore saba tsimbisi nende etsindi tsinyumu, kho esie engalushe khubandu, kho banyoole okhumanya."
Arabic Tafsirs:
قَالَ تَزۡرَعُونَ سَبۡعَ سِنِينَ دَأَبٗا فَمَا حَصَدتُّمۡ فَذَرُوهُ فِي سُنۢبُلِهِۦٓ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّا تَأۡكُلُونَ
Naboola mbu; “Mulalima emika saba malondokhana. Kho, biamuchesa, mubileshe khubisuche (khubisokoro) biabio, halali bititi khubiamulia.
Arabic Tafsirs:
ثُمَّ يَأۡتِي مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ سَبۡعٞ شِدَادٞ يَأۡكُلۡنَ مَا قَدَّمۡتُمۡ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّا تُحۡصِنُونَ
Mana chitsa okhwitsa emika saba chiobutinyu chitsa okhulia ebia mwachibishila, halali shititi shamwitsa okhubikha.
Arabic Tafsirs:
ثُمَّ يَأۡتِي مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ عَامٞ فِيهِ يُغَاثُ ٱلنَّاسُ وَفِيهِ يَعۡصِرُونَ
Mana kano nikakhawa, kuletsa omwika okwa abandu betsa okhukwisilibwamwo ifula, ne mukwo balatinya ebinywebwa."
Arabic Tafsirs:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦۖ فَلَمَّا جَآءَهُ ٱلرَّسُولُ قَالَ ٱرۡجِعۡ إِلَىٰ رَبِّكَ فَسۡـَٔلۡهُ مَا بَالُ ٱلنِّسۡوَةِ ٱلَّٰتِي قَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّۚ إِنَّ رَبِّي بِكَيۡدِهِنَّ عَلِيمٞ
Omwami naboola mbu; “Murere khwisie.” Olwa omurumwa yamuulila, Yusuf naboola mbu; “Kalukha khumwami wuwo omureebe amakhuwa kabakhasi beteta emikhono chiabu. Toto Nyasaye wanje Omulesi yamanya muno ebifwanga biabu."
Arabic Tafsirs:
قَالَ مَا خَطۡبُكُنَّ إِذۡ رَٰوَدتُّنَّ يُوسُفَ عَن نَّفۡسِهِۦۚ قُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا عَلِمۡنَا عَلَيۡهِ مِن سُوٓءٖۚ قَالَتِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡـَٰٔنَ حَصۡحَصَ ٱلۡحَقُّ أَنَا۠ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ وَإِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
Omwami naboola mbu; “Mwali nende shina olwa mwekomba Yusuf naye nalenyele?” Nibaboola mbu; “Apoo! Shikhwamanyakhwo obubii bwosibwosi khuye tawe.” Omukhaye womwami ulia naboola mbu; “Toto bulano obwatoto bwakhamanyikha. Nesie wamwikomba naye nalenyele tawe. Ne toto ye ali mubandu abobwatoto.”
Arabic Tafsirs:
ذَٰلِكَ لِيَعۡلَمَ أَنِّي لَمۡ أَخُنۡهُ بِٱلۡغَيۡبِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي كَيۡدَ ٱلۡخَآئِنِينَ
(Yusuf naboola mbu) “Ako nilwokhubeela mbu, (Omwami) amanye mbu esie shindamukholela obubii inyuma wuwe tawe, ne mbu Nyasaye shalunjisinjia ebifwanga bia abakhobi tawe.
Arabic Tafsirs:
۞ وَمَآ أُبَرِّئُ نَفۡسِيٓۚ إِنَّ ٱلنَّفۡسَ لَأَمَّارَةُۢ بِٱلسُّوٓءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّيٓۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Nasi sheretsanga omwoyo kwanje ehale nende tsimbi tawe. Toto omwoyo nikwokhulomesia muno amabii, halali kulia kwa Nyasaye wanje omulesi yahelesia tsimbabaasi. Toto Nyasaye wanje omulesi ni wobulesheli muno, Owetsimbabaasi muno.”
Arabic Tafsirs:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦٓ أَسۡتَخۡلِصۡهُ لِنَفۡسِيۖ فَلَمَّا كَلَّمَهُۥ قَالَ إِنَّكَ ٱلۡيَوۡمَ لَدَيۡنَا مَكِينٌ أَمِينٞ
Omwami naboola mbu; "Mumunderere ewanje emubukule abe Omundu wanje.” Ne olwa yalomaloma naye, Omwami naboola mbu; "Toto ewe lelo ewefwe olekhala obulayi muno, khandi oli omwisikwa.”
Arabic Tafsirs:
قَالَ ٱجۡعَلۡنِي عَلَىٰ خَزَآئِنِ ٱلۡأَرۡضِۖ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٞ
Naboola mbu; “Khola esie embe omulindi (omuhenji) weshiachi shie shialo shino. Toto esie endi omulindi omulayi, omumanyi muno.”
Arabic Tafsirs:
وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَتَبَوَّأُ مِنۡهَا حَيۡثُ يَشَآءُۚ نُصِيبُ بِرَحۡمَتِنَا مَن نَّشَآءُۖ وَلَا نُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Ne endio nilwa khwakhola Yusuf okhwikhala obulayi muno mushialo esho, yekhalamwo wosiwosi wayenya. Tsimbabaasi tsiefu khwishilinjia wakhwenya, ne shikhusukunanga omurungo kwabakholi bamalayi tawe.
Arabic Tafsirs:
وَلَأَجۡرُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ
Ne toto omurungo kwomwikulu ni omulayi muno khubalia abasuubila mana nibaria (Nyasaye).
Arabic Tafsirs:
وَجَآءَ إِخۡوَةُ يُوسُفَ فَدَخَلُواْ عَلَيۡهِ فَعَرَفَهُمۡ وَهُمۡ لَهُۥ مُنكِرُونَ
Mana abasiani babu Yusuf nibetsa, nibenjila ewa Yusuf, naye nabamanya nabo nibalamumanya tawe.
Arabic Tafsirs:
وَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ قَالَ ٱئۡتُونِي بِأَخٖ لَّكُم مِّنۡ أَبِيكُمۡۚ أَلَا تَرَوۡنَ أَنِّيٓ أُوفِي ٱلۡكَيۡلَ وَأَنَا۠ خَيۡرُ ٱلۡمُنزِلِينَ
Ne olwa yabakasilia eshiakhulia shiabu, nababoolela mbu; “Mungalushile nende Omusiani wenyu khu papa wenyu. Koo, shimulolanga ta mbu ebaleng’asilisiye eshichelo, nasi endi owikhasinjia abacheni obulayi muno?
Arabic Tafsirs:
فَإِن لَّمۡ تَأۡتُونِي بِهِۦ فَلَا كَيۡلَ لَكُمۡ عِندِي وَلَا تَقۡرَبُونِ
Ne nimulanzitsila ninaye tawe, shimulanyola eshichelo shiosishiosi okhurula khwisie tawe, ne mulasitakhwo ahambi ninasi tawe."
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ سَنُرَٰوِدُ عَنۡهُ أَبَاهُ وَإِنَّا لَفَٰعِلُونَ
Nibaboola mbu; “Khwitsa okhutema okhwikweta samwana amulekhule, ne toto khulakhola khurio.”
Arabic Tafsirs:
وَقَالَ لِفِتۡيَٰنِهِ ٱجۡعَلُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ فِي رِحَالِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَعۡرِفُونَهَآ إِذَا ٱنقَلَبُوٓاْ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
Ne naboolela abakholi baye; “Omwandu kwabu mure mumisiko chiabu khobanyoole okhukulola nibakhakalushila abandu babu, khobanyoole okhukalukha khandi.”
Arabic Tafsirs:
فَلَمَّا رَجَعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيهِمۡ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مُنِعَ مِنَّا ٱلۡكَيۡلُ فَأَرۡسِلۡ مَعَنَآ أَخَانَا نَكۡتَلۡ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ
Olwa bakalukha khu sabwe, baboola mbu: “Ewe Papa wefu, bakhwikalile eshibaba. Kho, khuhelesie omusiani wefu khutsie naye, kho khunyoole okhuhebwa eshibaba, ne toto efwe khulamulinda.”
Arabic Tafsirs:
قَالَ هَلۡ ءَامَنُكُمۡ عَلَيۡهِ إِلَّا كَمَآ أَمِنتُكُمۡ عَلَىٰٓ أَخِيهِ مِن قَبۡلُ فَٱللَّهُ خَيۡرٌ حَٰفِظٗاۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
Naboola mbu: “Ndakhabasuubilila khu uno shingala ndabasuubilila khumusiani wabu khale awo? Ne Nyasaye niye omulindi omulayi, naye ni Owetsimbabaasi muno okhushila betsimbabaasi boosi.”
Arabic Tafsirs:
وَلَمَّا فَتَحُواْ مَتَٰعَهُمۡ وَجَدُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ رُدَّتۡ إِلَيۡهِمۡۖ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا نَبۡغِيۖ هَٰذِهِۦ بِضَٰعَتُنَا رُدَّتۡ إِلَيۡنَاۖ وَنَمِيرُ أَهۡلَنَا وَنَحۡفَظُ أَخَانَا وَنَزۡدَادُ كَيۡلَ بَعِيرٖۖ ذَٰلِكَ كَيۡلٞ يَسِيرٞ
Ne olwa baboolola emisiko chiabu, nibanyoolamwo emiandu chiabu chikalusibwe, nibaboola mbu: “Ewe papa wefu, shina eshindi shiakhwenya? Chino ni emiandu chiefu chikalusibwe khwifwe! Khurere eshakhulia khulwa abandu befu, ne khwitsa okhulinda omusiani wefu, ne khulanyoola eshibaba shieingamia ndala. Esho neshichelo eshititi (khubuhani bwomwami)."
Arabic Tafsirs:
قَالَ لَنۡ أُرۡسِلَهُۥ مَعَكُمۡ حَتَّىٰ تُؤۡتُونِ مَوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ لَتَأۡتُنَّنِي بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يُحَاطَ بِكُمۡۖ فَلَمَّآ ءَاتَوۡهُ مَوۡثِقَهُمۡ قَالَ ٱللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٞ
Naboola mbu: “Shindalamulekhula atsie ninanyu tawe okhula shingala muletsuba khulira lia Nyasaye mbu toto mulachelela ninaye, halali nimutererwa mwesi.” Olwa bamuhelesia indakano yabu, yaboola mbu; “Nyasaye niye omulindi khukakhuboolanga kano.”
Arabic Tafsirs:
وَقَالَ يَٰبَنِيَّ لَا تَدۡخُلُواْ مِنۢ بَابٖ وَٰحِدٖ وَٱدۡخُلُواْ مِنۡ أَبۡوَٰبٖ مُّتَفَرِّقَةٖۖ وَمَآ أُغۡنِي عَنكُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍۖ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَعَلَيۡهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُتَوَكِّلُونَ
Naboola mbu: “Enywe abaana banje! Mulenjilila mweesi mumuliango mulala tawe. Injilile mumiliango chikabukhaane. Ne esie shebakhonyakhwo shiosishiosi imbeli wa Nyasaye tawe. Amakhuwa koosi kali khu Nyasaye. Naye niye wandisikanga, ne Ye bamwisiche abesikanga."
Arabic Tafsirs:
وَلَمَّا دَخَلُواْ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَهُمۡ أَبُوهُم مَّا كَانَ يُغۡنِي عَنۡهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍ إِلَّا حَاجَةٗ فِي نَفۡسِ يَعۡقُوبَ قَضَىٰهَاۚ وَإِنَّهُۥ لَذُو عِلۡمٖ لِّمَا عَلَّمۡنَٰهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
Ne olwabenjila shingala sabwe yabebaalila, shishiabakhonyakhwo shiosishiosi khu Nyasaye tawe, halali akali mumwoyosa kwa Yaqub kamala kekholeshe. Ne toto ye yali wamachesi shichila khwamwechesia, halali abandu abanji shibamanyile tawe.
Arabic Tafsirs:
وَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَىٰ يُوسُفَ ءَاوَىٰٓ إِلَيۡهِ أَخَاهُۖ قَالَ إِنِّيٓ أَنَا۠ أَخُوكَ فَلَا تَبۡتَئِسۡ بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Ne olwa benjila ewa Yusuf, yefumba khumusiani wabu oyo, naboola mbu: “Toto esie endi omusiani wenyu. Kho olabeelela shichila ka bano bakholanga tawe.”
Arabic Tafsirs:
فَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ جَعَلَ ٱلسِّقَايَةَ فِي رَحۡلِ أَخِيهِ ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا ٱلۡعِيرُ إِنَّكُمۡ لَسَٰرِقُونَ
Ne olwa yabahelesia eshilibwa shiabu, nara eshitayilo shia amatsi mumusiko kwomusiani wabu. Mana omulanjilisi nalanjilisia mbu: “Enywe Abasamuli! Toto enywe muli abefi.”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ وَأَقۡبَلُواْ عَلَيۡهِم مَّاذَا تَفۡقِدُونَ
Nibakalukhana nibamuhenga, nibaboola mbu: “Ni shina shiamukosiye?”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ نَفۡقِدُ صُوَاعَ ٱلۡمَلِكِ وَلِمَن جَآءَ بِهِۦ حِمۡلُ بَعِيرٖ وَأَنَا۠ بِهِۦ زَعِيمٞ
Nibaboola mbu: “Khukosiye eshitayilo shiomwami. Ne ulashirera, alahebwa omusiko kweyingamia, nasi nesie omwimilisi wa kano.”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ تَٱللَّهِ لَقَدۡ عَلِمۡتُم مَّا جِئۡنَا لِنُفۡسِدَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا كُنَّا سَٰرِقِينَ
Nibaboola mbu: “Khwitsuba khulira lia Nyasaye, toto mumanyile mbu efwe shikhwitsile okhukhola amabii khushialo shino tawe, ne efwe shikhuli abefi tawe.”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ فَمَا جَزَٰٓؤُهُۥٓ إِن كُنتُمۡ كَٰذِبِينَ
Nibaboola mbu: “Omurungo kwaye kulaba shina kakhabanga muli ababeyi?”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ جَزَٰٓؤُهُۥ مَن وُجِدَ فِي رَحۡلِهِۦ فَهُوَ جَزَٰٓؤُهُۥۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ
Nibaboola mbu: “Omurungo kwaye kulaba mbu ulia ulanyolekhana nashio mumusiko kukwe, ye mwene nulaba omurungo kwaye. Ne endio nilwakhurunganga Abandu bamabii.”
Arabic Tafsirs:
فَبَدَأَ بِأَوۡعِيَتِهِمۡ قَبۡلَ وِعَآءِ أَخِيهِ ثُمَّ ٱسۡتَخۡرَجَهَا مِن وِعَآءِ أَخِيهِۚ كَذَٰلِكَ كِدۡنَا لِيُوسُفَۖ مَا كَانَ لِيَأۡخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ ٱلۡمَلِكِ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ وَفَوۡقَ كُلِّ ذِي عِلۡمٍ عَلِيمٞ
Ne nachaka okhuhenga mumisiko chiabu nashili okhuhenga mukwomusiani wabu. Mana nashirusia mumusiko kwomusiani wabu. Endio nilwakhwakasilia Yusuf, shiyali unyala okhwikalila omusiani wabu khumalako komwami wa Misri tawe, halali shinga Nyasaye yenya. Khuchingulanga hekulu bakhwenya. Ne hekulu wa buli omumanyi aliwo omumanyi muno.
Arabic Tafsirs:
۞ قَالُوٓاْ إِن يَسۡرِقۡ فَقَدۡ سَرَقَ أَخٞ لَّهُۥ مِن قَبۡلُۚ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفۡسِهِۦ وَلَمۡ يُبۡدِهَا لَهُمۡۚ قَالَ أَنتُمۡ شَرّٞ مَّكَانٗاۖ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا تَصِفُونَ
Nibaboola mbu: “Ne niyebele, toto omusiani wabu yesi yebakhwo khale awo.” Halali Yusuf nakafisa kano mumwoyo kukwe, ne nalababoolelakhwo tawe. Naboola mbu: ‘‘Enywe muli habundu abii muno, ne Nyasaye amanyile muno kamuboolanga.”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ إِنَّ لَهُۥٓ أَبٗا شَيۡخٗا كَبِيرٗا فَخُذۡ أَحَدَنَا مَكَانَهُۥٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Nibaboola mbu: “Ewe omukhongo! Uno ali nende samwana omukofu muno. Kho, bukula mulala wefu mushilenje shishie. Toto efwe khukhulolanga mbu oli mubalia bakholanga amalayi.”
Arabic Tafsirs:
قَالَ مَعَاذَ ٱللَّهِ أَن نَّأۡخُذَ إِلَّا مَن وَجَدۡنَا مَتَٰعَنَا عِندَهُۥٓ إِنَّآ إِذٗا لَّظَٰلِمُونَ
Naboola mbu: “Nyasaye abusilie ehale mbu khutile omundu wakhulanyolele naye omwandu kwefu tawe! Nikhukhola khurio, toto khulaba Abandu bamabii.”
Arabic Tafsirs:
فَلَمَّا ٱسۡتَيۡـَٔسُواْ مِنۡهُ خَلَصُواْ نَجِيّٗاۖ قَالَ كَبِيرُهُمۡ أَلَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ أَبَاكُمۡ قَدۡ أَخَذَ عَلَيۡكُم مَّوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَمِن قَبۡلُ مَا فَرَّطتُمۡ فِي يُوسُفَۖ فَلَنۡ أَبۡرَحَ ٱلۡأَرۡضَ حَتَّىٰ يَأۡذَنَ لِيٓ أَبِيٓ أَوۡ يَحۡكُمَ ٱللَّهُ لِيۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡحَٰكِمِينَ
Ne olwa bafwa omwoyo ninaye, basita ebuleka okhutsia okhusanjilana. Omukali wabu naboola mbu: “Enywe shimwitsulila mbu papa wenyu yabukula indakano ninanyu khulira lia Nyasaye? Ne khale awo mwakhola obwononi khu Yusuf? Kho, esie shindalarula mushialo muno tawe okhula papa wanje yasubule, nohomba Nyasaye yakhalachile eshina, naye niye omulayi muno wa abakhalakanga eshina.”
Arabic Tafsirs:
ٱرۡجِعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيكُمۡ فَقُولُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّ ٱبۡنَكَ سَرَقَ وَمَا شَهِدۡنَآ إِلَّا بِمَا عَلِمۡنَا وَمَا كُنَّا لِلۡغَيۡبِ حَٰفِظِينَ
Kalushe khupapa wenyu, ne mumuboolele mbu; “Ewe papa wefu, toto omwana wuwo yebele, ne efwe shikhulutsi tawe halali khukakhumanyile, ne efwe shikhumanyile ekefisa tawe.
Arabic Tafsirs:
وَسۡـَٔلِ ٱلۡقَرۡيَةَ ٱلَّتِي كُنَّا فِيهَا وَٱلۡعِيرَ ٱلَّتِيٓ أَقۡبَلۡنَا فِيهَاۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
Ne reeba olukongo lwa khwalimwo, nende omukanda kwakhwali ninakwo. Ne toto efwe khuboolanga obwatoto.”
Arabic Tafsirs:
قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٌۖ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَأۡتِيَنِي بِهِمۡ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
Naboola mbu: “Tawe! Emioyo chienyu chibanichilisiyie okhukhola murio, ne okhwifwila nokhulayi, Nyasaye yakhaba ario yangalusilia boosi. Toto Ye ni Omumanyi po, Owamachesi muno.”
Arabic Tafsirs:
وَتَوَلَّىٰ عَنۡهُمۡ وَقَالَ يَٰٓأَسَفَىٰ عَلَىٰ يُوسُفَ وَٱبۡيَضَّتۡ عَيۡنَاهُ مِنَ ٱلۡحُزۡنِ فَهُوَ كَظِيمٞ
Nabarulakhwo naboola mbu: “Ooh abaane Yusuf!” Mana tsimoni tsitsie nitsilafuya khushibeela shiobutsuni muno.
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ تَٱللَّهِ تَفۡتَؤُاْ تَذۡكُرُ يُوسُفَ حَتَّىٰ تَكُونَ حَرَضًا أَوۡ تَكُونَ مِنَ ٱلۡهَٰلِكِينَ
Nibaboola mbu: “Khwitsuba khu Nyasaye mbu, sholalekha okhwitsulila Yusuf tawe okhula shinga olaba omulwale nohomba olaba mubasikha.”
Arabic Tafsirs:
قَالَ إِنَّمَآ أَشۡكُواْ بَثِّي وَحُزۡنِيٓ إِلَى ٱللَّهِ وَأَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Naboola mbu: “Esie toto endililangasa Nyasaye obutsuni bwanje nende okhubeelela khwanje. Ne emanyile khu Nyasaye akenywe mulamanyile tawe.
Arabic Tafsirs:
يَٰبَنِيَّ ٱذۡهَبُواْ فَتَحَسَّسُواْ مِن يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَاْيۡـَٔسُواْ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ لَا يَاْيۡـَٔسُ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
Enywe abana banje! Tsie mukhaabe Yusuf nende omusiani wabu. Ne mulafwa omwoyo khutsimbabaasi tsia Nyasaye tawe. Ne shibafwitsanga omwoyo khutsimbabaasi tsia Nyasaye tawe, halali abandu abakhayi.”
Arabic Tafsirs:
فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَيۡهِ قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهۡلَنَا ٱلضُّرُّ وَجِئۡنَا بِبِضَٰعَةٖ مُّزۡجَىٰةٖ فَأَوۡفِ لَنَا ٱلۡكَيۡلَ وَتَصَدَّقۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّ ٱللَّهَ يَجۡزِي ٱلۡمُتَصَدِّقِينَ
Olwa benjila ewa Yusuf (Misri) baboola mbu: “Ewe omukhongo! Khunyoolelwe nobutinyu, efwe nende abandu befu, ne khurerere omwandu kulenyekhana tawe. Kho, khuhelesie eshibaba shileng’anile. Ne okhuhelesiekho eshihanwa. Toto Nyasaye arunganga abarusinjia eshihanwa."
Arabic Tafsirs:
قَالَ هَلۡ عَلِمۡتُم مَّا فَعَلۡتُم بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذۡ أَنتُمۡ جَٰهِلُونَ
Naboola mbu: “Koo! Mwitsulila akamwakholela Yusufu nende omusiani wabu olwa mwali abasilu?"
Arabic Tafsirs:
قَالُوٓاْ أَءِنَّكَ لَأَنتَ يُوسُفُۖ قَالَ أَنَا۠ يُوسُفُ وَهَٰذَآ أَخِيۖ قَدۡ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡنَآۖ إِنَّهُۥ مَن يَتَّقِ وَيَصۡبِرۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Nibaboola mbu: “Koo, toto mbu newe Yusuf?“ Naboola mbu: “Nesie Yusuf, ne uno ni omusiani wefu, Nyasaye akhukholele obulayi. Toto ulia uria Nyasaye mana niyesumilisia, toto Nyasaye shakosinjia omurungo kwabakholi bamalayi tawe.”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ تَٱللَّهِ لَقَدۡ ءَاثَرَكَ ٱللَّهُ عَلَيۡنَا وَإِن كُنَّا لَخَٰطِـِٔينَ
Nibaboola mbu: “Toto Nyasaye yabara hekulu wefu, ne toto efwe khuli abamabii.”
Arabic Tafsirs:
قَالَ لَا تَثۡرِيبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡيَوۡمَۖ يَغۡفِرُ ٱللَّهُ لَكُمۡۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
Naboola mbu: “Mubula ubatula olwa lelo, Nyasaye alabaleshela. Naye niwetsimbabaasi muno okhushila abetsimbabaasi boosi.
Arabic Tafsirs:
ٱذۡهَبُواْ بِقَمِيصِي هَٰذَا فَأَلۡقُوهُ عَلَىٰ وَجۡهِ أَبِي يَأۡتِ بَصِيرٗا وَأۡتُونِي بِأَهۡلِكُمۡ أَجۡمَعِينَ
Tsie nende ingubo yanje ino, muyire khubweni bwa papa wanje, yetsa okhulimbukha achake okhulola. Ne munzitsile nende abandu benyu boosi.”
Arabic Tafsirs:
وَلَمَّا فَصَلَتِ ٱلۡعِيرُ قَالَ أَبُوهُمۡ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَۖ لَوۡلَآ أَن تُفَنِّدُونِ
Ne olwa omukanda kwarula, sabwe yaboola mbu: “Embulilanga amanusu ka Yusuf, halali enywe musuubilanga mbu ndamala okhuyingoya (obwongo).”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ تَٱللَّهِ إِنَّكَ لَفِي ضَلَٰلِكَ ٱلۡقَدِيمِ
Nibaboola mbu: “Khwitsuba khu Nyasaye mbu toto ewe oshili mubukori bubwo bwakhale bulia.”
Arabic Tafsirs:
فَلَمَّآ أَن جَآءَ ٱلۡبَشِيرُ أَلۡقَىٰهُ عَلَىٰ وَجۡهِهِۦ فَٱرۡتَدَّ بَصِيرٗاۖ قَالَ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Kho shingala omurumwa wamakhuwa komwikhoyo yoola, nara ingubo imbeli wuwe (wa Yaqub), mana nalimbukha tsimoni nalola. Naboola mbu: “Shindababoolelekhwo mbu ndamanya khu Nyasaye akamulamanyile tawe?”
Arabic Tafsirs:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا ٱسۡتَغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَآ إِنَّا كُنَّا خَٰطِـِٔينَ
Nibaboola mbu: “Ewe papa wefu, khusabile eshileshelo khutsimbi tsiefu. Toto efwe khubeele abetsimbi.”
Arabic Tafsirs:
قَالَ سَوۡفَ أَسۡتَغۡفِرُ لَكُمۡ رَبِّيٓۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ
Naboola mbu; “Ndalabasabila eshileshelo khu Nyasaye wanje Omulesi. Toto Ye ni Omulesheli po, Owetsimbabaasi muno.”
Arabic Tafsirs:
فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَىٰ يُوسُفَ ءَاوَىٰٓ إِلَيۡهِ أَبَوَيۡهِ وَقَالَ ٱدۡخُلُواْ مِصۡرَ إِن شَآءَ ٱللَّهُ ءَامِنِينَ
Ne olwa benjila ewa Yusufu, yefumba kubebusi bebe, naboola mbu; “Injile Misri, Nyasaye nachama, mumulembe.”
Arabic Tafsirs:
وَرَفَعَ أَبَوَيۡهِ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ وَخَرُّواْ لَهُۥ سُجَّدٗاۖ وَقَالَ يَٰٓأَبَتِ هَٰذَا تَأۡوِيلُ رُءۡيَٰيَ مِن قَبۡلُ قَدۡ جَعَلَهَا رَبِّي حَقّٗاۖ وَقَدۡ أَحۡسَنَ بِيٓ إِذۡ أَخۡرَجَنِي مِنَ ٱلسِّجۡنِ وَجَآءَ بِكُم مِّنَ ٱلۡبَدۡوِ مِنۢ بَعۡدِ أَن نَّزَغَ ٱلشَّيۡطَٰنُ بَيۡنِي وَبَيۡنَ إِخۡوَتِيٓۚ إِنَّ رَبِّي لَطِيفٞ لِّمَا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
Ne, nabuusia abebusi bebe nabara khushisaala shishie shiobwaami, ne boosi nibamwinamila. Naye naboola mbu; “Ewe papa wanje, kano niko amakalukhasio kamaloro kanje kalia, Nyasaye amalile okhukakhola katoto. Ne toto yakholela amalayi olwa yandusia mumboye, mana nabarera okhurula mushitsimi, Shetani namalile okhutswatswania hakari wanje nende abana befu. Toto Nyasaye wanje Omulesi nomwihotselefu khushia yenya. Toto Ye ni Omumanyi po, Owamachesi muno."
Arabic Tafsirs:
۞ رَبِّ قَدۡ ءَاتَيۡتَنِي مِنَ ٱلۡمُلۡكِ وَعَلَّمۡتَنِي مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ فَاطِرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ أَنتَ وَلِيِّۦ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ تَوَفَّنِي مُسۡلِمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ
“Ewe Nyasaye wanje Omulesi, toto umbeele obwami, ne unzechesiyie okhukalukhania amalooro. Ewe newe omulonji welikulu nende eshialo. Newe omulindi wanje khushialo nende mwikulu. Fwisia nendi omwilekhule khwiwe, ne unde halala nende abakholi bamalayi.”
Arabic Tafsirs:
ذَٰلِكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡغَيۡبِ نُوحِيهِ إِلَيۡكَۖ وَمَا كُنتَ لَدَيۡهِمۡ إِذۡ أَجۡمَعُوٓاْ أَمۡرَهُمۡ وَهُمۡ يَمۡكُرُونَ
Ako ni malala khumakhuwa akefisa akakhukhufimbulilanga. Ne shiwali halala ninabo olwa bafuchilisania khulikhuwa liabu tawe, nende shingala bakholanga ebifwanga biabu.
Arabic Tafsirs:
وَمَآ أَكۡثَرُ ٱلنَّاسِ وَلَوۡ حَرَصۡتَ بِمُؤۡمِنِينَ
Ne abandu abaanji shinibasuubila tawe, kata okhole eshinani orie.
Arabic Tafsirs:
وَمَا تَسۡـَٔلُهُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۚ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ
Ne shobasabanga omurungo khukano tawe. Kano ni amachelo sa khubandu boosi.
Arabic Tafsirs:
وَكَأَيِّن مِّنۡ ءَايَةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ يَمُرُّونَ عَلَيۡهَا وَهُمۡ عَنۡهَا مُعۡرِضُونَ
Ne ni ebimanyisio binga ebili mwikulu nende khushialo ebiababurangakhwo nabo nibabula ninabio oluchendo?
Arabic Tafsirs:
وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ
Ne abanji mubo shibasuubilanga Nyasaye tawe, halali eyi ni abatsokaasi.
Arabic Tafsirs:
أَفَأَمِنُوٓاْ أَن تَأۡتِيَهُمۡ غَٰشِيَةٞ مِّنۡ عَذَابِ ٱللَّهِ أَوۡ تَأۡتِيَهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
Koo! Bali mumulembe mbu amasila keshinyasio shia Nyasaye shikalabetsela, nohomba Inyanga yeyindukho shiilabapwoka nabo nibakorerwe tawe?
Arabic Tafsirs:
قُلۡ هَٰذِهِۦ سَبِيلِيٓ أَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا۠ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِيۖ وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Boola mbu: “Ino niyo injila yanje, enanganga khu Nyasaye nende obumanyi bwa toto, esie nende abaloondi banje. Ne Nyasaye ali hekulu wobuleemefu bwosibwosi, nasi shendi omutsokaasi tawe.”
Arabic Tafsirs:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِم مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡقُرَىٰٓۗ أَفَلَمۡ يَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَيَنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۗ وَلَدَارُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Ne shikhwaruma imbeli wuwo halali abasaatsa abakhwafimbulila mubandu betsingongo. Shibachendakhwo khushialo balola shingala yali indukho yabalia abali imbeli wabu tawe? Ne inzu yo mwikulu niyo indayi khubalia abaria Nyasaye, shibaparangakhwo tawe?
Arabic Tafsirs:
حَتَّىٰٓ إِذَا ٱسۡتَيۡـَٔسَ ٱلرُّسُلُ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ قَدۡ كُذِبُواْ جَآءَهُمۡ نَصۡرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَآءُۖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُنَا عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Okhula shingala Abarumwa bawesiakhwo omwoyo, nibapaara mbu shibalisuulibwa tawe, obuhabini bwefu nibubeetsera, mana nikhuhonokosia abakhwenya, ne eshinyasio shiefu shishiikalilungwa okhulila ababii tawe.
Arabic Tafsirs:
لَقَدۡ كَانَ فِي قَصَصِهِمۡ عِبۡرَةٞ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِۗ مَا كَانَ حَدِيثٗا يُفۡتَرَىٰ وَلَٰكِن تَصۡدِيقَ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَتَفۡصِيلَ كُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Ne toto mutsingano tsiabu, amechesio kalimwo khubalia abali nende obwongo. Shikali amakhuwa kachikhwa tawe, halali ni amatinyisio khukalia akaliho khale, ne ni obulunjifu nende tsimbabaasi khubandu basubilanga.
Arabic Tafsirs:
 
Translation of the Meanings Surah: Yūsuf
Index of Surahs Page Number
 
Translation of the Meanings of the Noble Quran - Luhya translation - International Society for Science and Culture - Index of Translations

Issued by International Society for Science and Culture

Close