対訳 章 整列者章 - クルアーン簡潔注釈（アゼルバイジャン語対訳） - クルアーン百科事典

əs-Saffat

本章の趣旨:

تنزيه الله عما نسبه إليه المشركون، وإبطال مزاعمهم في الملائكة والجن.

Allahı, müşriklərin Ona isnad etdiyi nöqsanlardan uzaq olduğunu, üstəlik, onların mələklər və cinlər barədə olan iddialarının yalan olduğunu isbat etmək.

---

節: 1

وَٱلصَّٰٓفَّٰتِ صَفّٗا

Allah, Ona ibadət etmək üçün səf-səf duran mələklərə and içir.

節: 2

فَٱلزَّٰجِرَٰتِ زَجۡرٗا

Allah, həmçinin, buludları qovduqca qo­van və onları Onun yağış yağdıracağı yerədək aparan mələklərə and içir.

節: 3

فَٱلتَّٰلِيَٰتِ ذِكۡرًا

O, həmçinin, Allahın kəlamını oxuyan mələklərə and içir.

節: 4

إِنَّ إِلَٰهَكُمۡ لَوَٰحِدٞ

Ey insanlar, həqiqətən, sizin haqq məbu­du­nuz tək­dir, Onun heç bir şəriki yoxdur! Bu məbud, Allahdır.

節: 5

رَّبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا وَرَبُّ ٱلۡمَشَٰرِقِ

O, həm göylərin, yerin və onların arasındakıların Rəbbi, həm də il boyu məşriq­lərdən doğan və məğriblərdə batan günəşin Rəbbidir.

節: 6

إِنَّا زَيَّنَّا ٱلسَّمَآءَ ٱلدُّنۡيَا بِزِينَةٍ ٱلۡكَوَاكِبِ

Biz yerə ən yaxın olan səmanı, parıldayan cavahiratlar tək görünən gözəl zinətlə - ulduz­lar­la bəzədik.

節: 7

وَحِفۡظٗا مِّن كُلِّ شَيۡطَٰنٖ مَّارِدٖ

və onların sayəsində dünya səmasını, itaət etməkdən boyun qaçıran hər bir asi şeytan­dan mü­hafizə etdik. (Belə ki, onlar) ulduzlarla vurulurlar.

節: 8

لَّا يَسَّمَّعُونَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ ٱلۡأَعۡلَىٰ وَيُقۡذَفُونَ مِن كُلِّ جَانِبٖ

O şeytanlar artıq, göydəki mələk­lə­rin Rəbbinin onlara vəhy etdiyi şəriət qanunları və müəyyən etdiyi qədəri haqqında danışdıqları söhbətlərinə qulaq asa bilməz­lər. (Və əgər qulaq assalar,) hər tərəfdən üst­lə­rinə yandırıb yaxan alov­lar yağ­dırılar.

節: 9

دُحُورٗاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ وَاصِبٌ

Onlar səmadan qovular və mələklərə qulaq asmaqdan kənar edilərlər. Axirətdə isə on­ları uzun sürəcək ağrılı-acılı bir əzab gözləyir.

節: 10

إِلَّا مَنۡ خَطِفَ ٱلۡخَطۡفَةَ فَأَتۡبَعَهُۥ شِهَابٞ ثَاقِبٞ

Lakin şeytanlardan hər kim mələklərin bir-birlərinə dedikləri və öz aralarında etdiyi söhbətlərdən yer əhlinə gedib çatmayan bir sözü qa­pıb qaçar­sa, onu yan­dırıb-yaxan parlaq bir ulduz təqib edər. Bəzən olur ki, ulduz (oğru) şeytanı yandırmamışdan əvvəl o, həmin sözü öz qardaşlarına çatdırır, sonra da, bu söz kahinlərə yetişir, kahinlərdə o sözə yüz yalan qataraq qeybi bildiklərini iddia edirlər.

節: 11

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَهُمۡ أَشَدُّ خَلۡقًا أَم مَّنۡ خَلَقۡنَآۚ إِنَّا خَلَقۡنَٰهُم مِّن طِينٖ لَّازِبِۭ

Ey Muhəmməd, dirilməni inkar edən kafirlərdən soruş: onlar xilqətcə daha möhkəm, bədəncə daha güclü və daha böyük məxluqdurlar, yoxsa Bi­zim yarat­dığımız göylər, yer və mələklər? Biz o kafirləri yapışqan kimi bir palçıq­dan ya­rat­mışıq. Onlar yapışqan palçıqdan yaradılmış zəif məxluq olduqları halda, dirilməni necə inkar edirlər?!

節: 12

بَلۡ عَجِبۡتَ وَيَسۡخَرُونَ

Ey Muhəmməd, sən Allahın qüdrətinə və məxluqatı yaratmasına, habelə, müşriklərin dirilməni yalan saymasına təəccüb edir­sən, müşriklər isə dirilməyə qətiyyətlə inanmadıqlarına görə, sənin o haqda söylədiklərinə lağ edirlər.

節: 13

وَإِذَا ذُكِّرُواْ لَا يَذۡكُرُونَ

O müşriklərin qəlbləri sərtləşdiyinə görə, onlara öyüd-nəsihət verildikdə, düşünüb ondan ibrət almır və fayda əldə etmirlər.

節: 14

وَإِذَا رَأَوۡاْ ءَايَةٗ يَسۡتَسۡخِرُونَ

Onlar Peyğəmbərin (səllallahu aleyhi və səlləm) dorğu danışdığını təsdiqləyən bir möcüzə gördükdə, ona lağa qoyur və ona təccüb edirlər.

節: 15

وَقَالُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٌ

Onlar deyirlər: “Muhəmmədin gətirdiyi bu, açıq-aydın sehrdən başqa bir şey deyil.

節: 16

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ

Məgər biz ölüb tor­paq və çürümüş sür-sümük ol­duq­dan sonra yeni­dən diril­dilib həyata qaytarılacağıqmı?! Şübhəsiz ki bu, mümkün olmayan bir işdir.

節: 17

أَوَءَابَآؤُنَا ٱلۡأَوَّلُونَ

Habelə, bizdən əvvəl ölüb getmiş atala­rı­mız diril­diləcəklərmi?”

節: 18

قُلۡ نَعَمۡ وَأَنتُمۡ دَٰخِرُونَ

Ey Muhəmməd onlara cavab olaraq de: “Bəli, siz də, sizdən əvvəlki atalarınız da, torpaq və çürümüş sümüklər olduqldan sonra, həm də, hamınız zəlil və alçalmış olaraq di­ril­di­lə­cək­siniz.

節: 19

فَإِنَّمَا هِيَ زَجۡرَةٞ وَٰحِدَةٞ فَإِذَا هُمۡ يَنظُرُونَ

Bu, sura üfürüləcək təkcə dəhşətli bir səs olacaq (İkinci üfürmə). Onların hamısı qalxıb Qiyamətin dəhşətli hadisələrinə baxacaq və Allahın onlara nə edəcəyini gözləyəcəklər.

節: 20

وَقَالُواْ يَٰوَيۡلَنَا هَٰذَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ

Dirilməni yalan sayan müşriklər deyəcəklər: “Vay ha­lı­mıza! Bu ki, Haqq-he­sab gü­nüdür! Bu gün Allah Öz qullarına dünya həyatlarında etdikləri əməllərin əvəzini verəcək.”

節: 21

هَٰذَا يَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِ ٱلَّذِي كُنتُم بِهِۦ تُكَذِّبُونَ

Onlara deyiləcək: “Bu, insanlar arasında hökm verilən gündür! O gün ki, siz onu dünyada inkar edir və ya­lan sayırdı­nız.”

節: 22

۞ ٱحۡشُرُواْ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ وَأَزۡوَٰجَهُمۡ وَمَا كَانُواْ يَعۡبُدُونَ

O gün Mələklərə belə buyurulacaq: “Şirk etmiş zalım müşriklərin həm özlərini, həm, Allaha şərik qoşmaqda onlara bənzəyənləri və haqqı yalan saymaqda onları dəstkləyənləri, həm də, onların Alladan başqa tapındıqları bütləri bir yerə toplayın və onlara Cəhənnəmin yolunu tanıdın, göstərin və onları ona tərəf aparın, çünki onları gedəcəyi yer Cəhənnəmdir.

節: 23

مِن دُونِ ٱللَّهِ فَٱهۡدُوهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡجَحِيمِ

O gün Mələklərə belə buyurulacaq: “Şirk etmiş zalım müşriklərin həm özlərini, həm, Allaha şərik qoşmaqda onlara bənzəyənləri və haqqı yalan saymaqda onları dəstkləyənləri, həm də, onların Alladan başqa tapındıqları bütləri bir yerə toplayın və onlara Cəhənnəmin yolunu tanıdın, göstərin və onları ona tərəf aparın, çünki onları gedəcəyi yer Cəhənnəmdir.

節: 24

وَقِفُوهُمۡۖ إِنَّهُم مَّسۡـُٔولُونَ

Onlar sor­ğu-sual olunacaq­lar deyə, onları Cəhənnəmə salmamışdan əvvəl dayandırın! Sorğu-sual olunduqdan sonra isə Cəhənnəmə aparın.

本諸節の功徳:

• تزيين السماء الدنيا بالكواكب لمنافع؛ منها: تحصيل الزينة، والحفظ من الشيطان المارد.

Dünya səmasının ulduzlarla bəzənməsinin bir çox faydaları vardır. Bunlardan bəzisi: səmanın gözəl görünməsi və onun oğru şeytanlardan mühafizə edilməsi.

• إثبات الصراط؛ وهو جسر ممدود على متن جهنم يعبره أهل الجنة، وتزل به أقدام أهل النار.

Sirat körpüsünün mövcud olduğunu isbat etmək. Bu, Cəhənnəmin üstü ilə uzanan bir körpüdür. Cənnət əhli onun üstündən keçəcək, Cəhənnəm əhlinin isə ayaqları onun üstə sürüşücək.

節: 25

مَا لَكُمۡ لَا تَنَاصَرُونَ

Onlara məzəmmət edilərək deyiləcək: “Si­zə nə olub ki, dünyadakı kimi bir-birinizə kö­mək et­mirsi­niz? Bütlərinizin sizə kömək edəcəyinimi iddia edirdiniz?!”

節: 26

بَلۡ هُمُ ٱلۡيَوۡمَ مُسۡتَسۡلِمُونَ

Xeyr, onlar bu gün Allahın əmrinə boyun əyib zəlil olmuşlar. Onlar aciz olduqlarına və hiylələrinin də, az olduğuna görə, bir-birlərinə kömək edə bilməzlər.

節: 27

وَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ

Onlar bir-birlərinə tərəf dönüb bir-birini qınayacaq və bir-birilə höcətləşəcəklər. Halbuki həmin vaxt qınamağın və höcətləşməyin heç bir faydası olmayacaqdır.

節: 28

قَالُوٓاْ إِنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَأۡتُونَنَا عَنِ ٱلۡيَمِينِ

Tabe olanlar öz başçılarına deyəcəklər: “Siz, ey başçılarımız, bizə din və haqq tərəfdən yanaşıb küfrü, Allaha şərik qoşmağı və asiliklər etməyi bizim üçün gözəl göstərir və bizi, Allah tərəfindən göndərilmiş elçilərinin gətirdikləri haqdan uzaqlaşdırırdınız.”

節: 29

قَالُواْ بَل لَّمۡ تَكُونُواْ مُؤۡمِنِينَ

Başçılar tabeçiliklərində olanlara deyəcəklər: “Xeyr, bu, heç də sizin dediyiniz kimi deyil. Əksinə, siz özünüz küfr edirdiniz, inanan kimsələr deyildiniz, üstəlik, (haqqı) inkar da edirdiniz.

節: 30

وَمَا كَانَ لَنَا عَلَيۡكُم مِّن سُلۡطَٰنِۭۖ بَلۡ كُنتُمۡ قَوۡمٗا طَٰغِينَ

Ey bizə tabe olanlar, biz sizə hökmranlıq etmirdik, yaxud təzyiq göstərmirdik ki, sizi küfr, şirk və asiliklər etməyə vadar edək. Xeyr, siz özünüz küfrdə və azğınlıqda həddi aş­mış bir qövm idiniz.

節: 31

فَحَقَّ عَلَيۡنَا قَوۡلُ رَبِّنَآۖ إِنَّا لَذَآئِقُونَ

Rəbbimizin (İblisə dediyi): ﴾Mən Cəhənnəmi səninlə və sənə tabe olanların hamısı ilə dolduracağam!﴿ [Sad, 85] sözü, həm bizim barəmizdə, həm də sizin barənizdə gerçəkləşdi. Elə buna görə də, biz Rəbbimizin xəbərdar etdiyi əza­bı hökmən dadacağıq.

節: 32

فَأَغۡوَيۡنَٰكُمۡ إِنَّا كُنَّا غَٰوِينَ

Biz sizi zəlalətə və küfrə dəvət etdik. Həqiqətən də, biz doğru yoldan azmış kimsələr idik.”

節: 33

فَإِنَّهُمۡ يَوۡمَئِذٖ فِي ٱلۡعَذَابِ مُشۡتَرِكُونَ

Şübhəsiz ki, qiyamət günü başçılar da, onlara tabe olanlar da, əza­ba şərik olacaqlar.

節: 34

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفۡعَلُ بِٱلۡمُجۡرِمِينَ

Biz bunlara əzab daddırdığımız kimi, digər günahkarlara da, əzabı belə daddıracağıq.

節: 35

إِنَّهُمۡ كَانُوٓاْ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ يَسۡتَكۡبِرُونَ

Çünki dünyada o müşriklərə tovhidin tələblərini yerinə yetirmək və ona müxalif olan işlərdən uzaq olsunlar deyə: “Allah­dan başqa ibadətə layiq olan məbud yoxdur”– deyil­dikdə, haqqa boyun əyməyə təkəbbür göstərib və özlərini yüksək tutub onu qəbul etmirdilər və ona heç qulaq da asmırdılar.

節: 36

وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوٓاْ ءَالِهَتِنَا لِشَاعِرٖ مَّجۡنُونِۭ

və öz küfrlərinə bəraət qazandırmaq üçün deyirdilər: “Məgər bir məcnun şairə görə tanrılarımıza tapınmağı tərkmi edəcə­yik?!” Onlar bu sözləri ilə Rəsulullahı (səllallahu aleyhi və səlləm) qəsd edirdilər.

節: 37

بَلۡ جَآءَ بِٱلۡحَقِّ وَصَدَّقَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Onlar böyük bir iftira yaxdılar. Rəsulullah (səllallahu aleyhi və səlləm) nə dəli idi, nə də şair, əksinə, o, Allahın tək ilah olduğunu qəbul etməyə və Onun rəsuluna tabe olmağa dəvət edən Quranı gətirdi, üstəlik, əvvəlki peyğəmbərlərin Allah tərəfindən gətirdiyi tovhidi və axirətin həqiqət olduğunu təsdiq­lə­di və heç bir şeylə onlara müxalif olmadı.

節: 38

إِنَّكُمۡ لَذَآئِقُواْ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَلِيمِ

Ey müşriklər, siz küfr etdiyinizə və peyğəmbərləri yalançı saydığınıza görə qiyamət günü mütləq ağrılı-acılı əza­bı dadacaqsınız.

節: 39

وَمَا تُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Ey müşriklər, siz ancaq dünyada Allaha küfr etdiyinizə və asi işlər gördüyünüzə görə cəzalandırılacaqsınız.

節: 40

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Lakin Allahın Özünə ibadət etmək üçün seçdiyi, ixlasla Allaha ibadət etdiyi qul­ları müstəsnadır. Onlar əzabdan xilas olacaqlar.

節: 41

أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ رِزۡقٞ مَّعۡلُومٞ

Məhz o seçilmiş ixlaslı qullar üçün Allahın onlara bəxş etdiyi - paklığı, gözəlliyi və tükənməzliyi məlum olan bir ruzi vardır.

節: 42

فَوَٰكِهُ وَهُم مُّكۡرَمُونَ

Bu ruzilərdən biri də, onların yeyəcəyi və nəfslərinin çəkdiyi ən təmiz meyvələrdir. Bundan əlavə onla­r öz dərəcələrinin yüksəlməsi və Allahın üzünə baxmaq şərəfinə nail olacaqlar.

節: 43

فِي جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ

Onlar bütün bu nemətlərə, nə sona yetişəcək, nə də yox olacaq, əbədi və dəyişilməz Nəim cənnətlərində nail olacaqlar.

節: 44

عَلَىٰ سُرُرٖ مُّتَقَٰبِلِينَ

Onlar taxtlar üstündə üzbəüz oturub bir-birilərinə baxacaqlar.

節: 45

يُطَافُ عَلَيۡهِم بِكَأۡسٖ مِّن مَّعِينِۭ

Onlar üçün axar su kimi şəffaf olan şəra­bla dolu piyalələr dolandırıla­caq­.

節: 46

بَيۡضَآءَ لَذَّةٖ لِّلشَّٰرِبِينَ

Rəngi ağappaq, içənlə­rə tam şəkildə ləzzət verən bir şərab.

節: 47

لَا فِيهَا غَوۡلٞ وَلَا هُمۡ عَنۡهَا يُنزَفُونَ

Bu, dünyadakı şəraba bənzəmir. Onun içində nə ağlı başdan çıxaran sərxoşedici bir şey var, nə də ki o, içənlərə başağrısı verər. Onu içən kimsənin bədəni də, ağlı da salamt qalar.

節: 48

وَعِندَهُمۡ قَٰصِرَٰتُ ٱلطَّرۡفِ عِينٞ

Cənnətdə onların yanında iffətli qadınlar olacaq. Onlar ərlərindən başqa heç kəsə baxmayacaq,­ gözlləri də çox gözəl olacaq.

節: 49

كَأَنَّهُنَّ بَيۡضٞ مَّكۡنُونٞ

Onların rənginin ağlığı, qorunub saxlanılmış, heç bir əl dəyməmiş quş yu­murtasının sarıya çalan ağlığı kimi olacaq.

節: 50

فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ

Cənnət əhlinin bəzisi digərlərinə tərəf dönüb bir-birilərinin keçmişi və dünyada başlarına nələr gəldiyi barədə soruşacaqlar.

節: 51

قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٞ

O möminlərdən biri deyəcək: “Dünyada mənim, dirilməni inkar edən bir tanışım var idi.

本諸節の功徳:

• سبب عذاب الكافرين: العمل المنكر؛ وهو الشرك والمعاصي.

Kafirlərin əzaba düçar olmalarının səbəbi: şirk və asiliklər kimi pis əməl sahibləri olmalarıdır.

• من نعيم أهل الجنة أنهم نعموا باجتماع بعضهم مع بعض، ومقابلة بعضهم مع بعض، وهذا من كمال السرور.

Cənnət əhlinə bəxş edilən nemətlərdən biri də, onların bir yerdə toplanması və bir-birilərini görməsidır. Bu da, sevincin kamilliyindəndir.

節: 52

يَقُولُ أَءِنَّكَ لَمِنَ ٱلۡمُصَدِّقِينَ

O inkar və istehza edərək deyirdi: “Ey siddiq, sən də ölülərin dirəlcəyinə ina­nanlardansan?!

節: 53

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَدِينُونَ

Məgər biz öldükdən, torpağa və sür-sümüyə çevrildikdən sonra dirildiləcək və dünyada etdiyimiz əməllərimizə görə cəzalandırılacağıq?”

節: 54

قَالَ هَلۡ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ

Sonra həmin mömin şəxs Cənnətdəki yoldaşlarına de­yə­cək: “Mənimlə gəlin, dirilməni inkar edən o tanışımın hara düşdüyünü görək.”

節: 55

فَٱطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِي سَوَآءِ ٱلۡجَحِيمِ

O boylanıb tanışını Cə­hən­nə­min ortasında olduğunu görəcək

節: 56

قَالَ تَٱللَّهِ إِن كِدتَّ لَتُرۡدِينِ

və deyəcək: “Ey yoldaş, Allaha and olsun ki, sən məni küfrə və dirilməni inkar etməyə dəvət etməklə az qala məni Cəhənnəm oduna salıb məhv edəcəkdin.

節: 57

وَلَوۡلَا نِعۡمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ ٱلۡمُحۡضَرِينَ

Əgər Allah məni imana doğru yönəldib mömin olmağa müvəffəq etməsydi, mən də sənin kimi əzaba düçar edilənlərdən olardım.

節: 58

أَفَمَا نَحۡنُ بِمَيِّتِينَ

Biz Cənnət əhli artıq ölmə­yəcəyik, elə deyilmi?

節: 59

إِلَّا مَوۡتَتَنَا ٱلۡأُولَىٰ وَمَا نَحۡنُ بِمُعَذَّبِينَ

Yalnız dünya həyatındakı ilk ölümümüzdən başqa. Əksinə, biz əbədi olaraq Cənnətdə qalacaq və kafirlər kimi əza­ba dü­çar olmaya­­cağıq.”

節: 60

إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ

Rəbbimizin bizə əta etdiyi bu lütf - bizi Cənnətə daxil etməsi və Cəhənnəm odundan qoruması, heç bir bənzəri olmayan böyük uğrurdur.

節: 61

لِمِثۡلِ هَٰذَا فَلۡيَعۡمَلِ ٱلۡعَٰمِلُونَ

Çalışıb əməl edənlər, qoy bu böyük mükafatı əldə etmək üçün çalışıb əməl etsinlər. Həqiqətən qazanclı ticarət budur.

節: 62

أَذَٰلِكَ خَيۡرٞ نُّزُلًا أَمۡ شَجَرَةُ ٱلزَّقُّومِ

Allahın, Özünə itaət etməkdən ötrü seçdiyi qulları üçün hazırladığı bu zikr edilən nemətlər, məqam və ehtiram baxımından daha xeyirli və daha əfzəldir, yoxsa kafirlərin yeməyi olan, nə qüvvət verən, nə də aclıqdan qurtaran, Quranda lənətlənmiş zəqqum ağacı?!

節: 63

إِنَّا جَعَلۡنَٰهَا فِتۡنَةٗ لِّلظَّٰلِمِينَ

Şübhəsiz ki biz bu ağacı, küft və asilik etməklə özlərinə zülüm edən zalımlar üçün bir sınaq etdik. Çünki onlar: "Təbii ki, od ağacı yandırır. Odur ki,o ağacın Cəhənnəmdə bitməsi mümkün deyil" deyirdilər.

節: 64

إِنَّهَا شَجَرَةٞ تَخۡرُجُ فِيٓ أَصۡلِ ٱلۡجَحِيمِ

Zəqqum ağacı Cəhənnəmin lap di­bindən bi­tib çıxan xəbis bir ağacdır.

節: 65

طَلۡعُهَا كَأَنَّهُۥ رُءُوسُ ٱلشَّيَٰطِينِ

Bu ağacda bitən meyvə iyrənc görünüşlüdür, sanki şeytanla­rın başıdır. İyrənc görünüş isə görünənin iyrənc olmasından xəbər verir. Bu da, o deməkdir ki, onun meyvəsinin dadı çox pisdir.

節: 66

فَإِنَّهُمۡ لَأٓكِلُونَ مِنۡهَا فَمَالِـُٔونَ مِنۡهَا ٱلۡبُطُونَ

Kafirlər onun acı və iyrənc meyvəsindən ye­yib onunla boş qarınları­nı dolduracaqlar.

節: 67

ثُمَّ إِنَّ لَهُمۡ عَلَيۡهَا لَشَوۡبٗا مِّنۡ حَمِيمٖ

O ağacın meyvəsindən yedikdən sonra, onla­rı qaynar su ilə qatışdırılmış iyrənc bir içki göz­ləyir.

節: 68

ثُمَّ إِنَّ مَرۡجِعَهُمۡ لَإِلَى ٱلۡجَحِيمِ

Bundan sonra onların qayıdacağı yer, əlbəttə ki, Cə­hənnəm əzabıdır. Beləcə onlar, bir əzabdan qurtardıqdan sonra başqa bir azaba düçar olacaqlar.

節: 69

إِنَّهُمۡ أَلۡفَوۡاْ ءَابَآءَهُمۡ ضَآلِّينَ

Həqiqətən, o kafirlər ata-ba­balarının haqq yoldan az­mış olduğunu gördülər, sonra da, heç bir dəlil-sübut olmadan, təqlid edərək onların yolunu tutub getdilər.

節: 70

فَهُمۡ عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِمۡ يُهۡرَعُونَ

Onlar zəlalətdə tez-tələsik atalarının yolunu tutub getdilər.

節: 71

وَلَقَدۡ ضَلَّ قَبۡلَهُمۡ أَكۡثَرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Həqiqətən, onlardan ön­cə əvvəlki nəsillərin çoxu zə­la­lətə düşmüşdü. Yoxsa ki, sənin qövmün, ey Peyğəmbər, ümmətlər arasında ilk azmış ümmət deyil.

節: 72

وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا فِيهِم مُّنذِرِينَ

Artıq Biz o əvvəlki ümmətlərə Allahın əzabı ilə qorxudan elçilər göndərmişdik, lakin onlar yenə də Allaha küfr etdilər.

節: 73

فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Ey Peyğəmbər, bax gör öz peyğəmbərləri tərəfindən qorxudulmuş, lakin onların dəvətini qəbul etməmiş ümmətlərin axırı necə oldu. Küfr etdiklərinə və peyğəmbərlərini yalançı saydılarına görə, onların axırı, əbədi olaraq Cəhənnəmdə qalmaq oldu.

節: 74

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Yalnız o kəslərdən başqa ki, Allah onları Özünə iman gətirmək üçün seçmişdir. Onlar, haqqı yalan sayan o kafirlərin aqibəti olan əzabdan xilas olacaqlar.

節: 75

وَلَقَدۡ نَادَىٰنَا نُوحٞ فَلَنِعۡمَ ٱلۡمُجِيبُونَ

Peyğəmbərimiz Nuh (aleyhissəlam) onu yalançı sayan qövmünə bəddua edərkən Bizə dua etmişdi. Biz çağırışa necə gözəl cavab ve­­rənik! Biz onun öz qövmünün əleyhinə etdiyi duanı tez qəbul etdik.

節: 76

وَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ

Biz onu, onun əhli-beytini və onunla birlikdə olan möminləri, onun qövmünün əziyyətindən və onlardan kafir olanların üstünə göndərilmiş bö­yük tufan qopduğu zaman suya qərq olmaqdan xilas etdik.

本諸節の功徳:

• الظفر بنعيم الجنان هو الفوز الأعظم، ولمثل هذا العطاء والفضل ينبغي أن يعمل العاملون.

Cənnət nemətlərini qazanmaq böyük uğurdur. Çalışanlar da, məhz bu neməti və lütfü əldə etmək üçün çalışmalıdılar.

• إن طعام أهل النار هو الزقّوم ذو الثمر المرّ الكريه الطعم والرائحة، العسير البلع، المؤلم الأكل.

Cəhənnəm əhlinin yeməyi, acı, iyrənc dadlı və pis qoxulu, çətinliklə udulan və əziyyətlə yeyilən meyvəsi olan zəqqumdur.

• أجاب الله تعالى دعاء نوح عليه السلام بإهلاك قومه، والله نعم المقصود المجيب.

Uca Allah Nuhun (aleyhissəlam) duasını qəbul edib onun qövmünü məhv etmişdir. Allah, dua edilməyə layiq olan və duanı qəbul edən necə gözəl məbuddur!

節: 77

وَجَعَلۡنَا ذُرِّيَّتَهُۥ هُمُ ٱلۡبَاقِينَ

Biz ancaq onun ailəsini və onunla birlikdə olan möminləri xilas etdik. Onlardan başqa qövmündən olan kafirləri isə suda qərq etdik.

節: 78

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Sonra gələn ümmətlər onu tərifləsinlər deyə, onların arasında onun üçün gözəl xatirə qoyduq.

節: 79

سَلَٰمٌ عَلَىٰ نُوحٖ فِي ٱلۡعَٰلَمِينَ

Gələcək nəsillər arasında Nuh salam və əmin-amanlıq olsun ki, pis xatirə ilə yada salınmasın, əksinə, onu tərifləsinlər və gözəl xatirə ilə yad etsinlər.

節: 80

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Şübhəsiz ki, Biz yaxşı əməl sahiblərini, tək Allaha etdikləri ibadətlərinə və itaətlərinə görə, Nuhu (aleyhissəlam) mükafatlandırdığımız kimi mükafatlandırarıq!

節: 81

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Həqiqətən, Nuh Allaha itaət və ibadət edən mö­min qulla­rımızdandır.

節: 82

ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Sonra yerdə qalanları üstlərinə göndərdiyimiz tufanla suya qərq etdik. Onlardan heç biri salamat qalmadı.

節: 83

۞ وَإِنَّ مِن شِيعَتِهِۦ لَإِبۡرَٰهِيمَ

Həqiqətən, İbrahim Allahın vəhdaniyyətinə dəvət etmək xüsusunda Nuhun yolunu tutub gedən din əhlindən idi.

節: 84

إِذۡ جَآءَ رَبَّهُۥ بِقَلۡبٖ سَلِيمٍ

Bir zaman onun, Allahın yaratdıqlarına nəsihət edən, öz Rəbbi­nin hüzuruna şirkdən uzaq olan, təmiz bir qəlblə gəldiyini xatırla.

節: 85

إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَاذَا تَعۡبُدُونَ

O zaman o, öz atasına və müşrik qöv­münə məzəmmət edərək demişdi: “Siz Allahı qoyub nəyə ibadət edir­si­­niz?

節: 86

أَئِفۡكًا ءَالِهَةٗ دُونَ ٱللَّهِ تُرِيدُونَ

Allahı qoyub yalançı tanrıla­ra­mı ibadət edirsiniz?

節: 87

فَمَا ظَنُّكُم بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Ey qövmüm, siz aləmlərin Rəbbini qoyub başqasına ibadət etdiyiniz halda, Onun hüzuruna çıxacağınız zaman nə zənn edirsiniz, (sizin halınız necə olacaq)?! Onun sizə nə edəcəyini düşünürüsünüz?!

節: 88

فَنَظَرَ نَظۡرَةٗ فِي ٱلنُّجُومِ

İbrahim qövmü ilə birlikdə getməsin deyə bir hiylə fikərləşərək ulduzlara nəzər sa­ldı.

節: 89

فَقَالَ إِنِّي سَقِيمٞ

O, öz qövmü ilə bayramı keçirməyə getməmək üçün bəhanə gətirib: "Mən xəstəyəm" dedi.

節: 90

فَتَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ مُدۡبِرِينَ

Onlar onu orada qoyub get­di­lər.

節: 91

فَرَاغَ إِلَىٰٓ ءَالِهَتِهِمۡ فَقَالَ أَلَا تَأۡكُلُونَ

O, onların Allahdan başqa ibadət etdikləri ilahların yanına gəlib onlara istehza edərək de­di: “Siz müşriklərin sizin üçün hazırladığı təam­lardan ye­mir­siniz?!

節: 92

مَا لَكُمۡ لَا تَنطِقُونَ

Si­zə nə olub ki, danışmırsınız, sizə sual verən kimsəyə cavab vermirsiniz?!” Heç Allahı qoyub beləsinə ibadət edilərmi?!

節: 93

فَرَاغَ عَلَيۡهِمۡ ضَرۡبَۢا بِٱلۡيَمِينِ

Sonra İbrahim o bütlərə yaxınlaşıb onları sındırmaq üçün sağ əli ilə onlara zərbə endirdi.

節: 94

فَأَقۡبَلُوٓاْ إِلَيۡهِ يَزِفُّونَ

Bu bütlərə sitayiş edən kimsələr yüyürə-yüyürə onun yanına gəldilər.

節: 95

قَالَ أَتَعۡبُدُونَ مَا تَنۡحِتُونَ

İbrahim mərd-mərdanə onların qabağına çıxıb onları məzəmmət edərək dedi: “Siz Allahı qoyub öz əllərinizlə yonub dü­zəltdiyiniz bütlərəmi ibadət edir­siniz?!

節: 96

وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ

Pak və müqəddəs Allah sizi və sizin əməllərinizi yarat­mış­dır. O əməllərinizdən biri də öz əllərinizlə dü­zəltdiyiniz bu bütlərdir. İbadət edilməyə layiq olan və heç bir şəriki olmayan yalnız Allahdır.

節: 97

قَالُواْ ٱبۡنُواْ لَهُۥ بُنۡيَٰنٗا فَأَلۡقُوهُ فِي ٱلۡجَحِيمِ

Onlar ona dəlil-sübutla üstün gələ bilmədiklərini gördükdə, güc tətbiq etmək qərarına gəldilər. Onlar İbrahimə nə edəcəkləri barədə öz aralarında məşvərət edib dedilər: "Onun üçün bir bina tikin və içərisini odunla doldurub yandırın, sonra da onu o odun içinə atın".

節: 98

فَأَرَادُواْ بِهِۦ كَيۡدٗا فَجَعَلۡنَٰهُمُ ٱلۡأَسۡفَلِينَ

İbrahimin qövmü İbrahimə pislik edib onu öldürməklə onlara verdiyi rahatsızlığa son qoymaq istədi. Biz isə (onların qaladığı) odu İbrahim üçün sərin və salamat etməklə onları zəlil bir vəziyyətə saldıq.

節: 99

وَقَالَ إِنِّي ذَاهِبٌ إِلَىٰ رَبِّي سَيَهۡدِينِ

İbrahim dedi: “Mən qövmümün yurdunu tərk edərək, Ona ibadət etməkdə möhkəm olmağım üçün Rəbbimə doğru ge­di­rəm. O məni dünyada və axirətdə olan xeyrə doğru yola yönəldəcəkdir­”.

節: 100

رَبِّ هَبۡ لِي مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

“Ey Rəbbim! Mənə əmə­li­saleh öv­lad bəxş et ki, mənə kömək olsun və mən qürbəttə ikən mənim üçün qövmümü əvəz etsin!”

節: 101

فَبَشَّرۡنَٰهُ بِغُلَٰمٍ حَلِيمٖ

Biz də onun duasını qəbul edib ona, onu sevindirəcək bir xəbər verdik. Onu, böyüdükdə həlim xa­siy­yətli olacaq bir oğlan uşağı ilə müj­də­lədik. Bu uşaq İsmail (aleyhissəlam) idi.

節: 102

فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ ٱلسَّعۡيَ قَالَ يَٰبُنَيَّ إِنِّيٓ أَرَىٰ فِي ٱلۡمَنَامِ أَنِّيٓ أَذۡبَحُكَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ قَالَ يَٰٓأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰبِرِينَ

İsmail böyüyüb atası ilə bə­rabər ça­lışmaq həddinə çatdıqda atası İbra­­him yuxu gördü. Peyğəmbərlərin yuxusu isə vəhydir. İbrahim öz oğluna gördüyü yuxu barədə məlumat verərək belə dedi: “Ey oğlum, yu­xuda səni qur­ban kəsdiyimi gördüm. Bax gör bu haqda nə düşünürsən!”. İsmail atasına dərhal cavab verərək belə dedi: “Atacan, Allahın mənim qurban kəsilməyimə dair sənə buyurduğu əmrini yerinə yetir. Mənim səbirlilərdən və Allahın verdiyi hökmə razı qalanlardan ol­du­ğumu görəcəksən”.

本諸節の功徳:

• من مظاهر الإنعام على نوح: نجاة نوح ومن آمن معه، وجعل ذريته أصول البشر والأعراق والأجناس، وإبقاء الذكر الجميل والثناء الحسن.

Nuha (aleyhissəlam) bəxş edilmiş nemətlərdən biri də, Nuhun ona iman gətirmiş möminlərlə birlikdə nicat tapması, üstəlik, onun nəslinin bəşəriyyətin əslini, irqini və cinsini təşkil etməsi, habelə, barəsində xöş xatirələrin və gözəl təriflərin qalmasıdır.

• أفعال الإنسان يخلقها الله ويفعلها العبد باختياره.

İnsanların əməllərini yaradan Allahdır və insanlarda bu əməlləri yalnız Allahın ixtiyarı ilə yerinə yetirirlər.

• الذبيح بحسب دلالة هذه الآيات وترتيبها هو إسماعيل عليه السلام؛ لأنه هو المُبَشَّر به أولًا، وأما إسحاق عليه السلام فبُشِّر به بعد إسماعيل عليه السلام.

Bu ayələrin mənsasına və tərtibinə əsasən qurban kəsilən uşaq İsmaildır (aleyhissəlam). Çünki ilk müjdələnən kəs odur. İshaq (aleyhissəlam) barədə isə İbrahimə (aleyhissəlam) İsmaildən (aleyhissəlam) sonra müjdə verilmişdir.

• قول إسماعيل: ﴿سَتَجِدُنِي إِن شَآءَ اْللهُ مِنَ اْلصَّابِرِينَ﴾ سبب لتوفيق الله له بالصبر؛ لأنه جعل الأمر لله.

İsmailin (aleyhissəlam): ﴾Allah qoysa mənim səbirlilərdən ol­du­ğumu görəcəksən﴿ sözü, Allahın onu səbirli olmağa müvəffəq etməsinə səbəb idi. Çünki o, bu işi Allaha həvalə etmişdir.

節: 103

فَلَمَّآ أَسۡلَمَا وَتَلَّهُۥ لِلۡجَبِينِ

Hər ikisi Allahın əm­rinə boyun əydikləri və İbrahim Allahın əmrini yerinə yetirmək üçün öz oğlunu üzüs­tə yerə uzatdığı zaman

節: 104

وَنَٰدَيۡنَٰهُ أَن يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ

İbrahim Allahın əmrini yerinə yetirib oğlunu qurban kəsmək istədikdə, Biz onu çağırıb dedik: “Ey İbra­him!

節: 105

قَدۡ صَدَّقۡتَ ٱلرُّءۡيَآۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Artıq sən yuxuda gördüyünü - oğlunu qurban kəsmək əmrini yerinə yetirdin!” Biz səni bu böyük imtahandan qurtardığımız kimi, yaxşı iş görən kimsələri də, sınaqlardan və müsibətlərdən xilas etməklə, mü­ka­fat­lan­dırırıq.

節: 106

إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡبَلَٰٓؤُاْ ٱلۡمُبِينُ

Həqiqətən, bu, açıq-aydın bir imtahan idi ki, İbrahim ondan müvəffəqiyyətlə keçdi.

節: 107

وَفَدَيۡنَٰهُ بِذِبۡحٍ عَظِيمٖ

Biz İsmailin əvəzinə bö­yük bir qoç fidyə verdik ki, onun əvəzinə o qoçu kəssin.

節: 108

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Sonra gələn ümmətlər onu tərifləsinlər deyə, onların arasında onun üçün gözəl xatirə qoyduq.

節: 109

سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ

Allahın ona salamı olsun və bu onun üçün hər bir zərərdən və bəladan qoruyan bir dua olsun!

節: 110

كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Biz İbrahimi əmrə itaət etdiyinə görə mükafatlandırdığımız kimi, yaxşı əməl sahiblərini də, belə mükafatlandırırıq!”

節: 111

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Həqiqətən İbrahim, Allaha etdiyi ibadətləri tam yerinə yetirən mömin qullarımızdan idi.

節: 112

وَبَشَّرۡنَٰهُ بِإِسۡحَٰقَ نَبِيّٗا مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Biz ona digər bir övlad - peyğəmbər və əməlisaleh olacaq bir övlad ilə müjdə verdik. Bu da, İshaq idi. Bu, onun, Allaha itaət edib yeganə övladı İsmaili qurban kəsmək istəyinin əvəzi idi.

節: 113

وَبَٰرَكۡنَا عَلَيۡهِ وَعَلَىٰٓ إِسۡحَٰقَۚ وَمِن ذُرِّيَّتِهِمَا مُحۡسِنٞ وَظَالِمٞ لِّنَفۡسِهِۦ مُبِينٞ

Biz ona və onun oğlu İshaqa Öz tərəfimizdən bə­rə­kət ver­dik və onlara verdiyimiz nemətləri artırdıq. Bu nemətlərdən bir, onların övladlarını artırmağımız idi. Hər ikisinin nəs­lin­də Rəbbinə itaət edib yax­şı iş gö­rənləri də var, küfr və asiliklər etməklə açıq-aydın özlərinə zülm edən­ləri də.

節: 114

وَلَقَدۡ مَنَنَّا عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ

Biz Musaya və onun qardaşı Haruna da peyğəmbərlik bəxş etdik.

節: 115

وَنَجَّيۡنَٰهُمَا وَقَوۡمَهُمَا مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ

Biz onların hər ikisini və onların qövmü İsrail oğullarını, Fironun onları kölə etməsindən və onların dənizdə qərq olmasından xilas etdik.

節: 116

وَنَصَرۡنَٰهُمۡ فَكَانُواْ هُمُ ٱلۡغَٰلِبِينَ

Biz onlara Firona və onun ordusuna qarşı yardım etdik və on­lar öz düşmənlərinə qa­lib gəldilər.

節: 117

وَءَاتَيۡنَٰهُمَا ٱلۡكِتَٰبَ ٱلۡمُسۡتَبِينَ

Biz Musaya və onun qardaşı Haruna Allahın açıq-aydın, içində heç bir şübhə olmayan Kitabını - Tövratı verdik.

節: 118

وَهَدَيۡنَٰهُمَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ

Onların hər ikisini, heç bir əyriliyi olmayan doğru yola yönəltdik! Bu, pak və müqəddəs Xaliqin rizasına doğru yönəldən İslam dininin yoludur.

節: 119

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِمَا فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Biz hər ikisi üçün, sonra gələn nəsillər arasında gözəl təriflər və xoş xatirələr saxladıq.

節: 120

سَلَٰمٌ عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ

Allahdan onların hər ikisinə gözəl salam və təriflər olsun, üstəlik, hər bir xoşagəlməz şeydən salamat qalsınlar!

節: 121

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Biz Musanı və Harunu bu gözəl mükafatla mükafatlandırdığımız kimi, yaxşı əməl sahiblərini də, özlərinin Rəbbinə itaət etdiklərinə görə belə mükafatlandıracağıq.

節: 122

إِنَّهُمَا مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Həqiqətən, Musa və Harun Allaha iman gətirən və Allahın onlara buyurduqlarını yerinə yetirən qullarımızdan idi.

節: 123

وَإِنَّ إِلۡيَاسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Şübhəsiz ki, İlyas da, Rəbbinin göndərdiyi el­çilər­dən­ idi. Allah ona peyğəmbərlik və risalət bəxş etmişdir.

節: 124

إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦٓ أَلَا تَتَّقُونَ

Bir zaman o, İsrail oğullarından elçi göndərildiyi qöv­mü­nə demişdi: “Ey qövmüm, məgər siz Allahın əmrlərini yerinə yetirməklə - Allahın təkliyini qəbul etməklə və qadağan etdiyi əməllərdən - şirkdən çəkinməklə Allahdan qorx­mur­su­nuz?

節: 125

أَتَدۡعُونَ بَعۡلٗا وَتَذَرُونَ أَحۡسَنَ ٱلۡخَٰلِقِينَ

Siz yaradanların ən yax­şısı olan Allaha ibadət etməyi buraxıb bütünüz Bələ ibadət edirsiniz?!

節: 126

ٱللَّهَ رَبَّكُمۡ وَرَبَّ ءَابَآئِكُمُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Allah sizin Rəbbinizdir. O Rəbbiniz ki, həm sizi, həm də, sizin əcadlarınızı yaratmışdır. Allahdan başqa nə fayda, nə də zərər verən bütlər yox, məhz Allah ibadət edilməyə layiqdir.

本諸節の功徳:

• قوله: ﴿فَلَمَّآ أَسْلَمَا﴾ دليل على أن إبراهيم وإسماعيل عليهما السلام كانا في غاية التسليم لأمر الله تعالى.

Uca Allahın: ﴾Onlar təslim olduqda﴿ sözü, İbrahim və İsmailin (aleyhiməssəlam) hər ikisinin Uca Allahın əmrinə tam şəkildə təslim olduqlarına dəlildir.

• من مقاصد الشرع تحرير العباد من عبودية البشر.

İnsanları bəşərin köləliyindən azad etmək şəriətin ali hədəflərindən birdir.

• الثناء الحسن والذكر الطيب من النعيم المعجل في الدنيا.

Gözəl tərif və xoş xatirə (mömin kimsəyə) qiyamətdən əvvəl hələ bu dünyada ikən bəxş edilmiş nemətdir.

節: 127

فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ

Qövmü onu yalançı say­dı. Elə bu günahlarına görə də, onlar əzaba düçar olacaqlar.

節: 128

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Yalnız onun qövmündən mömin olmuş Allaha ixlasla ibadət etmiş kimsələrdən başqa. Belələri, əzaba düçar olmaqdan qurtulacaqlar.

節: 129

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Biz onun üçün, sonra gələn nəsillər arasında gözəl təriflər və xoş xatirələr saxladıq.

節: 130

سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِلۡ يَاسِينَ

İlyasa Allahdan salam və təriflər olsun!

節: 131

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Biz İlyası bu gözəl mükafatla mükafatlandırdığımız kimi, yaxşı əməl sahiblərini də, özlərinin Rəbbinə itaət etdiklərinə görə belə mükafatlandıracağıq.

節: 132

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Həqiqətən, İlyas Rəbbinə sidq-ürəklə iman gətirmiş həqiqi mömin qullarımızdan idi.

節: 133

وَإِنَّ لُوطٗا لَّمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Şübhəsiz ki, Lut da, Allahın öz qövmlərinə müjdə verən və qorxudan olaraq göndərdiyi elçilərindən biri idi.

節: 134

إِذۡ نَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ

Bir zaman Biz onu və bütün ai­ləsini qövmünə göndərdiyimiz əzabdan xilas etdiyimizi xatırla.

節: 135

إِلَّا عَجُوزٗا فِي ٱلۡغَٰبِرِينَ

Yalnız onun zövcəsindən başqa. O qadın da, qövmünün düçar olacağı əzaba düçar olmuşdu. Çünki o, onlar kimi kafir idi.

節: 136

ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Sonra Biz onun qövmündən yerdə qalanları - onu yalançı sayanları və onun gətirdiyi risaləti təsdiq etməyənləri məhv etdik.

節: 137

وَإِنَّكُمۡ لَتَمُرُّونَ عَلَيۡهِم مُّصۡبِحِينَ

Ey Məkkə əhli, siz Şama səfər edərkən, səhər çağı on­la­rın məhv olduğu yerdən keçirsiniz.

節: 138

وَبِٱلَّيۡلِۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ

Həmçinin, axşam çağı da, onların yanından keçirsiniz. Mə­gər anla­mırsınız və onların haqqı yalan saydıqdan, küfr etdikdən və əvvəlki nəsillərdən heç kəsin etmədiyi fahişəliyi etdikdən sonra, onların başına gələnlərdən ibrət almırsınız?!

節: 139

وَإِنَّ يُونُسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Şübhəsiz ki, qulumuz Yunis da, Allahın öz qövmlərinə müjdə verən və qorxudan olaraq göndərdiyi elçilərindən biri idi.

節: 140

إِذۡ أَبَقَ إِلَى ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ

Bir zaman o, Rəbbinin izni olmadan qövmünün (küfründən) qaçıb insanlar və əşyalarla dolu bir gəmiyə minmişdi.

節: 141

فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُدۡحَضِينَ

Gəmi dolu olduğundan az qala batacaqdı. Gəmidəkilər insan sayının həddən ziyadə olduğundan dolayı, gəminin batacağından qorxduqlarına görə, öz aralarından bəzilərini dənizə atmaq üçün püşk atmaq qərarına gəldilər. Yunus uduzanlar arasında idi. Odur ki, onu da dənizə atdılar.

節: 142

فَٱلۡتَقَمَهُ ٱلۡحُوتُ وَهُوَ مُلِيمٞ

Onlar onu dənizə atdıqda ba­lıq onu tutub udmuşdu. O vaxt o, Rəbbinin izni olmadan dənizə çıxdığına görə qınanmağa layiq idi.

節: 143

فَلَوۡلَآ أَنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلۡمُسَبِّحِينَ

Əgər Yunis bu hadisədən öncə Allahı çox zikr edənlərdən olmasaydı, habelə, balığın qarnında Allahı yad edib, Onun şəninə təriflər deməsəydi,

節: 144

لَلَبِثَ فِي بَطۡنِهِۦٓ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ

balığın qarnında qiyamət gününə qədər qalardı. Belə ki, balığın qarnı onun üçün qəbir olardı.

節: 145

۞ فَنَبَذۡنَٰهُ بِٱلۡعَرَآءِ وَهُوَ سَقِيمٞ

O, balığın qarnında uzun müddət qaldığına görə, halsız olduğu vəziy­yətdə, Biz onu balığın qarnından çıxardıb, heç bir ağac və tikili olmayan boş bir sahəyə atdıq.

節: 146

وَأَنۢبَتۡنَا عَلَيۡهِ شَجَرَةٗ مِّن يَقۡطِينٖ

Və o boş sahədə onun üstünə kölgə salmaq üçün, üstəlik onun meyvəsindən yesin deyə, qabaq növündən iriyarpaqlı bir ağac bitirdik.

節: 147

وَأَرۡسَلۡنَٰهُ إِلَىٰ مِاْئَةِ أَلۡفٍ أَوۡ يَزِيدُونَ

Biz onu sayı yüz min, hətta daha çox olan bir qövmünə peyğəmbər gön­dər­dik.

節: 148

فَـَٔامَنُواْ فَمَتَّعۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ حِينٖ

Onlar ona iman gətir­di­lər və onun gətridiyi (risaləti) təsdiqlədilər, Allah da onlara dünya həyatında əcəlləri yetişənədək firavanlıq nəsib etdi.

節: 149

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَلِرَبِّكَ ٱلۡبَنَاتُ وَلَهُمُ ٱلۡبَنُونَ

Ey Muhəmməd, müşriklərə inkar edərək soruş: “Yoxsa, xoşlamadığınız qız­ları Allaha, sevdiyiniz oğ­lan­ları isə özünüzə nisbət edirsiniz?! Bu nə cür bölgüdür?!”

節: 150

أَمۡ خَلَقۡنَا ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ إِنَٰثٗا وَهُمۡ شَٰهِدُونَ

Onlar mələklərin yaradılışında iştirak etmədikləri və bunu görmədikləri halda, onların di­şi olduğunu necə iddia edə bilərlər?!

節: 151

أَلَآ إِنَّهُم مِّنۡ إِفۡكِهِمۡ لَيَقُولُونَ

Müşriklər Allaha qarşı yalan danışaraq və Ona iftira ataraq Onun övladının olduğunu iddia edirlər. Onların bu iddiası yalandır.

節: 152

وَلَدَ ٱللَّهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ

Müşriklər Allaha qarşı yalan danışaraq və Ona iftira ataraq Onun övladının olduğunu iddia edirlər. Onların bu iddiası yalandır.

節: 153

أَصۡطَفَى ٱلۡبَنَاتِ عَلَى ٱلۡبَنِينَ

Məgər Allah onların nifrət etdiyi qızları Özü üçün seçib, onların sevdiyi oğlanlardan üstünmü tutmuş­dur?! Əsla belə deyildir.

本諸節の功徳:

• سُنَّة الله التي لا تتبدل ولا تتغير: إنجاء المؤمنين وإهلاك الكافرين.

Allahın əvəzedilməz və dəyişilməz qanunu belədir ki, möminlər qurtuluşa, kafirlər isə həlaka məhkumdurlar.

• ضرورة العظة والاعتبار بمصير الذين كذبوا الرسل حتى لا يحل بهم ما حل بغيرهم.

Elçiləri yalançı sayan kimsələrin başına gəlmiş müsibətlərdən ibrət almaq gərəkdir ki, onların başına gələnlər, bunların da başına gəlməsin.

• جواز القُرْعة شرعًا لقوله تعالى: ﴿ فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ اْلْمُدْحَضِينَ ﴾.

Uca Allahın: ﴾o, püşk atmış və uduzanlardan olmuşdu﴿ ayəsinə əsasən şəriətdə püşk atmağın caiz olması.

節: 154

مَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ

Ey müşriklər, sizə nə olub, belə ədalətsiz hökm verir - qızları Allaha, oğlanları isə özünüzə aid edirsiniz?!

節: 155

أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

Məgər siz tutduğunuz bu yaramaz etiqadın batil olduğunu düşünmürsünüz?! Əgər düşünsəydiniz, belə söz danışmazdınız.

節: 156

أَمۡ لَكُمۡ سُلۡطَٰنٞ مُّبِينٞ

Yoxsa sizin buna dair Kitabdan və ya Peyğəmbərdən tutarlı bir sübutunuz və aydın bir dəliliniz var?!

節: 157

فَأۡتُواْ بِكِتَٰبِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

Əgər iddianızın doğru olduğunu deyir­siniz­sə, onda bu iddianı isbat edən kitabınızı gətirin!”

節: 158

وَجَعَلُواْ بَيۡنَهُۥ وَبَيۡنَ ٱلۡجِنَّةِ نَسَبٗاۚ وَلَقَدۡ عَلِمَتِ ٱلۡجِنَّةُ إِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ

Müşriklər Allahla özlərinin görmədikləri mələklər ara­sında qohumluq olduğunu uy­dur­du­lar. Belə ki, onlar mələklərin Allahın qızları olduğunu söylədilər. Mələklər Allahın müşrikləri sorğu-sual etmək üçün (məhşərə) gətirəcə­yini bi­lirlər.

節: 159

سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ

Allah pak və müqəddəsdir, müşriklərin Ona aid etdikləri, Ona layiq olmayan sifətlərdən - Özünə övlad götürməkdən, şəriki olmaqdan və başqa bu kimi nöqsanlardan uzaqdır.

節: 160

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Yalnız Allahın seçilmiş qullarından başqa. Həqiqətən də, onlar Allahı yalnız Ona layiq olan - uca və kamil sifətlərlə vəsf edirlər.

節: 161

فَإِنَّكُمۡ وَمَا تَعۡبُدُونَ

Ey müşriklər, nə siz, nə də Allahdan başqa ibadət etdikləriniz,

節: 162

مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ بِفَٰتِنِينَ

Siz heç kəsi haqq dindən azdıra bilməzsiniz.

節: 163

إِلَّا مَنۡ هُوَ صَالِ ٱلۡجَحِيمِ

Allah kimin Cəhənnəm əhlindən olacağına qərar vermişdirsə, Allah onun barəsində verdiyi qərarını gerçəklədirəcək və o adam kafir olacaq, beləliklə də, Cəhənnəm oduna girəcək. Sizin və sizin ibadət etdiyiniz bütlərin isə buna qüdrəti çatmaz.

節: 164

وَمَا مِنَّآ إِلَّا لَهُۥ مَقَامٞ مَّعۡلُومٞ

Mələklər Allaha qul olduqlarını və müşriklərin onlar barədə iddia etdiklərindən uzaq olduqlarını bəyan edərək dedilər: “Biz­dən hər kə­sin Allaha ibadət və itaət etməkdə, müəyyən bir yeri var­dır.

節: 165

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلصَّآفُّونَ

Həqiqətən, biz mələklər Allaha ibadət və itaət etmək üçün səf-səf dururuq və biz, Allahı Ona layiq olmayan sifətlərdən və vəsflərdən uzaq tuturuq.

節: 166

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلۡمُسَبِّحُونَ

Həqiqətən, biz mələklər Allaha ibadət və itaət etmək üçün səf-səf dururuq və biz, Allahı Ona layiq olmayan sifətlərdən və vəsflərdən uzaq tuturuq.

節: 167

وَإِن كَانُواْ لَيَقُولُونَ

Muhəmməd (səllallahu aleyhi və səlləm) peyğəmbər göndərilməmişdən əvvəl Məkkə müşrikləri belə deyirdilər: "Əgər bizdə də, əvvəlkilərə göndərilmiş kitablardan - məsələn Tövrat kimi - bir kitab olsaydı, Allaha ixlasla ibadət edərdik." Onlar yalan danışırlar. Çünki Muhəmməd (səllallahu aleyhi və səlləm) onlara Quran gətirmiş, lakin onlar ona küfr etmişlər. Onlar qiyamət günü özlərini şiddətli əzab gözlədiyini tezliklə biləcəklər.

節: 168

لَوۡ أَنَّ عِندَنَا ذِكۡرٗا مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ

Muhəmməd (səllallahu aleyhi və səlləm) peyğəmbər göndərilməmişdən əvvəl Məkkə müşrikləri belə deyirdilər: "Əgər bizdə də, əvvəlkilərə göndərilmiş kitablardan - məsələn Tövrat kimi - bir kitab olsaydı, Allaha ixlasla ibadət edərdik." Onlar yalan danışırlar. Çünki Muhəmməd (səllallahu aleyhi və səlləm) onlara Quran gətirmiş, lakin onlar ona küfr etmişlər. Onlar qiyamət günü özlərini şiddətli əzab gözlədiyini tezliklə biləcəklər.

節: 169

لَكُنَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Muhəmməd (səllallahu aleyhi və səlləm) peyğəmbər göndərilməmişdən əvvəl Məkkə müşrikləri belə deyirdilər: "Əgər bizdə də, əvvəlkilərə göndərilmiş kitablardan - məsələn Tövrat kimi - bir kitab olsaydı, Allaha ixlasla ibadət edərdik." Onlar yalan danışırlar. Çünki Muhəmməd (səllallahu aleyhi və səlləm) onlara Quran gətirmiş, lakin onlar ona küfr etmişlər. Onlar qiyamət günü özlərini şiddətli əzab gözlədiyini tezliklə biləcəklər.

節: 170

فَكَفَرُواْ بِهِۦۖ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ

Muhəmməd (səllallahu aleyhi və səlləm) peyğəmbər göndərilməmişdən əvvəl Məkkə müşrikləri belə deyirdilər: "Əgər bizdə də, əvvəlkilərə göndərilmiş kitablardan - məsələn Tövrat kimi - bir kitab olsaydı, Allaha ixlasla ibadət edərdik." Onlar yalan danışırlar. Çünki Muhəmməd (səllallahu aleyhi və səlləm) onlara Quran gətirmiş, lakin onlar ona küfr etmişlər. Onlar qiyamət günü özlərini şiddətli əzab gözlədiyini tezliklə biləcəklər.

節: 171

وَلَقَدۡ سَبَقَتۡ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Bizim elçilərimizə dediyimiz sözü­müz əzəldən deyilmişdi ki, onlar Allahın onlara verdiyi dəlil-sübut və güc sayəsində öz düşmənlərinə qalib gələcəklər. Qələbə Bizim orduya məxsusdur. O kəslər ki, Allahın kəlməsini ucaltmaq üçün Onun yolunda vuruşurlar.

節: 172

إِنَّهُمۡ لَهُمُ ٱلۡمَنصُورُونَ

Bizim elçilərimizə dediyimiz sözü­müz əzəldən deyilmişdi ki, onlar Allahın onlara verdiyi dəlil-sübut və güc sayəsində öz düşmənlərinə qalib gələcəklər. Qələbə Bizim orduya məxsusdur. O kəslər ki, Allahın kəlməsini ucaltmaq üçün Onun yolunda vuruşurlar.

節: 173

وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ

Bizim elçilərimizə dediyimiz sözü­müz əzəldən deyilmişdi ki, onlar Allahın onlara verdiyi dəlil-sübut və güc sayəsində öz düşmənlərinə qalib gələcəklər. Qələbə Bizim orduya məxsusdur. O kəslər ki, Allahın kəlməsini ucaltmaq üçün Onun yolunda vuruşurlar.

節: 174

فَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ

Sən, ey Peyğəmbər, Allahın bildiyi bir vaxtadək - onlara əzab yetişəcək vaxta qədər o inadkar müşriklərdən üz çe­vir!

節: 175

وَأَبۡصِرۡهُمۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ

Sən onlara əzaba düçar olacaqları zamana qədər möhlət ver! Onlar əzabı görməyin heç bir faydası olmayacağı bir vaxt onu görəcəklər.

節: 176

أَفَبِعَذَابِنَا يَسۡتَعۡجِلُونَ

O müşriklər Allahın əzabının tez gəlməsinimi istəyirlər?

節: 177

فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمۡ فَسَآءَ صَبَاحُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Allahın əzabı onları yaxladığı zaman onların sabahı necə də pis sabah olacaq!

節: 178

وَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ

Ey Peyğəmbər, Allah onlara əzab göndərənədək sən onlar­dan üz çe­vir!

節: 179

وَأَبۡصِرۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ

Sən onların əzaba düçar olacaqları zamanı gözlə! Onlar da tez­liklə Allahın göndərdiyi əzabın və cəzanın onları necə yaxalayacağını görəcəklər.

節: 180

سُبۡحَٰنَ رَبِّكَ رَبِّ ٱلۡعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ

Ey Muhəmməd, sənin pak və müqəddəs Rəbbin - qüdrət sahibi olan Rəbbin müşriklərin Ona aid etdikləri naqis sifətlərdən uzaqdır.

節: 181

وَسَلَٰمٌ عَلَى ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Allahın salamı və tərfiləri göndərdiyi hörmətli elçilərə olsun!

節: 182

وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Həmd-sənaların hamısı pak və uca Allaha məxsusdur. Yalnız O, buna layiqdir və O, bütün aləmlərin Rəbbidir. Onların Allahdan başqa Rəbbi yoxdur.

本諸節の功徳:

• سُنَّة الله نصر المرسلين وورثتهم بالحجة والغلبة، وفي الآيات بشارة عظيمة؛ لمن اتصف بأنه من جند الله، أنه غالب منصور.

Allahın elçilərə kömək etməsi və onlara həm dəlil-sübut, həm də zəfər bəxş etməsi Onun qanunudur. Bu ayədə Allahın əsgəri sayılan hər kəs üçün böyük bir müjdə vardır ki, o, mütləq qələbə çalıb üstün gələcəkdir.

• في الآيات دليل على بيان عجز المشركين وعجز آلهتهم عن إضلال أحد، وبشارة لعباد الله المخلصين بأن الله بقدرته ينجيهم من إضلال الضالين المضلين.

Bu ayədə müşriklərin və onların bütlərinin kimsəni haqq yoldan azdırmağa aciz olduqlarını bəyan edən dəlil vardır. Bu ayədə, həmçinin, Allahın ixlaslı qulları üçün müjdə vardır ki, Allah Öz qüdrəti ilə onları azan və azdıran kimsələrin sapdırmasından qoruyacaq.