Firo maanaaji Alqur'aana Teddunde nden - Firo pastiiwo - Sarfaraz * - Loowdi firooji ɗi
هود
وَّاَنِ اسْتَغْفِرُوْا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوْبُوْۤا اِلَیْهِ یُمَتِّعْكُمْ مَّتَاعًا حَسَنًا اِلٰۤی اَجَلٍ مُّسَمًّی وَّیُؤْتِ كُلَّ ذِیْ فَضْلٍ فَضْلَهٗ ؕ— وَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنِّیْۤ اَخَافُ عَلَیْكُمْ عَذَابَ یَوْمٍ كَبِیْرٍ ۟
د خپل رب نه مو بښنه وغواړئ او په پوره اخلاص سره د هغه په لور وګرځئ. هغه به هم تاسې ته تر ټاکلې نیټې پورې ښه ژوند در په برخه او د نیکیو والا ته به د هغه د نیکیو بدله ورکړي. او که مخ مو واړولو، نو زه پر تاسې د یوې لويې ورځې له عذاب نه ډاریږم.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اِلَی اللّٰهِ مَرْجِعُكُمْ ۚ— وَهُوَ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اَلَاۤ اِنَّهُمْ یَثْنُوْنَ صُدُوْرَهُمْ لِیَسْتَخْفُوْا مِنْهُ ؕ— اَلَا حِیْنَ یَسْتَغْشُوْنَ ثِیَابَهُمْ ۙ— یَعْلَمُ مَا یُسِرُّوْنَ وَمَا یُعْلِنُوْنَ ۚ— اِنَّهٗ عَلِیْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ ۟
وګورئ چې کافران خپلې سینې تاوه وي تر څو له الله نه ځانونه پټ کړي خو باید پوه وي چې الله هغه وخت هم د هغوی په پټو او ښکاره وو پوه دی چې هغوی ځانونه په کالیو کې رانغاړي. ځکه چې هغه لا ان د سینو په پټو رازونو هم پوه دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَمَا مِنْ دَآبَّةٍ فِی الْاَرْضِ اِلَّا عَلَی اللّٰهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا ؕ— كُلٌّ فِیْ كِتٰبٍ مُّبِیْنٍ ۟
په ځمکه کې چې څومره خوځنده دي د هغوی ټولو روزي پر الله ده او الله ته د هغوی د اوسیدانې او له مرګ وروسته د امانت ایښوولو ځایونه معلوم دي ـ ټول هر څه په یوه روښانه کتاب کې ښکل شوي دي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَهُوَ الَّذِیْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ فِیْ سِتَّةِ اَیَّامٍ وَّكَانَ عَرْشُهٗ عَلَی الْمَآءِ لِیَبْلُوَكُمْ اَیُّكُمْ اَحْسَنُ عَمَلًا ؕ— وَلَىِٕنْ قُلْتَ اِنَّكُمْ مَّبْعُوْثُوْنَ مِنْ بَعْدِ الْمَوْتِ لَیَقُوْلَنَّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْۤا اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا سِحْرٌ مُّبِیْنٌ ۟
الله هغه ذات دی چې اسمانونه او ځمکه يي په شپړو ورځو کې پیدا کړل، عرش يې هغه وخت پر اوبو و. تر څو تاسې وازمايې چې کوم یو مو د غوره کړو، وړو خاوند دی. ای محمده! که ته کافرانو ته ووايې چې تاسې به خامخا له مرګ وروسته بیرته را پورته کړای شئ نو کافران به یې له درنګه ووایې چې نه ستا خبرې پرته له ښکاره کوډو بل څه نه دي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلَىِٕنْ اَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ اِلٰۤی اُمَّةٍ مَّعْدُوْدَةٍ لَّیَقُوْلُنَّ مَا یَحْبِسُهٗ ؕ— اَلَا یَوْمَ یَاْتِیْهِمْ لَیْسَ مَصْرُوْفًا عَنْهُمْ وَحَاقَ بِهِمْ مَّا كَانُوْا بِهٖ یَسْتَهْزِءُوْنَ ۟۠
او که مونږ تر ټاکلې مودې[۱] عذاب ټال کړو نو خورا په تلوسه به وايې چې څه شي عذاب ایسار کړی دی؟ باید واورئ چې په کومه ورځ ورته عذاب راشي نو هیڅوک به يې ترې په بل لور وانه ړولای شي. او د همغه څه په نیونه کې به راشي چې هغوی پرې ملنډې او مسخرې وهلې.
[۱] امة په لغت کې هغې ډلې خلکو ته وايي چې دین يې یو وي. خو په مختلفو معناګانو استعمال شوی چې یوه يې وخت او زمانه هم ده( فتح القدیر د امام الشوکاني)
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَلَعَلَّكَ تَارِكٌ بَعْضَ مَا یُوْحٰۤی اِلَیْكَ وَضَآىِٕقٌ بِهٖ صَدْرُكَ اَنْ یَّقُوْلُوْا لَوْلَاۤ اُنْزِلَ عَلَیْهِ كَنْزٌ اَوْ جَآءَ مَعَهٗ مَلَكٌ ؕ— اِنَّمَاۤ اَنْتَ نَذِیْرٌ ؕ— وَاللّٰهُ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ وَّكِیْلٌ ۟ؕ
ای محمده! هسې نه چې ته ځینې هغه څه پریږدي چې تاته يې وحې شوې ده او هسې نه چې ستا زړه له هغه څه نه تنګ شي چې مشرکان يي وايي چې ولې پر محمد خزانه نده نازله شوې؟ او ولي ورسره ملایکه نه ده راغلې؟ هو! ستا دنده یوازې ډارول دي او بس ـ الله په هر څه ښه څارونکی دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اَمْ یَقُوْلُوْنَ افْتَرٰىهُ ؕ— قُلْ فَاْتُوْا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِّثْلِهٖ مُفْتَرَیٰتٍ وَّادْعُوْا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِیْنَ ۟
ایا هغوی وايې چې محمد قرآن له ځانه جوړ کړی دی ای محمده! ووایه نو که ستاسې دا خبره رښتیا وي نو تاسې هم د قران په څیر لس سورتونه له ځان نه جوړ کړئ او پرته له الله مو چې چاته لاس رسیږي مرسته ترې وغواړئ.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَاِلَّمْ یَسْتَجِیْبُوْا لَكُمْ فَاعْلَمُوْۤا اَنَّمَاۤ اُنْزِلَ بِعِلْمِ اللّٰهِ وَاَنْ لَّاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ۚ— فَهَلْ اَنْتُمْ مُّسْلِمُوْنَ ۟
که ستاسې معبودانو ستاسې غوښتنه پوره نه کړای شوه نو پوه شئ چې قران یوازې د الله په علم سره نازل شوی دی او پرته له همغه یو الله نه بل هیڅ معبود نشته ـ نو ایا اوس د حق منلو ته تیار یاست؟.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
مَنْ كَانَ یُرِیْدُ الْحَیٰوةَ الدُّنْیَا وَزِیْنَتَهَا نُوَفِّ اِلَیْهِمْ اَعْمَالَهُمْ فِیْهَا وَهُمْ فِیْهَا لَا یُبْخَسُوْنَ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اَفَمَنْ كَانَ عَلٰی بَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّهٖ وَیَتْلُوْهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ وَمِنْ قَبْلِهٖ كِتٰبُ مُوْسٰۤی اِمَامًا وَّرَحْمَةً ؕ— اُولٰٓىِٕكَ یُؤْمِنُوْنَ بِهٖ ؕ— وَمَنْ یَّكْفُرْ بِهٖ مِنَ الْاَحْزَابِ فَالنَّارُ مَوْعِدُهٗ ۚ— فَلَا تَكُ فِیْ مِرْیَةٍ مِّنْهُ ۗ— اِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّكَ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟
نو دا غوره دی او که هغه چې د خپل رب له لورې په روښانه لار وي؟ د الله له لورې شاهد[۲] هم ورسره وي؟ او له دې وړاندې د موسی کتاب د لارښود او رحمت په توګه تیر شوی دی؟ دا غوره خلک په همدې حق ایمان راوړي. او کومې انساني پرګنې چې ترې منکرې شي نو له هغوی سره مو د اور وعده ده. نو ای پیغمبره! په دې هکله باید هیڅ شک درسره نه وي چې دا قران په حقه ستا د رب له لورې نازل شوی دی خو ډیر خلک پرې ایمان نه راوړي.
[۲] یعنې جبرایئیل علیه السلام ( معارف القران)
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰی عَلَی اللّٰهِ كَذِبًا ؕ— اُولٰٓىِٕكَ یُعْرَضُوْنَ عَلٰی رَبِّهِمْ وَیَقُوْلُ الْاَشْهَادُ هٰۤؤُلَآءِ الَّذِیْنَ كَذَبُوْا عَلٰی رَبِّهِمْ ۚ— اَلَا لَعْنَةُ اللّٰهِ عَلَی الظّٰلِمِیْنَ ۟ۙ
او له هغه چا نه به بل لوی ظالم څوک وي چې پر الله يې درواغ تړلي ،ي؟ دوی چې الله ته وړاندې کړای شي نو شاهدان به وايي: دوی همغه کسان دي چ ېپر خپل رب يې درواغ تړلي وو. واورئ چې پر ظالمانو د الله لعنت دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اُولٰٓىِٕكَ لَمْ یَكُوْنُوْا مُعْجِزِیْنَ فِی الْاَرْضِ وَمَا كَانَ لَهُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ مِنْ اَوْلِیَآءَ ۘ— یُضٰعَفُ لَهُمُ الْعَذَابُ ؕ— مَا كَانُوْا یَسْتَطِیْعُوْنَ السَّمْعَ وَمَا كَانُوْا یُبْصِرُوْنَ ۟
دې خلکو په ځمکه کې الله نه شو بې وسه کولای او نه يې له الله نه بل څوک ملاتړي وو. اوس به يې عذاب دوه برابره شي. ځکه چې نه يې حق خبره اوریده او نه يې حق لیده.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ خَسِرُوْۤا اَنْفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا یَفْتَرُوْنَ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
لَا جَرَمَ اَنَّهُمْ فِی الْاٰخِرَةِ هُمُ الْاَخْسَرُوْنَ ۟
[۳] ځینو علماوو ویلي دي چې (لا) یعنې نه یعنې دوی په حقه نه دي( جرم) یعنې کړي يې دي بد کارونه او ځینې وايي چې دواړه یعنې( لاجرم) مرکب په یو معنې دی چې ( حقا) او ځینې وايې ( لا) زائد دی معنې نه لري( فتح القدیر د امام الشوکاني).
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اِنَّ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ وَاَخْبَتُوْۤا اِلٰی رَبِّهِمْ ۙ— اُولٰٓىِٕكَ اَصْحٰبُ الْجَنَّةِ ۚ— هُمْ فِیْهَا خٰلِدُوْنَ ۟
او له شک نه وتلې ده چې کومو کسانو ایمان راوړی او نیک کارونه يې کړي او خپل رب يې زارۍ کړي نو همغوی جنتیان دي. او تل تر تله به پکې وي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا نُوْحًا اِلٰی قَوْمِهٖۤ ؗ— اِنِّیْ لَكُمْ نَذِیْرٌ مُّبِیْنٌ ۟ۙ
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَقَالَ الْمَلَاُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا مِنْ قَوْمِهٖ مَا نَرٰىكَ اِلَّا بَشَرًا مِّثْلَنَا وَمَا نَرٰىكَ اتَّبَعَكَ اِلَّا الَّذِیْنَ هُمْ اَرَاذِلُنَا بَادِیَ الرَّاْیِ ۚ— وَمَا نَرٰی لَكُمْ عَلَیْنَا مِنْ فَضْلٍۢ بَلْ نَظُنُّكُمْ كٰذِبِیْنَ ۟
د قوم کافرو مشرانو يې وویل ته مونږ ته زمونږ په څير یو سړی ښکارې او مونږ وینو چې زمونږ له پریوتو او سر، سري خلکو نه پرته بل هیچا ستا مننه نه ده کړې. او بالاخره مونږ په تا کې داسې څه ونه لیدل چې پر مونږ ستا غوره والی او لوړوالی وښايي نو زمونږ غالب ګومان همدا دی چې ته درواغجن يې.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالَ یٰقَوْمِ اَرَءَیْتُمْ اِنْ كُنْتُ عَلٰی بَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّیْ وَاٰتٰىنِیْ رَحْمَةً مِّنْ عِنْدِهٖ فَعُمِّیَتْ عَلَیْكُمْ ؕ— اَنُلْزِمُكُمُوْهَا وَاَنْتُمْ لَهَا كٰرِهُوْنَ ۟
نوح وویل ای زما قومه په دې مې پوه کړئ چې سره له دې چې زه د خپل رب له لورې په سپینه لار روان او له خپلې لورې يې د هغه رحمت پیرزوینه راباندې کړې وي چې تاسې يې لیدلای نه شئ. نو زما څه په وس ده چې ستاسې له ناخوښئ سره سره تاسې په زوره همدې لارې ته راولم.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَیٰقَوْمِ لَاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ مَالًا ؕ— اِنْ اَجْرِیَ اِلَّا عَلَی اللّٰهِ وَمَاۤ اَنَا بِطَارِدِ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا ؕ— اِنَّهُمْ مُّلٰقُوْا رَبِّهِمْ وَلٰكِنِّیْۤ اَرٰىكُمْ قَوْمًا تَجْهَلُوْنَ ۟
او ای زما قومه! زه په دې دنده کې تاسې نه کوم مال نه غواړم. زما اجر پرته له الله نه پر بل هیچا نه دی او زه هغه خلک هم له خپل اړخ څخه نه شړم چې ایمان يې راوړی. ځکه چې هغوی خپل رب ته ورتلونکي دي خو زه وینم چې تاسې په زوره ځانونه په ناپوهۍ کې اچولي دي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَیٰقَوْمِ مَنْ یَّنْصُرُنِیْ مِنَ اللّٰهِ اِنْ طَرَدْتُّهُمْ ؕ— اَفَلَا تَذَكَّرُوْنَ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلَاۤ اَقُوْلُ لَكُمْ عِنْدِیْ خَزَآىِٕنُ اللّٰهِ وَلَاۤ اَعْلَمُ الْغَیْبَ وَلَاۤ اَقُوْلُ اِنِّیْ مَلَكٌ وَّلَاۤ اَقُوْلُ لِلَّذِیْنَ تَزْدَرِیْۤ اَعْیُنُكُمْ لَنْ یُّؤْتِیَهُمُ اللّٰهُ خَیْرًا ؕ— اَللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا فِیْۤ اَنْفُسِهِمْ ۖۚ— اِنِّیْۤ اِذًا لَّمِنَ الظّٰلِمِیْنَ ۟
او زه تاسې ته نه وایم چې له ماسره د الله خزاني دي او دا هم نه وایم چې زه په غیبو پوهیږم او نه وایم چې زه پرښته یم او د هغو خلکو په هکله چې ستاسې په وړاندې خوار او سپک ښکاري نه وایم چې الله پاک به هیڅکله ښیګڼه ورنه کړي. د هغوی په پټو یوازې الله ښه پوهیږي که زه داسې څه ووایم و زه به لوی ظالم وم.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالَ اِنَّمَا یَاْتِیْكُمْ بِهِ اللّٰهُ اِنْ شَآءَ وَمَاۤ اَنْتُمْ بِمُعْجِزِیْنَ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلَا یَنْفَعُكُمْ نُصْحِیْۤ اِنْ اَرَدْتُّ اَنْ اَنْصَحَ لَكُمْ اِنْ كَانَ اللّٰهُ یُرِیْدُ اَنْ یُّغْوِیَكُمْ ؕ— هُوَ رَبُّكُمْ ۫— وَاِلَیْهِ تُرْجَعُوْنَ ۟ؕ
او که زه هر څومره ستاسې د ښیګڼې هیله من اوسم خو چې الله پاک ستاسې د بې لارې کولو او هلاکولو اراده کړي وي نو زما خیر غوښتنه درته ګټه نه شي رسولاۍ هغه ستاسې رب دی او د همغه په لور به تاسې بیرته وروستلای شئ.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَیَصْنَعُ الْفُلْكَ ۫— وَكُلَّمَا مَرَّ عَلَیْهِ مَلَاٌ مِّنْ قَوْمِهٖ سَخِرُوْا مِنْهُ ؕ— قَالَ اِنْ تَسْخَرُوْا مِنَّا فَاِنَّا نَسْخَرُ مِنْكُمْ كَمَا تَسْخَرُوْنَ ۟ؕ
نوح د کیښتۍ په جوړولو بوخت وو خو چې د قوم د مشرانو هره ډله به پرې تیریده نو ملنډې به يې پرې وهلې.[۴] نوح به ویل نن که تاسې پر مونږ ملنډې وهئ ویې وهئ مونږ به هم په تاسې همداسې وخاندو لکه نن چې په مونږ خنداګانې کوئ.
[۴] په دې توګه چې نوح لیونی شو په وچه دښته کې د بحر لپاره کیښتۍ جوړ وي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَسَوْفَ تَعْلَمُوْنَ ۙ— مَنْ یَّاْتِیْهِ عَذَابٌ یُّخْزِیْهِ وَیَحِلُّ عَلَیْهِ عَذَابٌ مُّقِیْمٌ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
حَتّٰۤی اِذَا جَآءَ اَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّوْرُ ۙ— قُلْنَا احْمِلْ فِیْهَا مِنْ كُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ وَاَهْلَكَ اِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَیْهِ الْقَوْلُ وَمَنْ اٰمَنَ ؕ— وَمَاۤ اٰمَنَ مَعَهٗۤ اِلَّا قَلِیْلٌ ۟
تردې چې کله حکم راغی او په تنور کې اوبه راوخوټیدلې نو مونږ نوح ته وویل له هر ډول څارویو یوه یوه جوړه او ستا د کورنۍ د هغو غړو نه پرته چې له پخوا نه د هغوی په هکله پریکړه شوې ده نور ټول او ایمان لرونکي خلک درسره په کښتۍ کې سپاره کړه. په نوح ډیرو لږو خلکو ایمان راوړی ؤ.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَهِیَ تَجْرِیْ بِهِمْ فِیْ مَوْجٍ كَالْجِبَالِ ۫— وَنَادٰی نُوْحُ ١بْنَهٗ وَكَانَ فِیْ مَعْزِلٍ یّٰبُنَیَّ ارْكَبْ مَّعَنَا وَلَا تَكُنْ مَّعَ الْكٰفِرِیْنَ ۟
کښتۍ د غرونو په څیر لویو څپو کې له سپرلیو ډکه روانه وه چې نوح خپل ځوی ته چې لږ ترې وړاندې ؤ، غږ کړ چې ای زما بچیه! له مونږ سره را سپور، او د کافرانو ملګرتیا پریږده.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالَ سَاٰوِیْۤ اِلٰی جَبَلٍ یَّعْصِمُنِیْ مِنَ الْمَآءِ ؕ— قَالَ لَا عَاصِمَ الْیَوْمَ مِنْ اَمْرِ اللّٰهِ اِلَّا مَنْ رَّحِمَ ۚ— وَحَالَ بَیْنَهُمَا الْمَوْجُ فَكَانَ مِنَ الْمُغْرَقِیْنَ ۟
ځوي يې وویل: زه به یوه لوی غره ته پناه یوسم چې له اوبو نه مې بچ کړي. نوح ورته وویل: نن د الله د رحم نه پرته بل هیڅ لار نشته چې څوک پرې د الله د امر او حکم نه وژغورلی شي. په همدې ترڅ کې یوه لویه څپه د دواړو په مینځ کې دیوال او هغه هم له غرقیدونکو څخه ؤ.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَقِیْلَ یٰۤاَرْضُ ابْلَعِیْ مَآءَكِ وَیٰسَمَآءُ اَقْلِعِیْ وَغِیْضَ الْمَآءُ وَقُضِیَ الْاَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَی الْجُوْدِیِّ وَقِیْلَ بُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟
او حکم وشو چې ای ځمکې اوبه دې جذبې کړه او اسمانه بند شه اوبه لږې شوې کار پای ته ورسید او کښتۍ د جودي غره له پاسه تم شوه او اعلان وشو چې الله پاک ظالم خلک له خپل رحمت نه لرې کړي دي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَنَادٰی نُوْحٌ رَّبَّهٗ فَقَالَ رَبِّ اِنَّ ابْنِیْ مِنْ اَهْلِیْ وَاِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَاَنْتَ اَحْكَمُ الْحٰكِمِیْنَ ۟
او نوح خپل رب ته غږ وکړ چې ای زما ربه! زما ځوی زما د کورنۍ غړی دی او بې له شکه چې ستا وعده(۵) حق ده او ته له ټولو پریکه کوونکو څخه غوڅ پریکړه کوونکی یې.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالَ یٰنُوْحُ اِنَّهٗ لَیْسَ مِنْ اَهْلِكَ ۚ— اِنَّهٗ عَمَلٌ غَیْرُ صَالِحٍ ۗ— فَلَا تَسْـَٔلْنِ مَا لَیْسَ لَكَ بِهٖ عِلْمٌ ؕ— اِنِّیْۤ اَعِظُكَ اَنْ تَكُوْنَ مِنَ الْجٰهِلِیْنَ ۟
الله وفرمایل: ای نوحه! هغه ستا له کورنۍ څخه نه دی. ځکه چې هغه د فاسدو کړنو څښتن دی نو له ما نه هغه غوښتنه مه کوه چې په حقیقت یې نه پوهیږې. زه تاته پند درکوم چې باید د ناپوهانو په څیر غوښتنې ونه کړې.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالَ رَبِّ اِنِّیْۤ اَعُوْذُ بِكَ اَنْ اَسْـَٔلَكَ مَا لَیْسَ لِیْ بِهٖ عِلْمٌ ؕ— وَاِلَّا تَغْفِرْ لِیْ وَتَرْحَمْنِیْۤ اَكُنْ مِّنَ الْخٰسِرِیْنَ ۟
نوح وویل ای زما ربه! زه تاته له دینه پناه دروړم چې له تا نه هغه څه وغواړم چې زه پرې نه پوهیږم. که ته ما ته بښنه ونه کړې او راباندې مهربان نه شې نو زه به له زیان کارو څخه شم.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قِیْلَ یٰنُوْحُ اهْبِطْ بِسَلٰمٍ مِّنَّا وَبَرَكٰتٍ عَلَیْكَ وَعَلٰۤی اُمَمٍ مِّمَّنْ مَّعَكَ ؕ— وَاُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ یَمَسُّهُمْ مِّنَّا عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
حکم وشو چې ای نوحه! ښکته شه زما له لورې پر تا سلامتیا او برکتونه دي او پر هغو خلکو هم چې له تاسره ملګري دي. او داسې خلک به هم راشي چې زه به ښه لورینه پرې وکړم خو بالاخره به هغوی زمونږ له لورې په دردناک عذاب اخته شي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
تِلْكَ مِنْ اَنْۢبَآءِ الْغَیْبِ نُوْحِیْهَاۤ اِلَیْكَ ۚ— مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَاۤ اَنْتَ وَلَا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هٰذَا ۛؕ— فَاصْبِرْ ۛؕ— اِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِیْنَ ۟۠
ای محمده! دا هغه پټې خرې دي چې مونږ يې تاته د وحې په وسیله څرګنده وو. که نه نو له دې وړاندې نه تا او نه ستا قوم په دې هکله څه معلومات وو. صبر کوه. اخری بری د پرهیزګارانو په برخه ده.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاِلٰی عَادٍ اَخَاهُمْ هُوْدًا ؕ— قَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— اِنْ اَنْتُمْ اِلَّا مُفْتَرُوْنَ ۟
او د عادیانو په لور مو د هغوی ورور هود ولیږه. هغه ورته وویل: ای زما قومه! د یو الله عبادت وکړئ له هغه پرته موبل هیڅ خدای نشته. تاسو پرته له دې چې درواغ سره وتړئ بل څه نه دي کړي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَیٰقَوْمِ اسْتَغْفِرُوْا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوْبُوْۤا اِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّمَآءَ عَلَیْكُمْ مِّدْرَارًا وَّیَزِدْكُمْ قُوَّةً اِلٰی قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِیْنَ ۟
او ای زما قومه! له خپل رب نه بښنه وغواړئ او په پوره توګه هغه ته وګرځیږئ هغه به پر تاسې د اسمان دروازې راخلاصې او اوسنۍ پیاوړتیا به مو لا زیاته کړي نو تاسې د بدئ په لور مه اوړئ.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالُوْا یٰهُوْدُ مَا جِئْتَنَا بِبَیِّنَةٍ وَّمَا نَحْنُ بِتَارِكِیْۤ اٰلِهَتِنَا عَنْ قَوْلِكَ وَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِیْنَ ۟
قوم يې وویل: ای هوده! تا خو مونږ ته کوم څرګند دلیل رانه ووړ. نو مونږ هم ستا په خبره د خپلو خدایانو پریښوونکي نه یو او نه هسې په هسې په تا ایمان راوړی شو.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اِنْ نَّقُوْلُ اِلَّا اعْتَرٰىكَ بَعْضُ اٰلِهَتِنَا بِسُوْٓءٍ ؕ— قَالَ اِنِّیْۤ اُشْهِدُ اللّٰهَ وَاشْهَدُوْۤا اَنِّیْ بَرِیْٓءٌ مِّمَّا تُشْرِكُوْنَ ۟ۙ
ستا په هکله زمونږ خبره دا ده چې زمونږ ځینو خدایانو تاته بدي رسولې ده. هود ځواب ورکړ چې زه الله شاهد نیسم او تاسې هم شاهدان اوسئ چې زه ستاسې د ټولو شرکي کړنو څخه بې زاره یم.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
مِنْ دُوْنِهٖ فَكِیْدُوْنِیْ جَمِیْعًا ثُمَّ لَا تُنْظِرُوْنِ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اِنِّیْ تَوَكَّلْتُ عَلَی اللّٰهِ رَبِّیْ وَرَبِّكُمْ ؕ— مَا مِنْ دَآبَّةٍ اِلَّا هُوَ اٰخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا ؕ— اِنَّ رَبِّیْ عَلٰی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیْمٍ ۟
ما پر هغه الله توکل کړی دی چې زما او ستاسو ټولو رب دی. هیڅ ژوی نشته مګر واکمني يې له هغه سره ده. بې له شکه چې زما رب په سمه او برابره لار دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقَدْ اَبْلَغْتُكُمْ مَّاۤ اُرْسِلْتُ بِهٖۤ اِلَیْكُمْ ؕ— وَیَسْتَخْلِفُ رَبِّیْ قَوْمًا غَیْرَكُمْ ۚ— وَلَا تَضُرُّوْنَهٗ شَیْـًٔا ؕ— اِنَّ رَبِّیْ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ حَفِیْظٌ ۟
نو که تاسې مخ اړوئ پر مايې باک نشته ځکه چې ما هغه څه تاسې ته پوره رسولي دي چې زه پرې ګومارل شوی وم. او زما رب به ستاسې پر ځای نور خلک وټاکي او تاسې د هغه هیڅ نشئ کمولای. ځکه چې زما رب د هر شي ښه څارونکی دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاُتْبِعُوْا فِیْ هٰذِهِ الدُّنْیَا لَعْنَةً وَّیَوْمَ الْقِیٰمَةِ ؕ— اَلَاۤ اِنَّ عَادًا كَفَرُوْا رَبَّهُمْ ؕ— اَلَا بُعْدًا لِّعَادٍ قَوْمِ هُوْدٍ ۟۠
نو په دنیا کې لعنتیان او د قیامت په ورځ به هم لعنتیان وي. خبر شئ چې : عادیان په خپل رب کافران شوي وو. او خبر شئ چې د هود قوم عادیان له رحمت نه خورا ډیر بې برخې شول.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاِلٰی ثَمُوْدَ اَخَاهُمْ صٰلِحًا ۘ— قَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— هُوَ اَنْشَاَكُمْ مِّنَ الْاَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِیْهَا فَاسْتَغْفِرُوْهُ ثُمَّ تُوْبُوْۤا اِلَیْهِ ؕ— اِنَّ رَبِّیْ قَرِیْبٌ مُّجِیْبٌ ۟
او مونږ د ثمودیانو په لور د هغوی ورور صالح ورولیږه. صالح وویل ای زما قومه! د یو الله عبادت وکړئ له هغه پرته ستاسې بل هیڅ معبود نشته. همغه تاسې له ځمکې نه پیدا کړي او د هغې د ابادولو دنده ئې درکړې نو باید له هغه نه بښنه وغواړئ او په بشپړ ډول ور وګرځیږئ. بې شکه چې زما رب خورا نژدې او زارۍ ښې مني.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالُوْا یٰصٰلِحُ قَدْ كُنْتَ فِیْنَا مَرْجُوًّا قَبْلَ هٰذَاۤ اَتَنْهٰىنَاۤ اَنْ نَّعْبُدَ مَا یَعْبُدُ اٰبَآؤُنَا وَاِنَّنَا لَفِیْ شَكٍّ مِّمَّا تَدْعُوْنَاۤ اِلَیْهِ مُرِیْبٍ ۟
هغوی وویل: صالحه! له دې نه وړاندې مو تا ته ډیر امیدونه وو ایا ته مونږ د هغو څیزونو له عبادت نه منع کوې چې زمونږ پلرونو يې عبادت کاوه د کوم څه په لور چې ته مونږ بلې د هغه په هکله له مونږ سره ډیر زیات تشویش او خورا په ترددکې يې اچولي یو.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالَ یٰقَوْمِ اَرَءَیْتُمْ اِنْ كُنْتُ عَلٰی بَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّیْ وَاٰتٰىنِیْ مِنْهُ رَحْمَةً فَمَنْ یَّنْصُرُنِیْ مِنَ اللّٰهِ اِنْ عَصَیْتُهٗ ۫— فَمَا تَزِیْدُوْنَنِیْ غَیْرَ تَخْسِیْرٍ ۟
صالح وویل: ای زما قومه په دې مې پوه کړئ چې که زه د خپل رب له لورې په سپینه او روښانه لار وم او له خپلې خوا یې پر ما لورینه هم کړې وي نو بیا هم زه له هغه نه سرغړونه وکړم ایا شته څوک چې ما له الله نه وژغوري؟ تاسې پرته له دې چې ما نور هم په زیان کې وغورځوئ بل هیڅ ګټه مو ما ته نه را رسوئ.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَیٰقَوْمِ هٰذِهٖ نَاقَةُ اللّٰهِ لَكُمْ اٰیَةً فَذَرُوْهَا تَاْكُلْ فِیْۤ اَرْضِ اللّٰهِ وَلَا تَمَسُّوْهَا بِسُوْٓءٍ فَیَاْخُذَكُمْ عَذَابٌ قَرِیْبٌ ۟
او ای زما قومه دغه د الله او ښه تاسې ته یوه نښه ده پریږدئ چې د الله په ځمکه کې وڅري او په بده لاس مه ور وړاندې کوئ که نه نو ډیر ژر به مو عذاب ونیسي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَلَمَّا جَآءَ اَمْرُنَا نَجَّیْنَا صٰلِحًا وَّالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مَعَهٗ بِرَحْمَةٍ مِّنَّا وَمِنْ خِزْیِ یَوْمِىِٕذٍ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْقَوِیُّ الْعَزِیْزُ ۟
نو چې زمونږ حکم راغی صالح او د هغه مومن ملګري مو په خپل رحمت سره خلاص او د هغې ورځې له رسوايې نه وژغورل. بې شکه چې ستا رب ډیر قوي او پر هر څه بر لاسی دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاَخَذَ الَّذِیْنَ ظَلَمُوا الصَّیْحَةُ فَاَصْبَحُوْا فِیْ دِیَارِهِمْ جٰثِمِیْنَ ۟ۙ
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلَقَدْ جَآءَتْ رُسُلُنَاۤ اِبْرٰهِیْمَ بِالْبُشْرٰی قَالُوْا سَلٰمًا ؕ— قَالَ سَلٰمٌ فَمَا لَبِثَ اَنْ جَآءَ بِعِجْلٍ حَنِیْذٍ ۟
او زمونږ پرښتې له زیري سره ابراهیم ته ورغلې وې ملایکو وویل سلام دې وي پر تا. ابراهیم هم د سلام په ویلو ځواب ورکړ او په بیړه يې وریت کړی خوسی راووړ.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَلَمَّا رَاٰۤ اَیْدِیَهُمْ لَا تَصِلُ اِلَیْهِ نَكِرَهُمْ وَاَوْجَسَ مِنْهُمْ خِیْفَةً ؕ— قَالُوْا لَا تَخَفْ اِنَّاۤ اُرْسِلْنَاۤ اِلٰی قَوْمِ لُوْطٍ ۟ؕ
خو چې ویې لیده چې د میلمنو لاسونه د خوسې په لور نه وړاندې کیږي نو نابلده ورته ښکاره او په زړه کې يې ترې ډار وشو. ملایکو ورته وویل ډاریږه مه مونږ د لوط قوم په لور لیږل شوي یو.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَامْرَاَتُهٗ قَآىِٕمَةٌ فَضَحِكَتْ فَبَشَّرْنٰهَا بِاِسْحٰقَ ۙ— وَمِنْ وَّرَآءِ اِسْحٰقَ یَعْقُوْبَ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالُوْۤا اَتَعْجَبِیْنَ مِنْ اَمْرِ اللّٰهِ رَحْمَتُ اللّٰهِ وَبَرَكٰتُهٗ عَلَیْكُمْ اَهْلَ الْبَیْتِ ؕ— اِنَّهٗ حَمِیْدٌ مَّجِیْدٌ ۟
ملایکو وویل د الله پاک کار درته حیرانوونکی ښکاري؟ ای د نبوت کورنۍ د الله رحمتونه او برکتونه دې پرتاسې وي. هغه ښه ستایل شوی او د ډیرې لويي څښتن دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اِنَّ اِبْرٰهِیْمَ لَحَلِیْمٌ اَوَّاهٌ مُّنِیْبٌ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَجَآءَهٗ قَوْمُهٗ یُهْرَعُوْنَ اِلَیْهِ ؕ— وَمِنْ قَبْلُ كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ السَّیِّاٰتِ ؕ— قَالَ یٰقَوْمِ هٰۤؤُلَآءِ بَنَاتِیْ هُنَّ اَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَلَا تُخْزُوْنِ فِیْ ضَیْفِیْ ؕ— اَلَیْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَّشِیْدٌ ۟
او قوم يې په ځغاسته ورغی هغوی لا له پخوا نه په بدو اخته وو. لوط ورته وویل ای زما قومه دا زما لوڼې [۷] شته هغوی ستاسې لپاره ډيرې پاکې دي نو له الله نه وډار شئ او میلمنو ته مې مه خجالت کوئ. ایا په تاسې کې کوم هوښیار اوسم سړی نشته.
[۷] کیدای شي چې مطلب د لوط خپلې لورګانې وي یانې په نکاح يي واخلئ او یا د قوم لورګانې ځکه پیغمبر د یو قوم پلار وي( فتح القدیر).
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالُوْا لَقَدْ عَلِمْتَ مَا لَنَا فِیْ بَنَاتِكَ مِنْ حَقٍّ ۚ— وَاِنَّكَ لَتَعْلَمُ مَا نُرِیْدُ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالَ لَوْ اَنَّ لِیْ بِكُمْ قُوَّةً اَوْ اٰوِیْۤ اِلٰی رُكْنٍ شَدِیْدٍ ۟
لوط وویل: کاشکې چې زما دومره توان وای چې ستاسې مقابله مې کړې او یا مې یوې پخې او کلکې [۸] اسرې ته پناه وړې وای.
[۸] لوط علیه السلام په قوم کې یو مسافر سړی وو الله پاک له ده وروسته هر پیغمبر له خبل قوم څخه لیږلی ( ابن جریر الطبری).
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالُوْا یٰلُوْطُ اِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَنْ یَّصِلُوْۤا اِلَیْكَ فَاَسْرِ بِاَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِّنَ الَّیْلِ وَلَا یَلْتَفِتْ مِنْكُمْ اَحَدٌ اِلَّا امْرَاَتَكَ ؕ— اِنَّهٗ مُصِیْبُهَا مَاۤ اَصَابَهُمْ ؕ— اِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ ؕ— اَلَیْسَ الصُّبْحُ بِقَرِیْبٍ ۟
پرښتو وویل : ای لوط! مونږ ستا د رب استازي یو دا خلک به هیڅکله تاته څه ونه شي رسولای خپله کورنۍ دې شپې د شپې له دې ځایه وباسه او ستاسې یو تن هم باید مخ په څټ ونه ګوري خو پرته ستا له ښځې. چې هغه به په دوی کې پاتې وي او همغه څه به وررسیږي چې د قوم خلکو ته رسیږي. د هوی د هلاکولو وخت سهار ټاکل شوی دی. ایا سهار نژدې نه دی؟.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
مُّسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ ؕ— وَمَا هِیَ مِنَ الظّٰلِمِیْنَ بِبَعِیْدٍ ۟۠
[۱۰] دا ځای او نیټه د قریشو له ظالمانو نه څه لرې نه دی ډیره پخوا نه ده تیره شوي او ځای هم د مدیني او شام په مینځ کې دی( معارف القران د مفتي محمد شفیع صاحب)
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاِلٰی مَدْیَنَ اَخَاهُمْ شُعَیْبًا ؕ— قَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— وَلَا تَنْقُصُوا الْمِكْیَالَ وَالْمِیْزَانَ اِنِّیْۤ اَرٰىكُمْ بِخَیْرٍ وَّاِنِّیْۤ اَخَافُ عَلَیْكُمْ عَذَابَ یَوْمٍ مُّحِیْطٍ ۟
او د مدین خلکو ته مونږ د هغوی ورور شعیب ولیږه. شعیب هغوی ته وویل ای زما قومه! د یو الله عبادت وکړئ له هغه پرته مو بل هیڅ خدای نشته. په پیمانه او تله کې کموالی مه کوئ نن مو په ښه حال کې وینم خو زه پر تاسې ډاریږم چې د هغې ورځې عذاب درباندې راشي چې له هر اړخه مو راګیر کړي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالُوْا یٰشُعَیْبُ اَصَلٰوتُكَ تَاْمُرُكَ اَنْ نَّتْرُكَ مَا یَعْبُدُ اٰبَآؤُنَاۤ اَوْ اَنْ نَّفْعَلَ فِیْۤ اَمْوَالِنَا مَا نَشٰٓؤُا ؕ— اِنَّكَ لَاَنْتَ الْحَلِیْمُ الرَّشِیْدُ ۟
هغوی وویل: شعیبه! ایا ستا لمونځ تا هڅوي چې مونږ هغه خدایان ټول پریږدو چې زمونږ پلرونه يې رابلي؟ او یا په خپلو مالونو کې د خپلې خوښې تصرف ونکړو؟ بې له شکه چې ته ډیر زغم لرونکی[۱۱] او د سمې لارې سړی يې.
[۱۱] دا خبره يي یا د ملنډو په توګه کړي چې: یوازې همدا ته زغم لرونکی يي بل څوک نشته؟ او یا يي معنا ده ښه ستا د حلم او رشد نتیجه دا شوه چې مونږ په هر څه کې تنګوي؟( ابن جریر الطبری).
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالَ یٰقَوْمِ اَرَءَیْتُمْ اِنْ كُنْتُ عَلٰی بَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّیْ وَرَزَقَنِیْ مِنْهُ رِزْقًا حَسَنًا ؕ— وَمَاۤ اُرِیْدُ اَنْ اُخَالِفَكُمْ اِلٰی مَاۤ اَنْهٰىكُمْ عَنْهُ ؕ— اِنْ اُرِیْدُ اِلَّا الْاِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ ؕ— وَمَا تَوْفِیْقِیْۤ اِلَّا بِاللّٰهِ ؕ— عَلَیْهِ تَوَكَّلْتُ وَاِلَیْهِ اُنِیْبُ ۟
شعیب وویل ای زما قومه! په دې مې پوه کړئ چې که زه خپل رب له لورې په روښانه لار وم او د خپلې لورې يې ماته براخه روزي هم راکړې وي( نو څنګه ستاسې په شان خیانت وکړم؟) او زه نه غواړم چې هغه څه په خپله وکړم چې تاسې ترې منع کوم. زما ټوله غوښتنه همدا ده چې د توان تر اخرنۍ پولې دروغې جوړې او سموالي هڅه وکړم او پرته له الله نه د بل هیچا اسره راسره نشته. یوازې پر هغه مې توکل کړی او یوازې هغه ته مې پناه ده.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَیٰقَوْمِ لَا یَجْرِمَنَّكُمْ شِقَاقِیْۤ اَنْ یُّصِیْبَكُمْ مِّثْلُ مَاۤ اَصَابَ قَوْمَ نُوْحٍ اَوْ قَوْمَ هُوْدٍ اَوْ قَوْمَ صٰلِحٍ ؕ— وَمَا قَوْمُ لُوْطٍ مِّنْكُمْ بِبَعِیْدٍ ۟
او ای زما قومه! هسې نه چې له ماسره دښمني مو په هغو غمونو اخته کړي چې د نوح، هود او یا د صالح قومونه ورسره لاس او ګریوان شوي وو. او د لوط قوم هم له تاسې نه څه لرې نه دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالُوْا یٰشُعَیْبُ مَا نَفْقَهُ كَثِیْرًا مِّمَّا تَقُوْلُ وَاِنَّا لَنَرٰىكَ فِیْنَا ضَعِیْفًا ۚ— وَلَوْلَا رَهْطُكَ لَرَجَمْنٰكَ ؗ— وَمَاۤ اَنْتَ عَلَیْنَا بِعَزِیْزٍ ۟
هغوی وویل شعیبه! مونږ ستا په ډیرو خبرو نه پوهیږو او مونږ وینو چې ته په مونږ کې یو ناتوانه انسان يې[۱۲] که د قوم او خپلوانو ملاتړ درسره نه وای نو خامخا به مو په ډبرو وژلی وای. ځکه چې ته پر مونږ څه برلاسی نه لرې.
[۱۲] وايي چې شعیب په دواړو سترګو ړوند وو. خو د خبرو او منطق هومره ځواک ورسره وو چې په( خطیب الانبیاء) سره يي شهرت میندلی و( کابلی تفسیر).
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
قَالَ یٰقَوْمِ اَرَهْطِیْۤ اَعَزُّ عَلَیْكُمْ مِّنَ اللّٰهِ ؕ— وَاتَّخَذْتُمُوْهُ وَرَآءَكُمْ ظِهْرِیًّا ؕ— اِنَّ رَبِّیْ بِمَا تَعْمَلُوْنَ مُحِیْطٌ ۟
شعیب په ځواک کې وویل ای زما قومه! ایا زما خپلوان درته له الله نه ډیر پیاوړي ښکاري؟ او الله مو شاته وغورځاوو؟ خو باید پوه شئ چې زما رب ستاسې پر ټولو کړنو ښه احاطه کوونکی دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَیٰقَوْمِ اعْمَلُوْا عَلٰی مَكَانَتِكُمْ اِنِّیْ عَامِلٌ ؕ— سَوْفَ تَعْلَمُوْنَ ۙ— مَنْ یَّاْتِیْهِ عَذَابٌ یُّخْزِیْهِ وَمَنْ هُوَ كَاذِبٌ ؕ— وَارْتَقِبُوْۤا اِنِّیْ مَعَكُمْ رَقِیْبٌ ۟
او ای زما قومه! تاسې په خپل دریځ باندې ولاړ او زه په خپله کړنلاره ولاړ یم ډیر ژر به درته څرګنده شي چې چا ته رسوا کوونکی عذاب راځي؟ او څوک درواغجن دي؟ تاسې يې انتظار کوئ زه هم ستاسې په شان انتظار کوونکی یم.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلَمَّا جَآءَ اَمْرُنَا نَجَّیْنَا شُعَیْبًا وَّالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مَعَهٗ بِرَحْمَةٍ مِّنَّا وَاَخَذَتِ الَّذِیْنَ ظَلَمُوا الصَّیْحَةُ فَاَصْبَحُوْا فِیْ دِیَارِهِمْ جٰثِمِیْنَ ۟ۙ
او کله چې زمونږ حکم راغی نو مونږ شعیب او د هغه مومن ملګري د خپلې مهربانۍ له مخې خلاص کړل او ظالمان یوی چیغې ونیول نو ټول په خپلو کورونو کې پړمخ ځای په ځای هلاک شول.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا مُوْسٰی بِاٰیٰتِنَا وَسُلْطٰنٍ مُّبِیْنٍ ۟ۙ
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاُتْبِعُوْا فِیْ هٰذِهٖ لَعْنَةً وَّیَوْمَ الْقِیٰمَةِ ؕ— بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُوْدُ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
ذٰلِكَ مِنْ اَنْۢبَآءِ الْقُرٰی نَقُصُّهٗ عَلَیْكَ مِنْهَا قَآىِٕمٌ وَّحَصِیْدٌ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَمَا ظَلَمْنٰهُمْ وَلٰكِنْ ظَلَمُوْۤا اَنْفُسَهُمْ فَمَاۤ اَغْنَتْ عَنْهُمْ اٰلِهَتُهُمُ الَّتِیْ یَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مِنْ شَیْءٍ لَّمَّا جَآءَ اَمْرُ رَبِّكَ ؕ— وَمَا زَادُوْهُمْ غَیْرَ تَتْبِیْبٍ ۟
مونږ پرې تیری نه وو کړې بلکې هغوی په خپله پر ځانونو تیری کړی وو خو کله چې ستا د رب حکم راغی هغو خدایانو چې پرته له الله نه يي رابلل هیڅ دفاع ترې ونه شوه کړای او پرته له هلاکوالي او بربادۍ نه يې بل هیڅ شی ورته رانه وړ.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً لِّمَنْ خَافَ عَذَابَ الْاٰخِرَةِ ؕ— ذٰلِكَ یَوْمٌ مَّجْمُوْعٌ ۙ— لَّهُ النَّاسُ وَذٰلِكَ یَوْمٌ مَّشْهُوْدٌ ۟
هو! همدا خبره د هغوی خلکو لپاره چې د اخرت ډار ورسره وي لویه نښه او دلیل دی. د اخرت ورځ هغه ورځ ده چې ټول خلک به ورته راټول او هر څه به پکې رامیدان ته کړای شي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَمَا نُؤَخِّرُهٗۤ اِلَّا لِاَجَلٍ مَّعْدُوْدٍ ۟ؕ
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَاَمَّا الَّذِیْنَ شَقُوْا فَفِی النَّارِ لَهُمْ فِیْهَا زَفِیْرٌ وَّشَهِیْقٌ ۟ۙ
[۱۳] زفیر د خره یانګلو اواز ته وايي او شهیق يي د یانګلو ټیټ اواز ته وایي( فتح القدی د امام الشوکاني)
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
خٰلِدِیْنَ فِیْهَا مَا دَامَتِ السَّمٰوٰتُ وَالْاَرْضُ اِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا یُرِیْدُ ۟
د تل لپاره به هملته وي تر څو چې اسمانونه او ځمکه ولاړ وي[۱۴] مګر دا چې ستا رب بل څه وغواړي. بې له شکه چې ستا رب څه وغواړي همغه کوي.
[۱۴] معنا يې ده چې د تل لپاره ځکه د عربي محاوري له مخې دا جمله دوام لپاره استعمالیږي او یا يې معنا دا ده چې د اخرت اسمانونونه او ځمکې ځکه چې قیامت شروع کیږي نو دنیا اسمانونه او ځمکه له مینځ ځي( ابن جریر الطبري).
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاَمَّا الَّذِیْنَ سُعِدُوْا فَفِی الْجَنَّةِ خٰلِدِیْنَ فِیْهَا مَا دَامَتِ السَّمٰوٰتُ وَالْاَرْضُ اِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَ ؕ— عَطَآءً غَیْرَ مَجْذُوْذٍ ۟
او کوم کسان چې نیک مرغه کړای شي نو د تل لپاره به په جنت کې وي تر څو چې اسمانونه او ځمکه ولاړ وي مګر دا چې ستا رب نور څه وغواړي. په هغوی به د نه پرې کیدونکي ورکړې لورینه وکړای شي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَلَا تَكُ فِیْ مِرْیَةٍ مِّمَّا یَعْبُدُ هٰۤؤُلَآءِ ؕ— مَا یَعْبُدُوْنَ اِلَّا كَمَا یَعْبُدُ اٰبَآؤُهُمْ مِّنْ قَبْلُ ؕ— وَاِنَّا لَمُوَفُّوْهُمْ نَصِیْبَهُمْ غَیْرَ مَنْقُوْصٍ ۟۠
نو ای پیغمبره! د هغه څه په هکله چې دا کافران يې رابلي په شک او ګومان کې مه پریوزه. دوی د همغه څه عبادت کوي چې وړاندې يې پلرونو عبادت کاوه. مونږ به هم د هغوی برخه په پوره ډول بې له کموالي ورکړو.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلَقَدْ اٰتَیْنَا مُوْسَی الْكِتٰبَ فَاخْتُلِفَ فِیْهِ ؕ— وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَّبِّكَ لَقُضِیَ بَیْنَهُمْ ؕ— وَاِنَّهُمْ لَفِیْ شَكٍّ مِّنْهُ مُرِیْبٍ ۟
دا خبره پخه ده چې مونږ موسی ته کتاب ورکړ خو د هغه په هکله اختلاف وشو. که ستا د رب له لورې له وړاندې نه خبره نه وای شوې نو خامخا به د هغوی په مینځ کې پریکړه شوې وه. او دا خبره هم ډاګیزه ده چې ننه ني کافران هم د قران په هکله شکمن او د تردد په څپو کې لالهانده دي.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاِنَّ كُلًّا لَّمَّا لَیُوَفِّیَنَّهُمْ رَبُّكَ اَعْمَالَهُمْ ؕ— اِنَّهٗ بِمَا یَعْمَلُوْنَ خَبِیْرٌ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاَقِمِ الصَّلٰوةَ طَرَفَیِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِّنَ الَّیْلِ ؕ— اِنَّ الْحَسَنٰتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّاٰتِ ؕ— ذٰلِكَ ذِكْرٰی لِلذّٰكِرِیْنَ ۟ۚ
او دورځې په دواړو اړخونو او د شپې په اوږدو کې لمونځ کوه. بې له شکه چې نیکي بدي له مینځه وړي. دا خبره د پند اخیستونکو لپاره ښه پند دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَاصْبِرْ فَاِنَّ اللّٰهَ لَا یُضِیْعُ اَجْرَ الْمُحْسِنِیْنَ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
فَلَوْلَا كَانَ مِنَ الْقُرُوْنِ مِنْ قَبْلِكُمْ اُولُوْا بَقِیَّةٍ یَّنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِی الْاَرْضِ اِلَّا قَلِیْلًا مِّمَّنْ اَنْجَیْنَا مِنْهُمْ ۚ— وَاتَّبَعَ الَّذِیْنَ ظَلَمُوْا مَاۤ اُتْرِفُوْا فِیْهِ وَكَانُوْا مُجْرِمِیْنَ ۟
ولې له تاسې نه په پخوانیو خلکو کې د عقل او هوښ څښتنان نه وو چې په ځمکه کې يي د فساد مخه نیولې وای؟ هو! که وو هم خورا لږ وو چې مونږ له عذاب نه خلاص کړي وو. او ظالمان په هغه څه پسې ولاړل چې پر دوی يې لورینه شوې وه([۱۴]ج) او هغوی ګناه ګاران وو.
[۱۴] د هغو نعمتونو غلامان شو چې الله ورکړی وو( ابن جریر الطبری).
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَمَا كَانَ رَبُّكَ لِیُهْلِكَ الْقُرٰی بِظُلْمٍ وَّاَهْلُهَا مُصْلِحُوْنَ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلَوْ شَآءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ اُمَّةً وَّاحِدَةً وَّلَا یَزَالُوْنَ مُخْتَلِفِیْنَ ۟ۙ
که ستا رب غوښتې وای نو ټول خلک به يي[۱۵] یو ملت ګرځولی وو( خو دا يې د خدايي غوښتنه نده) نو ځکه به دوی یو له بل سره د تل لپاره په اختلاف کې وي.
[۱۵] دا د الله غوښتنه نه ده چې خلک په زور مسلمانۍ ته مجبور کړي بلکې دنیا يې د همدې لپاره اباده کړي ده چې خلک په خپله خوښه دنیکۍ او یا بدۍ لار ونیسي( ابن جریر الطبري).
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
اِلَّا مَنْ رَّحِمَ رَبُّكَ ؕ— وَلِذٰلِكَ خَلَقَهُمْ ؕ— وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَاَمْلَـَٔنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ اَجْمَعِیْنَ ۟
مګر یوازې هغه خلک به ترې وژغورل شي چې ستا رب پرې مهربان شي. او د همدغه ( واک د ترلاسه کولو) لپاره يي انسانان پیدا کړي دي. او ستا ر هغه خبره پوره شوه چې زه به خامخا جهنم له پیریانو او انسانانو نه ډکوم.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَكُلًّا نَّقُصُّ عَلَیْكَ مِنْ اَنْۢبَآءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهٖ فُؤَادَكَ ۚ— وَجَآءَكَ فِیْ هٰذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَّذِكْرٰی لِلْمُؤْمِنِیْنَ ۟
او ای محمده! مونږ تا ته د پیغمبرانو کیسې په تفصیل سره بیانوو چې ستا زړه پرې کلک او مطمئن کړو. او د همدې کیسو په اوږدو کې تا ته ححق او د مؤمنانو لپاره پند او یادونه راغلې ده.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَانْتَظِرُوْا ۚ— اِنَّا مُنْتَظِرُوْنَ ۟
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
وَلِلّٰهِ غَیْبُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَاِلَیْهِ یُرْجَعُ الْاَمْرُ كُلُّهٗ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَیْهِ ؕ— وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُوْنَ ۟۠
د اسمانونو او ځمکي ټول پټ رازونه د الله په واک کې دي او یوازې همغه ته د ټولو کارونو بیرته ورګرځیدل دي نوا ی محمده! د هغه عبادت وکړه او پر هغه توکل وکړه، ستا رب ستاسو له کړنو نه بې خبره نه دی.
Tafsiraaɗe Aarabu ɗen:
Firo maanaaji Alqur'aana Teddunde nden - Firo pastiiwo - Sarfaraz - Loowdi firooji ɗi
Eggi nde ko Mowlawi Janbaaz Sarfaraz