قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - تەپسىر سەئدىينىڭ پارىسچە تەرجىمىسى. * - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
فَلَمَّا تَرَآءَ الْجَمْعٰنِ قَالَ اَصْحٰبُ مُوْسٰۤی اِنَّا لَمُدْرَكُوْنَ ۟ۚ
﴿فَلَمَّا تَرَٰٓءَا ٱلۡجَمۡعَانِ﴾ وقتی که هر دو گروه یکدیگر را دیدند، ﴿قَالَ أَصۡحَٰبُ مُوسَىٰٓ﴾ یاران موسی به او شکایت بردند، و با اندوه به وی گفتند: ﴿إِنَّا لَمُدۡرَكُونَ﴾ بی‌گمان آنها به ما رسیده، و ما گرفتار می‌گردیم.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ كَلَّا ۚ— اِنَّ مَعِیَ رَبِّیْ سَیَهْدِیْنِ ۟
موسی آنها را دلداری داد، و گفت: ثابت قدم باشید، و آنها را، از وعدۀ راستینِ پروردگارش آگاه کرد. پس گفت: ﴿كَلَّآ﴾ آن‌طور نیست که شما گفتید، و ما گرفتار نمی‌شویم، ﴿إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهۡدِينِ﴾ چرا که پروردگارم با من است، و به راهی که مایۀ نجات من و شماست، رهنمودم خواهد کرد.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَاَوْحَیْنَاۤ اِلٰی مُوْسٰۤی اَنِ اضْرِبْ بِّعَصَاكَ الْبَحْرَ ؕ— فَانْفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِیْمِ ۟ۚ
پس به موسی وحی کردیم که عصای خود را به دریا بزن، و او عصایش را به دریا زد، آنگاه دریا از هم شکافت، و دوازده راه در آن باز شد، و هر بخشی مانند کوه بزرگی بود. پس موسی و قومش از همین راه‌ها وارد دریا شدند.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَنْجَیْنَا مُوْسٰی وَمَنْ مَّعَهٗۤ اَجْمَعِیْنَ ۟ۚ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ثُمَّ اَغْرَقْنَا الْاٰخَرِیْنَ ۟ؕ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً ؕ— وَمَا كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟
بی‌گمان ماجرای نجات مؤمنان، و غرق شدن کافران، نشانه‌ای است بزرگ که بر راست بودن آنچه موسی آورده است، و بر بطلانِ باور و عقیدۀ فرعون و قومش دلالت می‌کند.
﴿وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ﴾ اما با وجود این نشانه‌های بزرگ که سبب ایمان می‌گردد، آنها ایمان نیاوردند؛ چرا که دل‌هایشان فاسد بود.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَاَ اِبْرٰهِیْمَ ۟ۘ
ای محمد! صلی الله علیه وسلم سرگذشت و حکایت ابراهیم خلیل را برای مردم بخوان، و ماجرای او را در این وضعیتِ خاص بیان کن. او ماجراهای زیادی دارد، اما شگفت‌ترین اخبار، و بهترین سرگذشت او، خبری است که رسالت او را در بر دارد که از دعوت کردنِ قومش، و مجادله کردنِ با آنها، و باطل نمودنِ باورهایشان، سخن می‌گوید.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ هَلْ یَسْمَعُوْنَكُمْ اِذْ تَدْعُوْنَ ۟ۙ
ابراهیم با بیان اینکه بت‌ها، سزاوار پرستش و عبادت نیستند، گفت: ﴿هَلۡ يَسۡمَعُونَكُمۡ إِذۡ تَدۡعُونَ﴾ آیا هنگامی که بت‌ها را به کمک می‌خوانید، صدای شما را می‌شنوند تا دعایتان را پاسخ دهند؛ و مشکلات شما را حل نمایند؛ و هر امر ناگواری را از شما دور کنند؟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَوْ یَنْفَعُوْنَكُمْ اَوْ یَضُرُّوْنَ ۟
﴿أَوۡ يَنفَعُونَكُمۡ أَوۡ يَضُرُّونَ﴾ یا به شما سود می‌بخشند، یا زیان می‌رسانند؟! پس آنها اقرار کردند که بت‌ها، هیچ یک از این کارها را نمی‌توانند انجام دهند؛ صدایی نمی‌شنوند، و سود و زیانی نمی‌رسانند. بنابراین وقتی ابراهیم بت‌ها را شکست، گفت: ﴿بَلۡ فَعَلَهُۥ كَبِيرُهُمۡ هَٰذَا فَسَۡٔلُوهُمۡ إِن كَانُواْ يَنطِقُونَ﴾ بلکه بزرگ‌ترشان چنین کرده است. پس، از آنها بپرسید، اگر حرف می‌زنند. کافران گفتند: ﴿لَقَدۡ عَلِمۡتَ مَا هَٰٓؤُلَآءِ يَنطِقُونَ﴾ تو نیک می‌دانی که اینها حرف نمی‌زنند؛ یعنی ثابت و بدیهی است [که بت‌ها، چنین کارهایی را انجام نمی‌دهند].
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالُوْا بَلْ وَجَدْنَاۤ اٰبَآءَنَا كَذٰلِكَ یَفْعَلُوْنَ ۟
پس به تقلید از پدران و نیاکانِ گمراهشان پناه بردند، و گفتند: ﴿بَلۡ وَجَدۡنَآ ءَابَآءَنَا كَذَٰلِكَ يَفۡعَلُونَ﴾ آنها چیزی از این کارها را نمی‌توانند بکنند، فقط ما پدران و نیاکان خود را دیده‌ایم که چنین می‌کرده‌اند، و ما از آنها پیروی نموده، و راهشان را در پیش گرفته، و به عادت و سنت‌های آنان عمل نموده، و آن را زنده نگاه داشته‌ایم. ابراهیم به آنها گفت: شما و پدرانتان همه در اشتباه هستید، و شما و پدرانتان در گمراهی برابرید.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالَّذِیْ هُوَ یُطْعِمُنِیْ وَیَسْقِیْنِ ۟ۙ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِیْنِ ۟
﴿وَٱلَّذِي هُوَ يُطۡعِمُنِي وَيَسۡقِينِ وَإِذَا مَرِضۡتُ فَهُوَ يَشۡفِينِ وَٱلَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحۡيِينِ وَٱلَّذِيٓ أَطۡمَعُ أَن يَغۡفِرَ لِي خَطِيَٓٔتِي يَوۡمَ ٱلدِّينِ﴾ پس فقط خداوند این کارها را می‌کند، بنابراین فقط باید او پرستش شود، و از او اطاعت گردد، و پرستش این بت‌ها را ترک کرد، بت‌هایی که چیزی را نمی‌آفرینند، و هدایت نمی‌کنند، و نمی‌توانند کسی را بیمار نموده و یا بهبود ببخشند. و به کسی غذا نمی‌دهند، و آشامیدنی نمی‌نوشانند،
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالَّذِیْ یُمِیْتُنِیْ ثُمَّ یُحْیِیْنِ ۟ۙ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالَّذِیْۤ اَطْمَعُ اَنْ یَّغْفِرَ لِیْ خَطِیْٓـَٔتِیْ یَوْمَ الدِّیْنِ ۟ؕ
و به عبادت کنندگانِ خود سودی نمی‌بخشند؛ رنج‌هایشان را از آنان دور نکرده، و گناهانشان را نمی‌آمرزند. پس بسیار روشن است که شما و پدرانتان، توانایی مخالفت با این دلایل روشن را ندارید. و معلوم است که شما و آنان در گمراهی و ترک گفتن راه هدایت یکسان هستید. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَحَآجَّهُۥ قَوۡمُهُۥۚ قَالَ أَتُحَٰٓجُّوٓنِّي فِي ٱللَّهِ وَقَدۡ هَدَىٰنِ﴾ و قومش با او به جرّ و بحث و مجادله پرداختند، گفت: آیا دربارۀ خدا با من مجادله می‌کنید، حال آنکه او مرا هدایت کرده است؟!
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
رَبِّ هَبْ لِیْ حُكْمًا وَّاَلْحِقْنِیْ بِالصّٰلِحِیْنَ ۟ۙ
سپس ابراهیم ـ علیه السلام ـ پروردگارش را فراخواند و گفت: ﴿رَبِّ هَبۡ لِي حُكۡمٗا﴾ پروردگارا! به من دانش زیادی عطا کن که به وسیلۀ آن، حلال و حرام را بدانم، و در میان مردم داوری کنم، ﴿وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ﴾ و مرا به شایستگان از قبیل: پیامبران ملحق بگردان.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - تەپسىر سەئدىينىڭ پارىسچە تەرجىمىسى. - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
تەپسىر سەئدىينىڭ پارىسچە تەرجىمىسى.